Twoja sprawa z zakresu prawa rodzinnego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Likwidacja, zabranie, przekazanie i sprzedaż akcji czy udziałów w spółce przed lub po rozwodzie oraz podziale majątku bez wiedzy i zgody męża albo żonę

Zgodnie z art. 684 KPC w związku z art. 567 § 3 KPC skład i wartość majątku wspólnego, podlegającego podziałowi ustala sąd. Skład majątku ustala się według stanu istniejącego w chwili ustania wspólności majątkowej, a według cen z chwili orzekania. Przyjmuje się, że obowiązek ustalenia składu i wartości majątku oznacza, że sąd nie jest związany oświadczeniami i wnioskami małżonków w sprawie przynależności poszczególnych przedmiotów do majątku wspólnego, a w razie potrzeby powinien zwrócić uwagę małżonków na potrzebę wskazania całego majątku podlegającego podziałowi. Sąd nie jest natomiast zobowiązany ani upoważniony do prowadzenia z urzędu dochodzeń, czy poza wskazanymi przez uczestników składnikami majątku wspólnego istnieją jeszcze inne składniki majątkowe (zob. nadal aktualne postanowienie SN z 18 stycznia 1968 r., III CRN 97/67).

Z tego wynika, że nie ma przeszkód do poczynienia ustaleń w zakresie składników majątku wspólnego i ich wartości na podstawie zgodnych oświadczeń stron, jeżeli nie budzą one wątpliwości co do zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy. Specyfika postępowania o podział majątku wspólnego nie wyłącza możliwości stosowania w nim art. 229 KPC, który stanowi, że fakty przyznane nie wymagają dowodu (pogląd utrwalony, zob. np. uzasadnienie postanowienia SN z 29 listopada 2001 r., V CKN 482/00).

W myśl art. 31 § 1 KRO, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Do majątku wspólnego należą w szczególności:

1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków

2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;

3) środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;

4) kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 963 z późn zm.).

W związku z powyższym należy wskazać, iż oszczędności pochodzące z wynagrodzenia za pracę jednego lub obojga małżonków stanowią majątek wspólny, a tym samym również składnik majątkowy nabyty w zamian za te oszczędności również wchodzi w skład majątku wspólnego.

Likwidacja, zabranie, przekazanie i sprzedaż akcji czy udziałów w spółce przed lub po rozwodzie oraz podziale majątku bez wiedzy i zgody męża albo żonę Poznań Warszawa

Z art. 31 § 1 KRO wywieść można domniemanie, że majątek uzyskany w toku trwania wspólności majątkowej małżeńskiej stanowi majątek wspólny małżonków (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 września 1998 r., sygn. akt I CKN 830/97, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 06 lutego 2003 r., sygn. akt IV CKN 1721/00). W konsekwencji to ten, kto twierdzi, że składnik majątkowy nabyty w czasie trwania związku małżeńskiego nie wchodzi do majątku wspólnego, ma udowodnić, że dany składnik majątkowy wchodzi do majątku osobistego jednego z małżonków, a nie do majątku wspólnego.

Do majątku osobistego każdego z małżonków należą:

1) przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;

2) przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;

3) prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;

4) przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;

5) prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;

6) przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;

7) wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;

8) przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;

9) prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;

10) przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Przedmioty zwykłego urządzenia domowego służące do użytku obojga małżonków są objęte wspólnością ustawową także w wypadku, gdy zostały nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił.

Zważyć należy, że wskutek ustania wspólności ustawowej dotychczasowa wspólność majątkowa ulega przekształceniu we wspólność podobną do wspólności majątku spadkowego (art. 1035 KC) i zbliżoną do współwłasności rzeczy w częściach ułamkowych. Jest to wspólność określonej masy majątkowej należącej do małżonków lub ich następców prawnych. Obejmuje ona jedynie aktywa wchodzące w skład majątku objętego wspólnością ustawową, nie obejmuje zaś długów obciążających ten majątek. Przedmiotem tej wspólności są zarówno poszczególne przedmioty majątkowe, jak i masa majątkowa, w skład której wchodzą te przedmioty – rzeczy ruchome i nieruchome oraz wszelkie inne przedmioty majątkowe (ściśle mówiąc prawa przysługujące do nich), jak również inne prawa oraz roszczenia, które wchodziły w skład majątku objętego wspólnością ustawową. Od chwili ustania wspólności ustawowej małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym (art. 43 § 1), przy czym w razie spełnienia przesłanek przewidzianych w art. 43 § 2 k.r. i o. istnieje możliwość innego ukształtowania tych udziałów.

Podkreślić trzeba, że w zakresie podziału majątku wspólnego po ustaniu wspólności ustawowej, który nie został w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym uregulowany ani wyczerpująco, ani samodzielnie poza sprawami uregulowanymi w artykułach 43 i 45 k.r. i o., na podstawie art. 46 k.r. i o. przepis ten nakazuje do podziału majątku wspólnego odpowiednio stosować przepisy o dziale spadku, tzn. art. 1035, 1037-1046, 1070 i 1079 KC Przepisy te także nie regulują działu spadku wyczerpująco i samodzielnie, lecz art. 1035 i 1070 KC odsyłają co do kwestii w nich nieuregulowanych do przepisów o zniesieniu współwłasności w częściach ułamkowych, tzn. art. 210-221 KC, które do działu spadku stosuje się odpowiednio.

Stosownie do z art. 567 § 1 KPC w postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami sąd rozstrzyga także o żądaniu ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym oraz o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego lub odwrotnie podlegają zwrotowi.

Na podstawie art. 567 § 3 KPC do postępowania tego stosuje się odpowiednio przepisy o dziale spadku, tj. art. 680-689 KPC

Aby dokonać podziału majątku wspólnego, sąd przede wszystkim musi – jako przesłankę podziału – ustalić skład i wartość dzielonego majątku (art. 684 KPC w zw. z art. 567 § 3 KPC).

Dla rozstrzygnięć w sprawie o podział majątku wspólnego decydujące znaczenie mają okoliczności istniejące w chwili podziału tego majątku (w chwili zamknięcia rozprawy – art. 316 § 1 KPC), a nie w chwili ustania wspólności ustawowej lub w chwili faktycznego ustania pożycia między małżonkami. Dlatego przy wyborze sposobu podziału majątku wspólnego Sąd winien zastosować taki, który będzie najlepiej odpowiadał usprawiedliwionym interesom każdego z małżonków (v. postanowienie SN z dnia 27 sierpnia 1979 r., III CKN 137/79, OSNCP 1980, nr 2, poz. 33).

Podział majątku wspólnego obejmuje tylko aktywa, co jest konsekwencją przyjętej przez kodeks rodzinny i opiekuńczy koncepcji majątku wspólnego. Nie podlegają podziałowi zatem długi. Dalej zauważyć należy, iż ustalenie wartości poszczególnych składników majątku dorobkowego następuje według stanu na chwilę ustania wspólności ustawowej, ale według cen aktualnych.

Likwidacja, zabranie, przekazanie i sprzedaż akcji czy udziałów w spółce przed lub po rozwodzie oraz podziale majątku bez wiedzy i zgody męża albo żonę Poznań Warszawa

W postępowaniu o podział majątku wspólnego Sąd dokonuje nie tylko podziału majątku, ale również rozstrzyga o wzajemnych roszczeniach majątkowych. Sąd orzeka o zwrocie wydatków i nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek odrębny i z majątku odrębnego na majątek wspólny w trakcie trwania wspólności oraz nakładów poczynionych przez strony po ustaniu wspólności ustawowej. Istotnym rozstrzygnięciem Sądu jest również stwierdzenie, czy dany przedmiot należy do majątku wspólnego, jaką jego wartość należy przyjąć na potrzeby postępowania o podział majątku dorobkowego oraz w jaki sposób zadysponować tym składnikiem majątkowym. Sąd ustalając skład majątku dorobkowego w pewnym zakresie działa z urzędu – nie jest w tej mierze związany wnioskiem składanym przez wnioskodawcę. Na majątek ten składa się w zasadzie wszystko to, co zostało przez małżonków wypracowane podczas trwania małżeństwa.

W zakresie wydatków i nakładów, czynionych przez byłych małżonków na poczet ich majątku wspólnego, ustawodawca wprowadza dwoistą regulację prawną. Po pierwsze wskazać należy na regulację art. 45 KRO, który w aktualnym brzmieniu stanowi, iż każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności (§ 1). Zwrotu dokonuje się przy podziale majątku wspólnego, jednakże sąd może nakazać wcześniejszy zwrot, jeżeli wymaga tego dobro rodziny (§ 2). Zastosowanie cytowanego przepisu wymaga zatem wykazania, że jeden z małżonków w trakcie trwania wspólności majątkowej poczynił nakłady z majątku odrębnego na majątek wspólny lub odwrotnie albo też dług jednego tylko z małżonków został spłacony z majątku wspólnego.

Z drugiej strony w postępowaniu o podział majątku wspólnego, poza rozliczeniem nakładów i wydatków poczynionych z majątku odrębnego na majątek wspólny i z majątku wspólnego na majątek odrębny w czasie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej następuje także rozliczenie nakładów i wydatków dokonanych przez każde z byłych małżonków w okresie od ustania wspólności do chwili podziału majtku wspólnego. Sąd w postępowaniu działowym dokonuje więc m.in. rozliczeń z tytułu długów obciążających majątek wspólny i spłaconych w okresie między ustaniem wspólności a dokonaniem podziału majątku dorobkowego (orzeczenie SN z dnia 9.09.1976 r., III CRN 83/76, OSPiKA 1977/9/157 i orzeczenie SN z dnia 19.12.1977 r. III CZP 85/77 OSNCP 1978/5/90). Jednocześnie wskazać trzeba, że do żądań z okresu po ustaniu wspólności nie ma już zastosowania art. 45 k.r. i o., który reguluje zwrot nakładów z majątku odrębnego na majątek wspólny małżonków, a zatem zwrot nakładów czynionych w trakcie trwania wspólności majątkowej. Do rozliczeń między małżonkami z tytułu wydatków i nakładów dokonanych przez jedno z nich w czasie od chwili ustania wspólności do chwili podziału majątku wspólnego – zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 42 k.r. i o. – zastosowanie znajdują przepisy kodeksu cywilnego o współwłasności w częściach ułamkowych, w tym przede wszystkim art. 207 zd. 2 KC Rozliczenie z tego tytułu następuje co prawda w postępowaniu o podział majątku wspólnego, jednakże procesową podstawę tego rozliczenia stanowią przepisy art. 686 KPC w zw. z art. 567 § 3 KPC, a nie art. 567 § 1 KPC

W myśl art. 567 § 3 KPC do postępowania o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami stosuje się odpowiednio przepisy o dziale spadku. Z kolei zgodnie z art. 688 KPC do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zniesienia współwłasności, a w szczególności art. 618 § 2 i 3.

W myśl art. 43 § 1 – 3 KRO oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Jednakże z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. Przy ocenie, w jakim stopniu każdy z małżonków przyczynił się do powstania majątku wspólnego, uwzględnia się także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym.

Ustalenie nierównych udziałów jest dopuszczalne w razie łącznego wystąpienia dwóch przesłanek, a mianowicie: przyczynienia się małżonków do powstania majątku wspólnego w różnym stopniu oraz istnienia ważnych powodów, które uzasadniają ustalenie nierównych udziałów (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z 2.10.1997 r., II CKN 348/97, Legalis). Małżonek nie może przy tym żądać na podstawie art. 43 § 2 KRO ustalenia nierównych udziałów w niektórych składnikach majątku wspólnego (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z 27.6.2003 r., IV CKN 278/01, OSN 2004, Nr 9, poz. 146).

Wzajemną relację tych przesłanek określił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 24.4.2013 r. (IV CSK 553/12, OSNC-ZD 2014, Nr B, poz. 24), wskazując, że art. 43 § 2 KRO formułuje dwie przesłanki ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym, które muszą wystąpić łącznie i które pozostają do siebie w takim wzajemnym stosunku, że żadne „ważne powody” nie stanowią podstawy takiego orzeczenia, jeżeli stopień przyczynienia się małżonków do powstania majątku wspólnego jest równy, a jednocześnie – nawet różny stopień przyczynienia się małżonków do powstania tego majątku nie stanowi podstawy ustalenia nierównych udziałów, jeżeli nie przemawiają za tym „ważne powody”. Innymi słowy, wyróżnienie przez ustawodawcę tych dwu przesłanek sprawia, że sam nierówny stopień przyczynienia się małżonków do powstania majątku wspólnego nie może być uznany za ważny powód w rozumieniu komentowanego przepisu. Z kolei w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 6.4.2005 r., (III CK 469/04, Legalis) wskazano, że znaczna różnica wysokości zarobków małżonków nie może być jedyną podstawą do przyjęcia, że wystąpiły ważne powody w rozumieniu art. 43 § 2 KRO. Wykazanie, że występują ważne powody oraz stwierdzenie, w jakim stopniu każde z małżonków przyczyniło się do powstania majątku wspólnego, możliwe jest w odniesieniu do okoliczności konkretnego stanu faktycznego. (Komentarz do art. 43 KRO (red. Pietrzykowski 2018, wyd. 5/K. Pietrzykowski, Legalis)

Likwidacja, zabranie, przekazanie i sprzedaż akcji czy udziałów w spółce przed lub po rozwodzie oraz podziale majątku bez wiedzy i zgody męża albo żonę Poznań Warszawa

Przez przyczynienie się do powstania majątku wspólnego zarówno w literaturze przedmiotu, jak i w orzecznictwie na ogół rozumie się całokształt starań każdego z małżonków o założoną przez nich rodzinę i zaspokojenie jej potrzeb, a więc nie tylko wysokość zarobków, czy innych dochodów osiąganych przez każde z nich, lecz także i to, jaki użytek czynią oni z tych dochodów, czy gospodarują nimi należycie i nie trwonią ich lekkomyślnie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia: 3.12.1968 r., sygn. akt III CRN 100/68, OSNCP rok 1969, poz. 205; 30.11.1972 r., sygn. akt III CRN 235/72, OSNCP rok 1973, poz. 174; 26.11.1973 r., sygn. akt III CRN 227/73, OSNCP rok 1974, poz. 189, J. S. Piątowski, Udziały małżonków, s. 291). Błędne jest zatem zapatrywanie sprowadzające ocenę „stopnia”, w którym każdy z uczestników postępowania przyczynił się do powstania majątku wspólnego, do faktycznej nierówności dochodów z pracy (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 6.04.2005 r., III CK 469/04, Legalis, post. SN z dnia 23.09.1997 r. I CKN 530/97, Legalis). Poza tym o stopniu przyczynienia się każdego z małżonków świadczą nie tylko osiągnięcia czysto ekonomiczne, lecz także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym (art. 47 § 2 KRO). Tak więc w sytuacji, często występującej w należycie funkcjonującej rodzinie, gdy jeden z małżonków oddawał się pracy zarobkowej i staraniom o powstanie lub powiększenie majątku wspólnego, drugi zaś poświęcał swój czas wychowaniu dzieci i prowadzeniu wspólnego gospodarstwa domowego, odciążając w ten sposób współmałżonka i ułatwiając mu osiąganie dochodów, najczęściej uzasadnione okaże się przekonanie, iż małżonkowie w równej mierze przyczynili się do powstania majątku wspólnego i że już z tego względu nie wchodzi w rachubę możliwość ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym. W postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 24.4.2013 r. (IV CSK 553/12, OSNC-ZD 2014, Nr B, poz. 24) wyrażono zapatrywanie, że pojęcie „przyczynienia się do powstania majątku” w rozumieniu art. 43 § 2 KRO obejmuje także powiększenie majątku przez jednego z małżonków w wyniku zdarzenia losowego, które nie nastąpiłoby bez podjęcia przezeń określonego działania. Do oceny stopnia przyczynienia się każdego z małżonków do powstania majątku wspólnego nie mają przesądzającego znaczenia wyliczenia czysto rachunkowe. Ocena ta najczęściej może mieć charakter jedynie przybliżony, a w konsekwencji różny stopień przyczynienia się każdego z małżonków może uzasadnić ustalenie nierównych udziałów wtedy, gdy różnica jest istotna i wyraźnie uchwytna (J. S. Piątowski Udziały małżonków, s. 292, (Komentarz do art. 43 KRO red. Pietrzykowski 2018, wyd. 5/K. Pietrzykowski, Legalis).

Drugą konieczną przesłanką dopuszczalności ustalenia nierównych udziałów proporcjonalnie do stopnia przyczynienia się każdego z małżonków do powstania majątku wspólnego jest wykazanie, że za takim rozstrzygnięciem przemawiają ważne powody. W postanowieniu z dnia 21.11.2002 r. (III CKN 1018/00, Legalis). Sąd Najwyższy zdefiniował ważne powody na gruncie komentowanego unormowania jako okoliczności, które oceniane z punktu widzenia zasad współżycia społecznego sprzeciwiają się przyznaniu jednemu z małżonków korzyści z tej części majątku wspólnego, do której powstania ten małżonek nie przyczynił się (podobnie Sąd Najwyższy w postanowieniu z 22.9.1997 r., II CKN 306/97, Legalis). Również w przywołanym wyżej postanowieniu z dnia 24.4.2013 r. (IV CSK 553/12, OSNC-ZD 2014, Nr B, poz. 24) Sąd Najwyższy wskazał, że ocena ważnych powodów ma nie tylko aspekt majątkowy, ale również etyczny, co wyraża się w postulacie dokonywania ich oceny przy uwzględnieniu zasad współżycia społecznego. W postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 26.11.1973 r. (III CRN 227/73, OSNCP 1974, Nr 11, poz. 189) została sformułowana teza, zgodnie z którą art. 43 § 2 KRO może mieć zastosowanie nie w każdym wypadku faktycznej nierówności przyczynienia się każdego z małżonków do powstania majątku wspólnego, lecz tylko w tych wypadkach, gdy małżonek, przeciwko któremu skierowane jest żądanie ustalenia nierównego udziału, w sposób rażący lub uporczywy nie przyczynia się do powstania dorobku stosownie do posiadanych sił i możliwości zarobkowych. Poglądowi temu w pełni odpowiada stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w postanowieniu z 17.5.2002 r. (I CKN 643/00, Legalis), zgodnie z którym jeżeli przez cały czas trwania małżeństwa małżonek pracował zarobkowo, nie trwonił majątku ani nie postępował z nim lekkomyślnie, to nawet jeżeli środki pochodzące z osiągniętych przez jego żonę zarobków za granicą, które wniosła do majątku wspólnego, były znacznie wyższe niż wniesione przez wnioskodawcę, nie uzasadnia to ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym.

Ważnym powodem – w świetle zasad współżycia społecznego – może być także długotrwała separacja małżonków, zwłaszcza separacja za obopólnym ich porozumieniem, podczas której każdy z nich gospodarował samodzielnie i dorabiał się niejako „na własny rachunek” (L. Stecki, Ustanie ustawowej wspólności małżeńskiej majątkowej, s. 111). Z reguły uzasadnione jest ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym w wypadku zawinionego przyczynienia się małżonka do powstania tego majątku w mniejszym stopniu, niżby to wynikało z jego możliwości. Nie ma jednak znaczenia przesądzającego to, czy z winy małżonka, przeciwko któremu jest skierowane żądanie ustalenia nierównych udziałów, nastąpiło orzeczenie rozwodu albo separacji. Zdarzyć się bowiem może, że małżonek winny rozkładu pożycia przyczynił się do powstania majątku wspólnego w znacznie większym stopniu niż małżonek niewinny. Jednoznacznie w kwestii oceny winy rozkładu pożycia małżeńskiego w aspekcie ustalenia nierównych udziałów wypowiedział się Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 7.6.2000 r. (III CKN 455/00, Legalis), stwierdzając, że nie przesądza ona o istnieniu ważnych powodów w rozumieniu art. 43 § 2 KRO. Przy ocenie przesłanek ustalenia nierównych udziałów, znaczenie ma zatem wina odnoszona do nieprzyczyniania się lub przyczyniania się w mniejszym stopniu niż to wynika z możliwości małżonka do powstania majątku wspólnego (por. E. Skowrońska-Bocian, w: Wierciński, Komentarz KRO, s. 402).

Likwidacja, zabranie, przekazanie i sprzedaż akcji czy udziałów w spółce przed lub po rozwodzie oraz podziale majątku bez wiedzy i zgody męża albo żonę Poznań Warszawa

W ramach podziału majątku wspólnego w żaden sposób nie można uwzględnić tych składników majątku, które wskutek działania jednego z małżonków zostały utracone bądź zniszczone jeszcze w trakcie trwania wspólności ustawowej, albo już po jej ustaniu. Jeśli bowiem jedno z małżonków doprowadzi do rozmyślnego zniszczenia lub wyzbycia się określonych składników majątku wspólnego ze szkodą dla rodziny, to przy ustaleniu masy podziału wartość uszczuplonego majątku powinna mieć wpływ na rozliczenie pieniężne między podmiotami tego majątku albo na ustalenie nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym (zob. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 1989 r., III CZP 52/89, OSNCP 1990/4-5/60).

Nieuzasadnione zbycie lub roztrwonienie składników majątku wspólnego uprawnia drugiego z małżonków do dochodzenia roszczenia odszkodowawczego na podstawie art. 415 KC, które obejmować może nie tylko powstałą stratę, ale również utracone korzyści. Rozliczenie tego roszczenia w ramach postępowania o podział majątku wspólnego przeprowadzić można przez doliczenie do wartości majątku wspólnego kwoty, którą jeden z małżonków zobowiązany jest zwrócić, a następnie zaliczenie jej na udział małżonka zobowiązanego do zwrotu (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 17 kwietnia 2000 r., V CKN 25/00).

Szczególną sytuacją uzasadniające dokonanie takiego rozliczenie jest samowolne rozporządzenie środkami zgromadzonymi na rachunku bankowym bez zgody drugiego z małżonka. W takiej sytuacji małżonek może zwolnić się od odpowiedzialności odszkodowawczej, jeżeli wykaże, że środki te przeznaczył na własne, usprawiedliwione potrzeby związane z utrzymaniem (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 2 października 2008 r., II CSK 203/08), bądź na bieżące koszty utrzymania rodziny (por. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 1977 r., III CRN 31/77, OSNC 1977/12/243; uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 1999 r., II CKN 523/98).

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię

W rozpoznawanej sprawie poza sporem pozostaje, że zarówno wnioskodawca, jak i uczestniczka postępowania w okresie małżeństwa nabyli na swoją rzecz po 1065 sztuk akcji (…) Spółki Akcyjnej w W., a tym samym weszły one w skład ich majątku wspólnego. Bezsporne jest także, że doszło do zbycia powyższych akcji, przy czym wnioskodawca zbył je po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej, natomiast uczestniczka postępowania uczyniła to w toku trwania powyższej wspólności. Zaznaczyć trzeba, że z przeprowadzonych dowodów, w szczególności z przesłuchania uczestników postępowania, wynika, że każdy z małżonków samodzielnie podjął decyzję o sprzedaży posiadanych przez nich akcji i przeznaczeniu uzyskanych w ten sposób środków pieniężnych.

Likwidacja, zabranie, przekazanie i sprzedaż akcji czy udziałów w spółce przed lub po rozwodzie oraz podziale majątku bez wiedzy i zgody męża albo żonę Poznań Warszawa

W ocenie sądu odwoławczego zbycie (…) akcji (…) Spółki Akcyjnej w W. za łączną kwotę 44348 złotych nie może być uznana z uwagi na wartość przedmiotu majątkowego za czynność mieszczącą się ramach bieżących spraw życia codziennego i z tego względu uczestniczka postępowania przed dokonaniem powyższej czynności powinna o tym zawiadomić wnioskodawcę i uzgodnić z nim celowość dokonania powyższej transakcji, czego nie uczyniła. Wbrew stanowisku Sądu Rejonowego nie można również uznać, że środki uzyskane ze sprzedaży akcji (…) Spółki Akcyjnej w W. posłużyły do zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny. Wprawdzie nie może budzić wątpliwości, że w tym czasie doszło już do rozkładu pożycia małżeńskiego uczestników postępowania, czego przejawem było wniesienia pozwu o rozwód, jednak w dalszym ciągu wnioskodawca i uczestniczka postępowania mieszkali razem, zaś wnioskodawca co miesiąc przekazywał uczestniczce postępowania kwotę 800 złotych oraz przelewał na jej rachunek bankowy kwoty wynikające z rachunków dokumentujących poczynione przez nią wydatki. Biorąc pod uwagę, że w tym samym czasie to wnioskodawca pokrywał wszystkie opłaty związane ze wspólną nieruchomością uczestników postępowania, uznać trzeba, że uczestniczka postępowania nie miała potrzeby sprzedaży akcji (…) Spółki Akcyjnej w W. i wydatkowania uzyskanej w ten sposób kwoty na zaspokojenie potrzeb rodziny.

Do wniosku tego skłania fakt, że z treści nagrań utrwalających rozmowy telefoniczne prowadzone przez uczestniczkę postępowania z jej matką wynika jednoznacznie, że sprzedaż akcji nie była konieczna, zaś środki uzyskane w ten sposób posłużyć miały wygenerowaniu dodatkowych wydatków dla celów postępowania o rozwód i złożonemu w ramach tego postępowania wniosku o zabezpieczenie. Sąd Rejonowy – jak wynika z uzasadnienia zaskarżonego postanowienia – nie wziął pod uwagę w sposób dostateczny powyższych okoliczności, co doprowadziło go do błędnego wniosku, że pieniądze uzyskane ze sprzedaży akcji przez uczestniczkę postępowania zostały przez nią zużyte zgodnie z prawem, stanowiąc dla niej realną pomoc w bieżącym utrzymaniu.

Sąd Okręgowy uznając zarzuty wnioskodawcy w tym zakresie za zasadne uznał, że do sprzedaży akcji (…) Spółki Akcyjnej w W. doszło niezgodnie z przepisami o zarządzie nieruchomością wspólną i z tego względu równowartość środków uzyskanych ze sprzedaży tych akcji – podobnie jak w przypadku środków uzyskanych ze zbycia akcji przez wnioskodawcę – powinna zostać uwzględniona w ramach podziału majątku wspólnego. Z przedłożonych dokumentów wynika, że z tego tytułu uzyskano kwotę 44 348 złotych, jednak jednocześnie zapłacono podatek dochodowy w kwocie 4534 złotych, co oznacza, że realnie do majątku wspólnego weszła kwota 39814 złotych i taką też kwotę należało objąć postanowieniem o podziale majątku wspólnego, co uzasadniało odpowiednią zmianę punktu I zaskarżonego postanowienia. W tym miejscu zaznaczyć trzeba, że analogicznie należałoby postąpić z kwotą uzyskaną ze sprzedaży akcji przez D. S., jednak w tym zakresie nie został przedłożony żaden dowód wskazujący na fakt zapłaty podatku dochodowego i jego wysokość.

Odmienne ocenić należy zarzuty uczestniczki postępowania związane z pominięciem w podziale majątku wspólnego kwoty 40708,72 złotych zgromadzonych na rachunku bankowym wnioskodawcy. Z dokumentów w postaci wydruków z rachunku bankowego wynika, że w tej dacie na rachunku bankowym wnioskodawcy znajdowała się powyższa kwota, przy czym kwota 40.000 złotych pochodziła z uprzedniej zlikwidowanej lokaty. Zauważyć jednak trzeba, że historia rachunku bankowego wnioskodawcy wskazuje, że do dnia ustania wspólności majątkowej małżeńskiej tym rachunku pozostała jedynie kwota 1397,79 złotych. Jednocześnie analiza transakcji na powyższym rachunku bankowym w powiązaniu z danymi z innych rachunków bankowych wnioskodawcy wskazuje, że sporne środki finansowe nie zostały przez wnioskodawcę ukryte lub roztrwonione, lecz wydatkowane w ramach bieżącego zaspokajania potrzeb rodziny.

Likwidacja, zabranie, przekazanie i sprzedaż akcji czy udziałów w spółce przed lub po rozwodzie oraz podziale majątku bez wiedzy i zgody męża albo żonę Poznań Warszawa

Podkreślenia wymaga, że w tym czasie doszło do rozpadu związku małżeńskiego uczestników postępowania, co generowało dodatkowe wydatki związane z koniecznością utrzymywania dwóch gospodarstw domowych. W związku z tym fakt, że wnioskodawca przez okres 18 miesięcy wydał oszczędności zgromadzone na rachunku bankowym wydaje się wiarygodne, gdyż oznaczało to wydatkowanie kwoty nieco ponad 2000 złotych miesięcznie. Biorąc pod uwagę, że sama uczestniczka postępowania twierdziła, że ich rodzina żyła na wysokim poziomie i ich wydatki miesięczne wynosiły nawet 6000 złotych, uznać trzeba za wysoce prawdopodobne, że doszło do przeznaczenia wskazanej wyżej kwoty oszczędności na bieżące wydatki. Z tego względu brak było podstaw do uznania, że wnioskodawca w sposób bezprawny zużył, roztrwonił lub ukrył środki pieniężne znajdujące się na rachunku bankowym. Do odmiennego wniosku nie prowadzi przeprowadzony w postępowaniu apelacyjnym dowód z uzupełniającego przesłuchania uczestników postępowania, który nie wskazał na żadne konkretne okoliczności związane z sposobem rozporządzenia powyższymi środkami majątkowymi. W konsekwencji sąd pierwszej instancji prawidłowo objął podziałem majątku wspólnego jedynie kwoty pieniężne zdeponowane na rachunkach bankowych. Postanowienie Sądu Okręgowego – II Wydział Cywilny Odwoławczy z dnia 10 czerwca 2016 r. II Ca 1223/15

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i specjalista od prawa rodzinnego. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach rodzinnych. Gdy nie pisze artykułów na blogu, reprezentuje swoich klientów w sądzie, dążąc do osiągnięcia najlepszych dla nich rozwiązań.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Kancelaria Prawa Rodzinnego w Poznaniu