Twoja sprawa z zakresu prawa rodzinnego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Rozdzielność majątkowa i intercyza z powodu wyjazdu za granicę męża czy żony

Wspólność ustawowa stanowi ustrój majątkowy preferowany przez prawodawcę, jednak nie jest on obligatoryjny. Artykuł 23 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego statuuje naczelne zasady, jakimi winni kierować się małżonkowie. Przepis art. 23 KRO wskazuje cztery podstawowe obowiązki małżonków:

1) wspólnego pożycia: polega on na duchowej, fizycznej i gospodarczej więzi małżonków, stanowiącej naturalny cel małżeństwa i warunkującej w znacznym stopniu urzeczywistnienie jego zadań. Powinno bazować na uczuciu miłości, lojalności i szczerości; wzajemnych stosunkach intymnych i prowadzeniu wspólnego gospodarstwa domowego;

2) wzajemnej pomocy (we wszelkich sferach i przejawach życia rodzinnego, zarówno majątkowych, jak i niemajątkowych;

3) wierności (głównie na tle stosunków intymnych, a contrario – zakazie zdrady małżeńskiej), uzupełniony w praktyce orzeczniczej o wzajemne poszanowanie;

4) współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli. Obowiązek ten konkretyzują przepisy art. 27–29 (por. J. Winiarz, Prawo rodzinne, s. 82–83).

Rozdzielność majątkowa i intercyza z powodu wyjazdu za granicę męża czy żony Poznań

Kolejny przepis artykułu 24 KRO jest jedną z konsekwencji równouprawnienia małżonków. Stanowi on, iż małżonkowie rozstrzygają wspólnie o istotnych sprawach rodziny; w braku porozumienia każdy z nich może zwrócić się o rozstrzygnięcie do sądu. Treść prawną pojęcia istotnych spraw rodziny ukształtowała wieloletnia judykatura. Zgodnie z jej utrwalonym stanowiskiem, pojęcie to obejmuje sprawy o charakterze osobistym lub majątkowym, które mają dla rodziny podstawowe znaczenie. Mogą to być np. niektóre sprawy wynikające ze sprawowania władzy rodzicielskiej, a nienależące do kompetencji sądu opiekuńczego, niektóre sprawy z zakresu zarządu majątkiem wspólnym, różne sprawy, które mogą być załatwiane przez małżonków na zasadzie ich porozumienia, a nie zostały unormowane w szczególnych przepisach. Rolą sądu w sprawach objętych treścią art. 24 KRO jest głównie sui generis mediacja, a wydane orzeczenie sądowe stanowi surogat porozumienia małżonków.

I dalej ustawodawca nakłada na małżonków kolejne obowiązki wynikające z normy artykułu 36 KRO: oboje małżonkowie są obowiązani współdziałać w zarządzie majątkiem wspólnym, w szczególności udzielać sobie wzajemnie informacji o stanie majątku wspólnego, o wykonywaniu zarządu majątkiem wspólnym i o zobowiązaniach obciążających majątek wspólny. W przywołanych powyżej normach ustawodawca przedstawia idealne małżeństwo, w którym małżonkowie mają równe prawa i obowiązki, spełniają określone funkcje i dokonują wzajemnej informacji, co do tego jak należy gospodarować majątkiem wspólnym, jakie działania podejmować, jak dysponować osiąganymi dochodami czy też przedmiotami nabytymi do majątku wspólnego.

Rozdzielność majątkowa i intercyza z powodu wyjazdu za granicę męża czy żony Poznań

Przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego pozwalają na inne ukształtowanie tego ustroju, a mianowicie na rozszerzenie lub ograniczenie wspólności, a nawet na jej wyłączenie. Mogą tego dokonać sami małżonkowie, stosownie do art. 47 § 1 KRO, a w braku ich zgody sąd na żądanie jednego z małżonków w trybie art. 52 KRO Zgodnie z przywołanym art. 52 § 1 KRO, z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej.

Rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W świetle art. 52 § 2 zdanie drugie KRO, w wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, gdy małżonkowie żyli w rozłączeniu. Ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej na podstawie art. 52 KRO możliwe jest wbrew woli jednego z małżonków, dlatego też może nastąpić tylko w razie istnienia ku temu ważnych powodów.

Orzekanie o zniesieniu małżeńskiej wspólnoty majątkowej z datą wsteczną jest dopuszczalne także po prawomocnym rozwiązaniu związku małżeńskiego przez rozwód, jeżeli powództwo zostało wytoczone przed tą datą (por. Uchwał Sądu Najwyższego z dnia 14 kwietnia 1994 r., III CZP 44/94, OSNC 1994/10/190). Tym bardziej jest to możliwe, w trakcie sprawy rozwodowej.

Ustawa nie definiuje pojęcia ważne powody, jednakże w doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, że pod pojęciem tym rozumieć należy takie okoliczności, które powodują, że w konkretnej sytuacji faktycznej wspólność ustawowa przestaje służyć dobru drugiego z małżonków oraz dobru założonej przez małżonków rodziny, a wręcz dalsze jej trwanie zagraża interesom drugiego małżonka (tak między innymi Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 czerwca 2000 roku, III CKN 287/00, LexPolonica nr 379815; M. Sychowicz (w:) K. Piasecki (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2006, komentarz do art. 52, tezy 14 i nast.).

Wśród katalogu ważnych powodów wymienia się okoliczność, że małżonkowie żyją w rozłączeniu (separacja faktyczna), trwonienie majątku, alkoholizm czy narkomania, hazard, uporczywy brak przyczyniania się do zaspokojenia potrzeb rodziny, uporczywe dokonywanie szczególnie ryzykownych operacji finansowych zagrażających materialnym podstawom bytu rodziny. Podkreślić należy ponadto, że ważne powody przemawiające za ustanowieniem rozdzielności majątkowej powinny mieć charakter majątkowy.

Rozdzielność majątkowa i intercyza z powodu wyjazdu za granicę męża czy żony Poznań

Wyrok SN z 4.11.2004 r. (V CK 215/04, L.) również potwierdza tezę, że „ważnym powodem uzasadniającym żądanie zniesienia wspólności majątkowej małżeńskiej może być separacja faktyczna, uniemożliwiająca współdziałanie w zarządzie tym majątkiem”. Definicja ważnego powodu została również doprecyzowana w wyroku SN z 14.1.2005 r. (III CK 112/04, L.). Zgodnie z zaproponowaną tam definicją, „ważnym powodem w rozumieniu art. 52 § 1 KRO jest taka separacja faktyczna, która skutkuje trwałym zerwaniem wszelkich stosunków majątkowych stron i brakiem możliwości podejmowania wspólnych decyzji gospodarczych”.

Ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną jest możliwe o tyle tylko, o ile w tej dacie istniały już ważne powody ustanowienia rozdzielności, także w kontekście realnego zagrożenia interesu wierzycieli (por. wyr. SN z 4.6.2004 r., III CK 126/03, L.). W dniu 1 września 2016 roku istniały już zatem powody orzeczenia rozdzielności majątkowej. Od tej daty strony nie są w stanie współpracować w zarządzie majątkiem wspólnym, pozwana mieszka w Niemczech, gdzie ułożyła sobie życie.

Należy podnieść, iż zniesienie wspólności majątkowej z datą wsteczną może być orzeczone tylko w sytuacjach rzadkich i wyjątkowych, za czym przemawia wzgląd na ochronę interesu wierzycieli każdego z małżonków, przy rozważaniu zaś takiego zniesienia sąd musi rozważyć nie tylko interes rodziny, ale także ewentualność pokrzywdzenia tych wierzycieli każdego z małżonków, których należności powstały w okresie objętym wstecznym działaniem orzeczenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 1994 r., I CRN 50/94, OSNCP 1994, nr 12, poz. 246; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 1995 r., II CRN 148/94, OSNC 1995, nr 4, poz. 70; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 1995 r., II CRN 162/94, OSNC 1995, nr 6, poz. 100). W okolicznościach przedmiotowej sprawy rozważenie interesów obojga małżonków, widziane w perspektywie przyszłości, a także wnikliwe rozważenie interesów osób trzecich, w szczególności wierzycieli stron, pozwala na uwzględnienie żądania powoda w części. Uwzględnienie powództwa nie stanowi zatem zagrożenia dla osób trzecich i nie narusza ich interesu, bowiem kwestia spłat może zostać rozstrzygnięta w postępowaniu o podział dorobku.

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię

Zebrany w sprawie materiały dowodowy daje asumpt do stwierdzenia, że od maja małżonkowie R. żyli w rozłączeniu- na co wskazują nie tylko okoliczności przedstawione przez strony podczas ich przesłuchania, lecz również umowa zwarta w dniu 24 maja dokonująca swego rodzaju rozliczeń finansowych pomiędzy nimi, również w zakresie kwestii dotyczących ich przyszłych zobowiązań. Powodem zawarcia tej umowy był fakt, że powódka wyjeżdżała do Niemiec z zamiarem pozostania tam już na stałe.

Mając powyższe na względzie Sąd ocenił, że doszło pomiędzy stronami do faktycznej separacji, a czas jej trwania – 5 lat – daje podstawy do uznania, że zaistniała przesłanka „ważnych powodów” z art. 52 § 1 KRO

Jednakże powódka żądała ustanowienia rozdzielności majątkowej z datą wsteczną, tj. od dnia 24 maja 2014 r. Zgodnie z art. 52 § 2 KRO rozdzielność majątkowa powstaje z dniem wskazanym w wyroku, który ją ustanawia. W wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić ją z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu. Odnosząc ten przepis do przedmiotowej sprawy, w ocenie Sądu sam fakt życia przez strony w separacji faktycznej nie daje podstaw do ustanowienia rozdzielności majątkowej między nimi z datą wskazaną w pozwie.

Przede wszystkim należy wskazać, że umowa pisemna zawarta przez strony w dniu 24 maja nie mogła i nie nadal nie może wywoływać skutków prawnych w zakresie ustroju majątkowego małżonków. Ustawodawca przewiduje bowiem wyłącznie dwa sposoby ustanowienia rozdzielności majątkowej małżeńskiej w czasie trwania małżeństwa – umowne ustanowienie rozdzielności, która to umowa musi mieć formę aktu notarialnego albo ustanowienie tej rozdzielności przez sąd w formie wyroku.

Rozdzielność majątkowa i intercyza z powodu wyjazdu za granicę męża czy żony Poznań

Należy podkreślić, że strony mogły już w maju uregulować kwestie majątkowe w drodze umowy ustanawiającej rozdzielność majątkową małżeńską zawartą przed notariuszem, na co pozwala art. 51 § 1 KRO Ponadto z zeznań pozwanego wynika, że pomimo tego, że powódka od maja mieszkała w Niemczech, to jednak strony miały kontakt ze sobą, pozwany pomagał powódce rzeczowo i finansowo w okresie, gdy żyli w rozłączeniu. Powódka odwiedzała również synów mieszkających z pozwanym. W związku z powyższym strony miały możliwość uregulowania kwestii majątkowych również w kolejnych miesiącach i latach życia w rozłączeniu – czy to w drodze umowy zawartej przed notariuszem, czy też na drodze sądowej. Ponadto ustanawiając rozdzielność majątkową pomiędzy małżonkami Sąd nie może tracić z pola widzenia praw wierzycieli, którzy w momencie udzielania pozwanemu kredytów i pożyczek wiedzieli, że pozostaje on w związku z małżeńskim. Dlatego też Sąd ustanowił rozdzielność majątkową między stronami z dniem wniesienia pozwu. Wyrok Sądu Rejonowego – III Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 27 września 2019 r. III RC 316/19

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i specjalista od prawa rodzinnego. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach rodzinnych. Gdy nie pisze artykułów na blogu, reprezentuje swoich klientów w sądzie, dążąc do osiągnięcia najlepszych dla nich rozwiązań.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Kancelaria Prawa Rodzinnego w Poznaniu