Świadkiem jest to osoba powołana w procesie cywilnym w celach dowodowych. Jest to osoba trzecia, która nie uczestniczy bezpośrednio w procesie, która była w stanie i miała możliwość spostrzec poza procesem okoliczności sporne i mające znaczenie w konkretnym procesie i która ma obowiązek, w razie wskazania jej jako świadka, zeznawać przed sądem. Zeznanie świadka stanowi oświadczenie wiedzy odnoszące się do określonego faktu (zdarzenia, stosunku, stanu), przedstawiające, odtwarzające ten fakt. Nie ma jednak podstaw do kwestionowania przydatności dowodowej świadków, którzy mogą przedstawić sądowi jedynie spostrzeżenia usłyszane od innej osoby. W pierwszej kolejności sąd powinien oczywiście korzystać z zeznań świadków, którzy będą relacjonować spostrzeżenia własne, ale w razie konieczności może dopuścić dowód z zeznań świadka, który przedstawi jedynie spostrzeżenia usłyszane od innej osoby. Ocena wiarygodności i mocy zeznań takiego świadka podlega ocenie sądu, nie można jednak z góry przekreślać przydatności tego dowodu.
Zeznania powinny zawierać oświadczenia wiedzy świadka o zaistniałych zdarzeniach i związanych z nimi przeżyciach (świadomość pewnych faktów, intencje, odczucia), ale już nie opinie, czy wnioski wyprowadzone przez świadka z zaobserwowanych faktów. Wiedza świadka może mieć swoje źródło w jego osobistych spostrzeżeniach, choć może pochodzić także „ze słyszenia”. Inaczej mówiąc, przedmiotem zeznań świadka obok faktów zewnętrznych mogą być również stany wewnętrzne człowieka, jego przeżycia i reakcje psychiczne, intencje oraz dobra czy zła wiara. Przedmiotem zeznania powinny być osobiste spostrzeżenia świadka, a nie sądy o faktach tworzone w drodze wnioskowań i wartościowania.
Pośredni dowód w postaci zeznań „świadków ze słyszenia” podlega identycznym regułom ocennym, jak pozostały materiał dowodowy i jeżeli jego końcowa ocena jest pozytywna – to może na równi z pozostałymi dowodami stanowić podstawę ustaleń faktycznych.
Istnieje możliwość odmowy zeznań świadka w sprawie o rozwód z racji stosunków rodzinnych i związku emocjonalnego, jaki łączy stronę i świadka wezwanego do złożenia zeznań. W takiej sytuacji niewątpliwie w wielu przypadkach świadek staje wobec problemu moralnego, gdy np. musi wybierać między bliskimi więzami o charakterze rodzinnym a zeznaniem złożonym zgodnie z prawdą. Sprawy o rozwód zostały wyjęte z tego katalogu przez ustawodawcę zapewne ze względu na swój często konfliktowy przebieg, wpływający destrukcyjnie na więzy rodzinne, zwłaszcza jeżeli członkowie rodziny poprzez swoje zeznania musieliby się opowiedzieć po stronie jednego z małżonków. W każdym przypadku świadek odmawiający złożenia zeznań musi wskazać przyczyny takiej odmowy, a sąd ocenia je z punktu widzenia komentowanej regulacji.
By odmówić zeznań w sprawie o rozwód świadek musi być ich wstępnym, zstępnym i rodzeństwem oraz powinowatych w tej samej linii lub stopniu, jak również osób pozostających ze stronami w stosunku przysposobienia (adopcji). Prawo odmowy zeznań trwa po ustaniu małżeństwa lub rozwiązaniu stosunku przysposobienia. Wstępnymi są rodzice, dziadkowie, pradziadkowie itd. Zstępnymi są dzieci, wnuki, prawnuki itd. Rodzeństwo to bracia i siostry, także przyrodni. Powinowaci to krewni drugiego małżonka.
Dodatkowo taki świadek może odmówić odpowiedzi na zadane mu pytanie, jeżeli zeznanie mogłoby narazić jego lub jego bliskich, wymienionych w paragrafie poprzedzającym, na odpowiedzialność karną, hańbę lub dotkliwą i bezpośrednią szkodę majątkową albo jeżeli zeznanie miałoby być połączone z pogwałceniem istotnej tajemnicy zawodowej.
Brak pouczenia świadka o przysługującym mu prawie odmowy zeznań stanowi uchybienie procesowe, które może wpłynąć na wynik sprawy i okoliczność ta może stanowić zarzut apelacyjny. Podobnie ma się sytuacja w razie przyznania tego uprawnienia osobie, której w istocie ono nie przysługuje.
[spacer]
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.