Niewątpliwie zgodnie z art. 106 ust. 5 PomSpołU ostateczna decyzja o ustaleniu opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej (art. 59 ust. 1 PomSpołU) może być zmieniona z urzędu w razie zmiany przepisów prawa, na korzyść albo na niekorzyść strony. Powyższa podstawa do weryfikacji mocy obowiązującej ma najczęściej zastosowanie do decyzji w przedmiocie świadczeń z zakresu pomocy społecznej.
W razie zmiany przepisów prawa w zakresie średniego miesięcznego kosztu utrzymania mieszkańca domu pomocy społecznej (art. 60 ust. 2 pkt 1 PomSpołU), organ ma obowiązek wydania nowej decyzji ustalającej wysokość opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej z mocą od początku miesiąca przypadającego po miesiącu, w którym opublikowano zarządzenie właściwego organu o ustaleniu nowej wysokości średniego miesięcznego kosztu utrzymania mieszkańca domu pomocy społecznej. Zgodnie bowiem z art. 60 ust. 4 w zw. z art. 60 ust. 2 pkt 1 PomSpołU ustalenie i ogłoszenie w wojewódzkim dzienniku urzędowym, nie później niż do dnia 31 marca każdego roku, przez organ wykonawczy gminy nowego średniego miesięcznego kosztu utrzymania mieszkańca domu pomocy społecznej stanowi podstawę do ustalenia odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej od następnego miesiąca przypadającego po miesiącu, w którym zostało opublikowane, a do tego czasu odpłatność za pobyt w domu pomocy społecznej ustala się na podstawie ogłoszenia z roku poprzedniego.
Niezależnie zatem od momentu orzekania przez organ w przedmiocie zmiany ostatecznej decyzji o ustaleniu opłaty za pobyt w związku ze zmianą średniego miesięcznego kosztu utrzymania, organ ma w tym przypadku obowiązek ustalić nową wysokość opłaty z mocą od miesiąca przypadającego po miesiącu publikacji w wojewódzkim dzienniku urzędowym zarządzenia, o którym mowa w art. 60 ust. 2 pkt 1 PomSpołU Należy zatem przyjąć, że decyzja zmieniająca będzie w tej sytuacji zasadniczo działać z mocą wsteczną/retroaktywną (ex tunc), albowiem właściwy organ orzeka – co do zasady – na podstawie art. 60 ust. 4 w zw. z art. 60 ust. 2 pkt 1 PomSpołU w momencie przypadającym po upływie miesiąca następującego po miesiącu ogłoszenia nowego średniego miesięcznego kosztu utrzymania, a zatem zmiana wysokości opłaty w związku ze zmianą średniego miesięcznego kosztu utrzymania nastąpi z mocą wsteczną od początku miesiąca, w którym nastąpiła publikacja zarządzenia, o którym mowa w art. 60 ust. 2 pkt 1 PomSpołU (por. także rozważania zawarte w uzasadnieniu wyroku NSA z dnia 14 października 2016 r., I OSK 379/15: „W miarę zmian stanu faktycznego, np. zmian kręgu zobowiązanych na skutek śmierci czy zmian stanu majątkowego, jak również zmian średniego miesięcznego kosztu utrzymania mieszkańca, dochodzi do konieczności ponownego konkretyzowania odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej. W takich jednak sytuacjach, gdy organ na skutek zmian stanu faktycznego zmienia kwotę opłaty lub osobę zobowiązaną, wydawana decyzja pod względem oznaczenia początku obowiązku ponoszenia opłaty nie może dotyczyć okresu objętego dotychczasową decyzją, bez jej zmiany lub wzruszenia. Stan w zakresie istniejących obowiązków musi być bowiem jednoznaczny”.
Organ orzekając na podstawie art. 60 ust. 4 w zw. z art. 106 ust. 5 i w zw. z art. 59 ust. 1 PomSpołU jest każdorazowo zobowiązany do uwzględnienia zmian w zakresie sytuacji dochodowej zobowiązanego, gdyż ustalenie nowej wysokości opłaty z mocą wsteczną od dnia, o którym mowa w art. 60 ust. 4 PomSpołU, nie może prowadzić do naruszenia przepisu art. 61 ust. 2 PomSpołU Zgodnie bowiem z treścią tego ostatniego przepisu ustawowy obowiązek ponoszenia opłat podlega limitowaniu w zależności od sytuacji rodzinnej i dochodowej zobowiązanego. W przypadku wstępnego (mieszkańca domu pomocy społecznej) gospodarującego w rodzinie, obowiązek ponoszenia opłaty powstaje, jeżeli posiadany dochód na osobę jest wyższy niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, z tym że kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie (art. 61 ust. 2 pkt 2 lit. b) PomSpołU). Organ orzekający w sprawie zmiany decyzji ustalającej opłatę musi zatem zawsze zaktualizować dane w zakresie sytuacji rodzinnej i dochodowej zobowiązanego, aby nowa konkretyzacja ustawowego obowiązku nie naruszyła ustawowego limitu, o którym mowa w art. 61 ust. 2 PomSpołU
[spacer]
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
