Zgodnie z treścią art. 38 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego osoba, która w skutek choroby psychicznej lub upośledzenia umysłowego nie jest zdolna do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych i nie ma możliwości korzystania z opieki innych osób oraz potrzebuje stałej opieki i pielęgnacji, lecz nie wymaga leczenia szpitalnego, może być za jej zgodą lub zgodą jej przedstawiciela ustawowego przyjęta do domu pomocy społecznej. Jeżeli osoba taka lub jej przedstawiciel ustawowy nie wyrażają zgody na przyjęcie jej do domu pomocy społecznej, kierownik szpitala psychiatrycznego może wystąpić do sądu opiekuńczego miejsca zamieszkania tej osoby z wnioskiem o przyjęcie do domu pomocy społecznej bez jej zgody, jeżeli przebywająca w szpitalu osoba jest niezdolna do samodzielnego zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, a potrzebuje stałej opieki i pielęgnacji, natomiast nie wymaga dalszego leczenia w tym szpitalu (art. 39 ust. 1 i ust. 2 ustawy).
Zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, osoba przyjęta do domu pomocy społecznej, w tym również osoba ubezwłasnowolniona, jej przedstawiciel ustawowy, małżonek, krewni w linii prostej, rodzeństwo oraz osoba sprawująca nad nią faktyczną opiekę, mogą występować do sądu opiekuńczego z wnioskiem o zmianę orzeczenia o przyjęciu do domu pomocy społecznej.
Powołany art. 41 ust. 1 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego przyznaje osobie przyjętej do takiego zakładu oraz innym wymienionym w nim osobom uprawnienie do wystąpienia o zmianę orzeczenia o przyjęciu wydanego w trybie art. 39 ww. ustawy, gdy na skutek zmiany okoliczności jej dalszy pobyt w zakładzie nie jest konieczny, nie zachodzą więc względy ochronne, które spowodowały jej tam umieszczenie.
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię
Sprawa sądowa opracowana przez KancelarięWnioskodawca A. L. (1) złożył do tutejszego Sądu wniosek o zmianę postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie o przyjęcie do domu pomocy społecznej bez zgody poprzez ustalenie, że dalszy pobyt w domu pomocy społecznej jest za zgodą wnioskodawcy.
W uzasadnieniu wnioskodawca wskazał, że tutejszy Sąd postanowieniem uznał, że istnieją przesłanki do umieszczenia go w domu pomocy społecznej bez zgody. Podał, że od marca przebywa w Domu Pomocy Społecznej. Jego stan zdrowia i funkcjonowania znacznie się poprawiły. Jednak forma pobytu „bez zgody” obecnie jest dla niego trudna ze względów psychologicznych i powoduje duży dyskomfort w relacjach z innymi pensjonariuszami, którzy są skierowani w innym trybie. Wskazał, że zdaje sobie sprawę, że stan jego zdrowia nie pozwala mu na samodzielne zamieszkiwanie oraz zaznaczył, że jest bardzo zadowolony z pobytu w placówce. Nie chce zmieniać miejsca pobytu, jedynie zależy mu na zmianie skierowania. Do akt sprawy wpłynęło, nadesłane przez Dyrektora Domu Pomocy Społecznej oświadczenie podpisane przez wnioskodawcę, iż wyraża zgodę na przebywanie ww. domu opieki społecznej.
Wydanie w niniejszej sprawie orzeczenia poprzedzało zatem ustalenie przez Sąd, czy powstały przesłanki do dokonania zmiany, a mianowicie czy zmieniły się okoliczności, a jeśli tak, to jak zmieniły się te okoliczności i co skłoniło wnioskodawcę do złożenia wniosku o dokonanie tak nietypowej zmiany, jaką jest zmiana pobytu bez zgody na ustalenie, że dalszy pobyt wnioskodawcy w domu opieki społecznej odbywa się za jego zgodą.
Bezspornym w sprawie jest, iż od momentu umieszczenia w domu pomocy społecznej stan A. L. (1) bardzo poprawił się, a pobyt tam niewątpliwie mu służy i uczestnik jest z niego zadowolony. Nie mniej jednak brak w sprawie dowodu na to, że stan psychiczny A. L. (1) poprawił się na tyle, iż jest on w stanie świadomie powziąć decyzję, co do pobytu w domu pomocy społecznej. Zauważyć bowiem należy, że uczestnik jest osobą chorą psychicznie i cierpi na organiczne zaburzenia nastroju i organiczne zaburzenia urojeniowe. Skoro zatem w przypadku A. L. (1) mamy do czynienia z chorobą psychiczną o podłożu organicznym, której etiologia wiąże się z procesami zachodzącymi z wiekiem, to stan ten z racji upływu lat pogłębia się, a nie poprawia. Zachodzi więc uzasadniona obawa, czy uczestnik jest w stanie w sposób świadomy wyrazić swoją wolę, tym bardziej iż jak wykazało przeprowadzone postępowanie, wykluczonym jest by osobiście sporządził on złożony w sprawie wniosek.
Jak bowiem oświadczył kuratorowi, fakt iż przebywa w domu opieki społecznej bez zgody nie powoduje, iż doświadcza ze strony personelu lub pensjonariuszy jakichkolwiek przykrości, a tego typu uzasadnienie stanowić miało podstawę jego żądania w zakresie zmiany orzeczenia o przyjęciu do domu opieki społecznej. Jednocześnie Sąd wyraża obawę o to, czy ewentualne uwzględnienie wniosku nie naraziłoby wnioskodawcy na zagrożenie jego życia. Dotychczasowe orzeczenie sądu opiekuńczego wydane w trybie art. 39 w zw. z art. 38 ustawy z 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego w przedmiocie umieszczenia A. L. (1) bez jego zgody w domu pomocy społecznej zastępuje zgodę zainteresowanego na pobyt w domu pomocy społecznej. Ma ono zatem charakter bezterminowy. Zatem dopóki orzeczenie nie zostanie zmienione w trybie przewidzianym w art. 41 ww. ustawy, postanowienie sądu opiekuńczego należy traktować jako zgodę na przyjęcie danej osoby do domu pomocy społecznej na stałe. W momencie zaś zmiany przedmiotowego orzeczenia zgodnie z wnioskiem A. L. (1), w każdym momencie może on złożyć oświadczenie o opuszczeniu domu opieki społecznej i nikt nie może sprzeciwić się tego rodzaju decyzji. Jest jednak pewne, że wówczas uczestnik nie byłby w stanie w warunkach domowych, pozbawiony dotychczasowej opieki medycznej i bezpieczeństwa w zakresie szeroko rozumianych spraw życiowych funkcjonować tak, by samodzielnie zadbać o swoje potrzeby, a także, by ktokolwiek mógł mu zagwarantować poza zakładem porównywalne z obecnymi warunki życia i opieki.
Wniosek Sądu jest tym bardziej uzasadniony, iż przed umieszczeniem w domu opieki społecznej, A. L. (1), pomimo posiadania dwóch córek i pięciorga wnucząt, był pozostawiony niemal sam sobie. A. L. (1) jest zaś osobą chorą psychicznie i przez to, jak wynika z opinii przeprowadzonej w sprawie, nie jest zdolny do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych. Wymaga on też stałej opieki i pielęgnacji, których braku doświadczył, a który ponowny brak może zagrażać jego życiu, tym bardziej iż miewał on myśli samobójcze i stany depresyjne. Dlatego też tylko dalsze pozostanie wnioskodawcy w domu pomocy społecznej, w przekonaniu Sądu, umożliwi mu zaspokojenie swoich podstawowych potrzeb życiowych, pozwoli żyć spokojnie i godnie, korzystać z opieki i pomocy innych osób, w zakresie jaki jest konieczny ze względu na stan zdrowia, sytuację życiową i bytową A. L. (1). Jednocześnie stan ten, wobec spełnienia przesłanek z art. 38 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego i nie wykazania, by A. L. (1) był w stanie powziąć świadomą decyzję, co do dalszego przebywania przez niego w domu opieki społecznej, wyklucza zmianę o orzeczenia.
Ponadto, w niniejszej sprawie należy zwrócić uwagę na jeszcze jedną okoliczność uzasadniającą przypuszczenie, iż uwzględnienie wniosku spowodowałoby stan zagrożenia dla życia wnioskodawcy. Dotychczas bowiem opłata za pobyt wnioskodawcy w domu opieki społecznej uiszczana była ze środków pochodzących z rachunku bankowego A. L. (1). Obecnie środki te uległy już wyczerpaniu i wobec braku dochodów po stronie wnioskodawcy, do opłacania pobytu w placówce zobowiązani są na mocy decyzji członkowie jego najbliższej rodziny, którzy dotychczas nie byli zainteresowani losem swojego ojca i dziadka. W tej sytuacji zachodzi zasadna obawa, czy wobec faktu obciążenia wysoką opłatą, nie będą oni podejmować działań mających na celu opuszczenie przez wnioskodawcę domu opieki społecznej, tak by wykluczyć konieczność łożenia na przedmiotowy cel, a co niewątpliwe nie spotka się z jego oporem, gdyż jak wynika z akt sprawy doświadcza on wyrzutów sumienia, że jest ciężarem dla swoich córek. Powyższe zaś, biorąc pod uwagę, iż wnioskodawca podpisał wniosek złożony w sprawie, pomimo tego, iż jak wynika z przeprowadzonego postępowania dowodowego, nie doświadczył on opisanych w nim negatywnych zachowań ze strony innych pensjonariuszy, ergo pobyt „za zgodą”, czy też „bez zgody” nie sprawia w jego odczuciu większej różnicy, wydaje się bardzo realne i może doprowadzić do stanu, że A. L. (1) znajdzie się w sytuacji, jak sprzed umieszczenia go w domu opieki społecznej, a mianowicie bez koniecznej dla ochrony jego życia pomocy innych osób przy jednoczesnej chorobie psychicznej skutkującej brakiem zdolności do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych. Postanowienie Sądu Rejonowego – III Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 8 maja 2018 r. III RNs 448/17
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
