Celem form rozstrzygania w wyroku rozwodowym o wspólnym mieszkaniu rozwodzących się małżonków jest rozgraniczenie sfery ich uprawnień do tego mieszkania zmierzające – w miarę istniejących możliwości – do ich odseparowania. Możliwości definitywnego odseparowania stwarza orzeczenie o eksmisji jednego z małżonków oraz o podziale wspólnego mieszkania albo o przyznaniu go jednemu z małżonków. Definitywne odseparowanie rozwiedzionych małżonków może nastąpić również w wyniku podziału w wyroku rozwodowym – na wniosek jednego z nich – wspólnego majątku, jeżeli w skład tego majątku wchodzi lokal mieszkalny podlegający podziałowi. W braku przesłanek do definitywnego orzeczenia o wspólnym mieszkaniu małżonków w jednej z wyżej wymienionych form sąd rozstrzyga z urzędu o sposobie korzystania przez rozwiedzionych małżonków ze wspólnego mieszkania, regulując tymczasowo stosunki mieszkaniowe między małżonkami przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania, tj. do chwili uzyskania przez każdego z nich oddzielnego mieszkania we właściwej drodze.
Sposób orzeczenia o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania po rozwodzie
Już w początkowym stadium procesu sąd powinien w drodze wysłuchania stron zebrać stosowne informacje co do wspólnego mieszkania, w szczególności co do liczby oraz rodzaju pomieszczeń i sposobu dotychczasowego ich wykorzystywania, tytułu prawnego do zajmowanego mieszkania oraz co do osób trzecich zamieszkałych wspólnie z małżonkami. W tym stadium procesu należy poinformować strony o możliwościach rozstrzygnięcia o wspólnym mieszkaniu w razie zaś niezgłoszenia wniosków, zażądać od stron propozycji co do określenia sposobu korzystania przez nie ze wspólnego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania. Wskazane jest przy tym wykorzystanie istniejących możliwości doprowadzenia do uzgodnienia stanowisk stron.
Rozstrzygnięcie o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków obejmuje w zasadzie każde mieszkanie, zajmowane przez nich, tzn. mieszkanie znajdujące się faktycznie w ich dyspozycji niezależnie od posiadanego tytułu prawnego; w szczególności może to być mieszkanie, do którego obojgu małżonkom lub jednemu z nich przysługuje tytuł prawny wynikający z prawa własności, spółdzielczego prawa do lokalu, służebności osobistej, stosunku najmu na podstawie umowy albo decyzji o przydziale. Przedmiotem orzeczenia o podziale albo o przyznaniu jednemu z małżonków może być takie mieszkanie, wspólnie zajmowane przez małżonków, do którego prawo przysługuje obojgu rozwodzącym się małżonkom.
Nieorzekanie o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania
Orzeczenie o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania przez czas zamieszkiwania w nim rozwiedzionych małżonków polega z reguły na tymczasowym rozdzieleniu małżonków przez przydzielenie każdemu z nich określonej części wspólnego mieszkania do odrębnego korzystania. W miarę potrzeby sąd może również unormować wzajemne stosunki stron przez czas wspólnego ich zamieszkiwania w drodze wydania odpowiednich nakazów lub zakazów. Sąd wyjątkowo może odstąpić od orzeczenia o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania w wypadku, gdy małżonkowie z przyczyn usprawiedliwionych temu się sprzeciwiają, np. dlatego, że już wcześniej uzgodnili między sobą sposób korzystania z mieszkania, albo gdy ze względu na rodzaj mieszkania (np. jedna izba) orzeczenie o odrębnym korzystaniu z poszczególnych części mieszkania byłoby bezprzedmiotowe.
O sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania sąd orzeka w zasadzie wtedy, gdy w chwili wydania wyroku rozwodowego małżonkowie „zajmują” to mieszkanie, tzn. faktycznie z niego korzystają. Jednakże sąd może orzec o sposobie korzystania z tego mieszkania także w wypadku, gdy małżonek nie przebywa w nim tylko przejściowo, w szczególności gdy – nie rezygnując ze wspólnego mieszkania – zmuszony był je opuścić na skutek samowolnego, sprzecznego z prawem lub zasadami współżycia społecznego, postępowania drugiego małżonka.
W takim wypadku sąd zamieszcza w sentencji wyroku rozstrzygnięcie negatywne w postaci wzmianki, że nie orzeka o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania; umożliwia to stronom zaskarżenie tego negatywnego rozstrzygnięcia. W większości spraw warto wnosić o nieorzekaniu o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania.
Orzeczenie o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania po rozwodzie a dzieci
Nie wyłącza obowiązku orzeczenia o sposobie korzystania z mieszkania zajmowanego wspólnie przez rozwodzących się małżonków okoliczność, że – poza tymi małżonkami i pozostającymi pod ich pieczą dziećmi – mieszkają w tym mieszkaniu również osoby trzecie. Jeżeli osoby te zajmują odrębną, wydzieloną część mieszkania, zajmowanej przez nich powierzchni nie uwzględnia się przy określaniu sposobu korzystania z mieszkania przez rozwiedzionych małżonków. Jeżeli natomiast osoby trzecie mieszkają wspólnie z rozwodzącymi się małżonkami, np. w charakterze członków rodziny, osoby te uwzględnia się przy wydzielaniu odrębnej części mieszkania temu małżonkowi, z którym pozostają one w związkach rodzinnych i gospodarczych.
Przyznanie wspólnie zajmowanego mieszkania – na zgodny wniosek stron – jednemu z małżonków powoduje wygaśnięcie prawa drugiego z nich do tego mieszkania. Z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia w tym przedmiocie prawo do mieszkania (rzeczowe lub obligacyjne) przysługuje wyłącznie temu małżonkowi, któremu mieszkanie zostało przyznane. Konieczną przesłanką przyznania wspólnego mieszkania, będącego przedmiotem spółdzielczego prawa do lokalu takiego jak w spółdzielni mieszkaniowej, jest członkostwo małżonka w spółdzielni. Jeżeli wspólne mieszkanie jest przedmiotem spółdzielczego prawa do lokalu takiego jak w spółdzielni budowlano-mieszkaniowej, sąd może przyznać je również temu z małżonków, który nie jest członkiem spółdzielni.
Nieorzekanie o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania po rozwodzie a eksmisja
Kognicja sądu rozwodowego w zakresie orzeczenia eksmisji jednego z małżonków ze wspólnego mieszkania jest ograniczona do wypadku rażąco nagannego postępowania małżonka, uniemożliwiającego wspólne zamieszkiwanie stron po rozwodzie. Orzeczeniu eksmisji w tym trybie nie stoi na przeszkodzie okoliczność, że eksmitowany małżonek w dacie wyrokowania przejściowo nie przebywa we wspólnym mieszkaniu, nie rezygnując jednak z dalszego zamieszkiwania w tym mieszkaniu. Prawomocne orzeczenie eksmisji jednego z małżonków powoduje utratę przez niego przysługującego mu dotychczas prawa zamieszkiwania i zachowanie prawa do dalszego zamieszkiwania tylko przez drugiego małżonka.
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku
