Twoja sprawa z zakresu prawa rodzinnego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Ograniczenie władzy rodzicielskiej oraz praw rodzicielskich ojcu i mężowi nad dzieckiem – córką albo synem- w sprawie o rozwód

Zgodnie z art. 56 § 1 KRO jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, żeby sąd rozwiązał małżeństwo przez rozwód. Rozkład pożycia jest zupełny, gdy nie istnieje między małżonkami więź duchowa, fizyczna ani gospodarcza. Natomiast trwałość rozkładu pożycia małżeńskiego występuje wtedy, gdy doświadczenie życiowe pozwala przyjąć, że na tle okoliczności konkretnej sprawy powrót małżonków do pożycia nie nastąpi. Ponadto art. 56 § 2 i 3 KRO określa negatywne przesłanki orzeczenia rozwodu. Zgodnie z art. 56 § 2 KRO rozwód jest niedopuszczalny w sytuacji w której wskutek rozwodu miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków, bądź też jeżeli z innych przyczyn orzeczenie rozwodu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. W świetle art. 56 § 3 KRO orzeczenie rozwodu jest niedopuszczalne w wyniku żądania zgłoszonego przez małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego, jeżeli drugi z małżonków na rozwód nie wyraża zgody, chyba że odmowa zgody na rozwód pozostawałaby w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego.

Pojęcie winy w prawie cywilnym w ogólności, w tym także – winy przy rozwodzie obejmuje element obiektywny i subiektywny. Element obiektywny zachodzi wtedy, gdy zachowanie małżonka narusza jego obowiązki ustawowe lub wypływające z zasad współżycia społecznego. W ocenie zachowań mówimy tu o bezprawności zachowań małżonka. Element subiektywny polega na naganności zachowań, inaczej mówiąc, na zarzucalności czynów czy zaniechań. W ocenie sięgamy po określenia: zachowanie naganne, niegodziwe, niemoralne, złe.

Ograniczenie władzy rodzicielskiej oraz praw rodzicielskich ojcu i mężowi nad dzieckiem – córką albo synem- w sprawie o rozwód Warszawa Poznań

Specyfika orzekania o winie przy rozwodzie polega na tym, że wnikliwą analizą trzeba objąć jej element subiektywny. Chodzi tu w istocie o analizę psychologiczną, choć jej przedmiotem są w zasadzie zewnętrzne jedynie objawy (zachowania) wewnętrznych przeżyć. Ostateczna ocena naganności (zarzucalności) opiera się na kryteriach głównie moralnych, a nie – prawnych. Pociąga to za sobą w szczególności komplikacje wynikające z faktu, że ocena moralna wymaga uwzględnienia w szerokim zakresie uwarunkowań i okoliczności, w jakich człowiek realizuje konkretne zachowania.

Jak wyjaśnił SN w wyroku z dnia 5.12.97 (I CKN 597/97) – pojęcie winy obejmuje element obiektywny i subiektywny. Element obiektywny oznacza, że zachowanie małżonka narusza jego obowiązki ustawowe lub wypływające z zasad współżycia społecznego, chodzi bowiem o bezprawność zachowań małżonka. Element subiektywny oznacza naganność jego zachowań, ich zarzucalność. Sąd Apelacyjny w Katowicach (I ACa 35/2010) uściślił, iż sąd powinien ustalić, czy występuje sprzeczność zachowania się albo postępowania małżonka z normami prawnymi lub zasadami współżycia, określającymi obowiązki małżonków, a sprzeczności tej towarzyszy umyślność lub niedbalstwo tegoż małżonka. Należy również mieć na uwadze, iż pomiędzy zachowaniem się małżonka, które jest bezprawne i zawinione a rozkładem pożycia małżonków musi istnieć również związek przyczynowy. A więc to konkretne zachowanie małżonka musi mieć wpływ na zerwanie więzi rodzinnych. W praktyce oznacza to, iż jeśli zachowanie małżonka jest bezprawne (np. agresja w stosunku do drugiego małżonka), nie można mu przypisać winy w rozkładzie pożycia, jeśli zachowanie to jest niezawinione (np. wynika z choroby psychicznej). Natomiast nie ma przeszkód w uznaniu małżonka za winnego rozkładu pożycia, jeśli małżonek ten sam wprowadza się w stan niepoczytalności (np. odurzając się narkotykami) albo w przypadku remisji choroby psychicznej nie podejmuje i nie kontynuuje leczenia.

Nie ma możliwości stopniowania winy na mniejszą/lżejszą czy większą/cięższą. Małżonek zostanie uznany za winnego rozkładu pożycia, nawet jeśli jego wina czy to subiektywnie/czy obiektywnie była mniejsza, mniej znacząca od winy drugiego z małżonków. Wina wyłączna jednego z małżonków ma miejsce jedynie wówczas gdy tylko po jego stronie występują zawinione przyczyny rozkładu pożycia, drugiemu zaś z małżonków nie można przypisać takiej przyczyny. Jeśli więc sąd stwierdzi, iż drugi małżonek przyczynił się do rozkładu pożycia małżeńskiego, orzeknie rozwód z winy obu stron.

„Podstawą przyjęcia winy jednego z małżonków jest ustalenie, że jego zachowanie się przyczyniło się do powstania lub pogłębienia rozkładu, obojętne natomiast ze stanowiska oceny winy jest to, które z małżonków przyczyniło się w większym lub mniejszym stopniu” – orzeczenie SN z dnia 17 września 1957r. I CR 913/56

„Nierównomierny rozkład ciężaru winy nie wyłącza jednak, jak słusznie uznały sądu orzekające, współwiny tego z małżonków, który zawinił w „mniejszym stopniu” (…).” – II CKN 329/97

Wymaga podkreślenia, że fakt naruszenia obowiązków małżeńskich przez jednego z małżonków co do zasady nie uprawnia drugiego małżonka w odpowiedzi na to zachowanie, do naruszenia obowiązków, które na nim spoczywają, jako na małżonku. Jeśli małżonek niejako „w odwecie” na drugim małżonku dopuściłby się naruszenia obowiązków małżeńskich doprowadzając do rozkładu pożycia, bądź pogłębienia tego rozkładu, należałoby również jemu przypisać winę za rozkład pożycia małżeńskiego. Jednakże należy pamiętać, że jeśli jeden z małżonków dopuszcza się naruszenia obowiązków małżeńskich, drugi z małżonków jest uprawniony do reakcji na to niezgodne z obowiązkami małżeńskimi działanie/zaniechanie. Reakcja ta jednak musi się mieścić w usprawiedliwionych granicach, które zależeć będą zawsze od konkretnego przypadku.

„Reakcja małżonka pokrzywdzonego nawet niewłaściwa, jeśli nastąpiła bezpośrednio po wyrządzeniu krzywdy, może być usprawiedliwiona i nie poczytana za zawinioną współprzyczynę rozkładu pożycia” – V CK 646/04

Ograniczenie władzy rodzicielskiej oraz praw rodzicielskich ojcu i mężowi nad dzieckiem – córką albo synem- w sprawie o rozwód Warszawa Poznań

Orzecznictwo w sprawach rozwodowych dostarcza wielu przykładów analiz konkretnych sytuacji małżeńsko-rodzinnych, z których wyprowadzić można inspiracje co do tego, jakie w szczególności okoliczności mogą być brane pod uwagę. Analizy te dotyczą z reguły przesłanek rozwodu, a nie – orzeczenia o winie, nie da się jednak zaprzeczyć istnieniu najściślejszego związku między tymi sprawami. Przykładowo można wskazać kwestię tak oczywistą, jak uwzględnianie faktu, że atmosfera brutalnych awantur domowych jest demoralizująca dla dzieci i negatywnie wpływa na proces ich wychowywania (wytyczne SN z dnia 18 marca 1968 r. OSNCP 1968, poz. 77) – co wiąże się z zasadą priorytetu dobra dziecka przed interesem małżonków, uzasadniającą negatywną przesłankę rozwodu (art. 56 § 2 KRO). Zasada ta nie może być pomijana również w analizie winy małżonka, jeśli mianowicie istotnym motywem określonych jego działań było dobro dzieci. Drugi godny przytoczenia przykład dotyczy kwestii nie tak oczywistej, a mianowicie poczucia krzywdy, i to pozostającego żywym mimo wcześniejszego przebaczenia, które może być uwzględniane jako podstawa rokowania o trwałości rozkładu pożycia małżonków (orz. SN z dnia 8 grudnia 1951 r. C 259/51). Również i ten element stosunków emocjonalnych między małżonkami nie powinien być pomijany w analizie i ocenie winy.

Zgodnie z przepisem art. 95 KRO władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowywania dziecka z poszanowaniem jego godności i praw. Do pieczy nad osobą dziecka należy przede wszystkim: obowiązek i prawo do wychowania dziecka: troska o prawidłowy rozwój psychiczny, fizyczny i duchowy, dbałość o rozwijanie zdolności i talentów, zapewnienie odpowiedniego poziomu wiedzy wg zdolności i predyspozycji dziecka, wpajanie zasad moralnych i zasad współżycia społecznego, kształtowanie prawego charakteru; obowiązek i prawo kierowania dzieckiem: określenie miejsca pobytu, odebranie od osoby nieuprawnionej, czasowe powierzenie dziecka innej osobie, wybór szkoły, zajęć pozalekcyjnych, kontrola spędzania wolnego czasu, udzielanie dziecku pomocy i rady przy podejmowaniu przez nie decyzji, oddziaływanie na dziecko własnym przykładem i autorytetem; obowiązek zapewnienia dziecku środków na jego utrzymanie: zabezpieczenie warunków życia niezbędnych dla rozwoju dziecka: zapewnienie wyżywienia, odzieży, warunków mieszkaniowych, opieki lekarskiej, poczucia bezpieczeństwa polegającym na emocjonalnym wsparciu, bliskości i akceptacji; obowiązek dbałości o zdrowie i bezpieczeństwo dziecka.

Dobro dziecka wymaga, aby rodzice, którym przysługuje władza rodzicielska współdziałali we wszystkich sprawach dziecka. W sytuacji rodziców żyjących w rozłączeniu współdziałanie jest utrudnione przez sam fakt rozłączenia. Dostępne środki komunikacji nie zastąpią pozostawania w bliskości lub we wzajemnej pozytywnej relacji.  Ażeby móc faktycznie sprawować pieczę nad osobą dziecka, przy dziecku po prostu trzeba być, nie wystarczający jest kontakt przez telefon lub Internet, czy nawet bezpośredni – raz lub kilka razy w miesiącu. Dziecko musi mieć możliwość kontaktu z rodzicem zawsze wtedy, gdy go potrzebuje. Bezpośredni kontakt, wyrażający czułość, opiekę, wsparcie, solidarność, poczucie tożsamości buduje osobowość dziecka, wpływa na jego prawidłowy rozwój i jest niezastąpiony. Dlatego, w przepisie art. 107 § 1 i 2 KRO znalazły się rozwiązania, które ustawodawca przewidział w sytuacji pozostawania rodziców dziecka w rozłączeniu. Przepis § 2 ww. artykułu stanowi, iż do pozostawienia obojgu małżonkom pełni władzy rodzicielskiej potrzebne jest przedstawienie zgodnego z dobrem dziecka porozumienia o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem, oraz że jest zasadne oczekiwanie, iż rodzice będą współdziałać w sprawach dziecka.

Ograniczenie władzy rodzicielskiej oraz praw rodzicielskich ojcu i mężowi nad dzieckiem – córką albo synem- w sprawie o rozwód Warszawa Poznań

Sąd, decydując się na wydanie orzeczenia o władzy rodzicielskiej powinien najpierw dokonać wyboru rodzica, któremu wykonywanie tej władzy ma być powierzone, a następnie ustalić zakres obowiązków i uprawnień drugiego rodzica w stosunku do osoby dziecka. Powierzenie w wyroku rozwodowym wykonywania władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców nie czyni go wyłącznym podmiotem tej władzy, jeśli drugi z rodziców nie został jej pozbawiony. Prawa i obowiązki drugiego z rodziców są w wyroku wyraźnie określone i treść tego rozstrzygnięcia wyznacza zakres posiadanej władzy. Przykładowo może obejmować decyzje co do kwestii związanych ze zmianą miejsca pobytu dzieci, z organizowaniem ich wypoczynku i wczasów, ich leczeniem, z wyborem szkoły, nauką pozaszkolną, zasadami wychowania, kierunkiem i zakresem wykształcenia, praktyką zawodową, wyborem zawodu itd. W takiej sytuacji jednemu z rodziców przysługują wszystkie atrybuty władzy rodzicielskiej, drugi zaś wykonuje ją w zakresie ściśle oznaczonym.

Podstawowym ograniczeniem faktycznym, znajdującym zastosowanie przy ustalaniu obowiązków i uprawnień rodzica w stosunku do osoby dziecka, jest okoliczność, że codzienna bezpośrednia piecza nad nim będzie wykonywana przez drugiego rodzica. W konsekwencji chodzi o takie obowiązki (prawa) rodzica, których praktyczne wykonywanie nie jest uzależnione od konieczności zachowania codziennych kontaktów z dzieckiem.

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię

(…) Jeżeli chodzi o miejsce pobytu małoletniego dziecka na wypadek orzeczenia rozwodu to zdaniem sadu właściwym było jego ustalenie przy pozwanej. Wskazać należy, że małoletnia ma obecnie(…)lata i przebywa od urodzenia z matką i nie zdołała wytworzyć w związku z tym odpowiednich więzi emocjonalnych. Matka opiekuje się nią od urodzenia i z załączonego materiału dowodowego wynika, że jest zaopiekowana właściwie i jej potrzeby są w odpowiednim zakresie zaspokojone. Strona powodowa nie wykazała aby zachodziły w tym względzie jakiekolwiek zaniedbania ze strony matki dziecka. Ustalenie miejsca pobytu dziecka przy matce w takiej sytuacji było zgodne z dobrem dziecka. Zauważyć również należy, że ostatecznie strona powodowa zgodziła się na takie ustalenie i nie wnosiła o ustalenie miejsca pobytu dziecka przy pozwanym, którego dziecko właściwie nie zna, a w każdym razie nie na tyle aby zmienić całkowicie swoje dotychczasowe środowisko i niewątpliwie byłoby to dla niego traumatycznym doznaniem. Powód również na co dzień nie byłby w stanie osobiście sprawować opieki, albowiem prowadzi działalność gospodarczą i taka opiekę musiałby powierzać osobom trzecim.

Ograniczenie władzy rodzicielskiej oraz praw rodzicielskich ojcu i mężowi nad dzieckiem – córką albo synem- w sprawie o rozwód Warszawa Poznań

Biorąc pod uwagę interes małoletniej córki stron jak i dotychczasowe starania stron o jej wychowanie i utrzymanie oraz zgodne stanowisko stron w tym zakresie Sąd Okręgowy powierzył wykonywanie władzy rodzicielskiej pozwanej, natomiast powodowi przyznał prawo współdecydowania z pozwaną o najistotniejszych sprawach dziecka. Sąd miał na względzie przede wszystkim te okoliczność, że to pozwana w pełni realizuje opiekę i władzę rodzicielska albowiem na co dzień zamieszkuje z dzieckiem. Powód ma prawo być informowany o stanie zdrowia dziecka, jego edukacji, warunków wychowywania i współdecydować o przyszłości związanej z wyborem kształcenia czy miejsca zamieszkiwania.

Stosownie do art. 58 § 1 kriop Sąd ustala również kontakty stron z małoletnimi dziećmi i w tym przypadku również sad winien się kierować naczelną przesłanka jaką jest dobro dziecka. Sąd ustalił kontakty w sposób w jaki odbywały się one dotychczas albowiem okoliczności faktyczne w dużym stopniu determinują możliwości w tym zakresie. W szczególności kontakt ten odbywał się za pośrednictwem komunikatora (…)i dzięki temu powód mógł widzieć dziecko jak i tez nim porozmawiać.

Sąd Okręgowy orzekł:

I. rozwiązał małżeństwo pozwanej H. S. z powodem D. S. przez rozwód – bez orzekania o winie stron;

II. wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnią córką stron O. S. urodzoną (…) powierzył pozwanej S. a powodowi ograniczył prawa rodzicielskiej do współdecydowania o istotnych sprawach córki dotyczących leczenia, edukacji i wyjazdów za granicę w innych celach niż wypoczynkowe;

III. nie orzekł o utrzymywaniu kontaktów ojca z dzieckiem;

IV. kosztami utrzymania i wychowania małoletniej O. S. obciążył obie strony i z tytułu udziału w tych kosztach zasądził od powoda na rzecz małoletniej O. S. kwotę po 1.000 zł miesięcznie, płatne z góry do dnia 15–tego każdego następującego po sobie miesiąca z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat w terminie do rąk matki małoletniej H. S. poczynając od dnia uprawomocnienia się wyroku, a pozwaną zobowiązał do ponoszenia osobistych starań o utrzymanie i wychowanie córki

V. nie orzekł o sposobie korzystania przez strony ze wspólnego mieszkania;

VI. zwrócił pozwanej od Skarbu Państwa połowę opłaty stałej od pozwu, tj. kwotę 300 zł;

VII. zasądził od powoda na rzecz pozwanej 150 zł zwrotu kosztów procesu, a w pozostałej części koszty procesu między stronami wzajemnie zniósł;

VIII w pozostałej części powództwo oddalił.

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i specjalista od prawa rodzinnego. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach rodzinnych. Gdy nie pisze artykułów na blogu, reprezentuje swoich klientów w sądzie, dążąc do osiągnięcia najlepszych dla nich rozwiązań.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Kancelaria Prawa Rodzinnego w Poznaniu