Ojcostwo w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym wynika z przewidzianych prawem domniemań co do pochodzenia dziecka małżeńskiego oraz pochodzenia dziecka pozamałżeńskiego. W przypadku ustalenia pochodzenia dziecka małżeńskiego istnieje domniemanie wskazujące męża matki jako ojca dziecka urodzonego przez żonę (art. 62 K.r.o.). Ojcem dziecka pozamałżeńskiego jest natomiast mężczyzna niebędący mężem matki, który uznał swoje ojcostwo (art. 72 i 73 K.r.o.) albo który obcował z matką dziecka w okresie koncepcyjnym i co do którego zapadł prawomocny wyrok sądu ustalający ojcostwo (art. 85 K.r.o.). Sądowe ustalenie ojcostwa jest drugim obok uznania ojcostwa sposobem ustalenia ojcostwa pozamałżeńskiego. Sądowe ustalenie ojcostwa przed urodzeniem się dziecka jest niedopuszczalne
Osobami legitymowanymi do złożenia pozwu o sądowe ustalenie ojcostwa są: dziecko, matka, domniemany ojciec i prokurator. Matce dziecka przysługuje samodzielna legitymacja w sprawie o ustalenie ojcostwa, dopóki dziecko jest małoletnie. Z chwilą osiągnięcia przez dziecko pełnoletności to jej uprawnienie wygasa.
Jeżeli miejsce pobytu domniemanego ojca, przeciwko któremu wytoczono powództwo o ustalenie ojcostwa, nie jest znane, przewodniczący (przed rozprawą) albo sąd orzekający (w czasie rozprawy) ustanowi kuratora procesowego, chyba że wcześniej sąd opiekuńczy ustanowił już kuratora dla osoby nieobecnej.
Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 stycznia 1998 roku (I CKN 412/97) choć Kodeks postępowania cywilnego nie ustanawia hierarchii dowodów (art. 244-309 KPC), ponieważ żaden dowód nie wiąże Sądu i podlega swobodnej ocenie sędziowskiej (art. 233 § 1 KPC) , to dowód przyrodniczy z badania kodu genetycznego DNA (art. 309 KPC) ma szczególny walor dowodowy w sprawach o ustalenie pochodzenia dziecka.
Skutki prawne, jakie wywołuje prawomocny wyrok ustalający ojcostwo, można podzielić na:
1) skutki w zakresie stosunku prawnego ojcostwa;
2) skutki w zakresie władzy rodzicielskiej, stosunków alimentacyjnych i dziedziczenia;
3) skutki dotyczące nazwiska dziecka;
4) skutki dotyczące miejsca zamieszkania;
5) skutki dotyczące aktu urodzenia dziecka.
Zgodnie z dyspozycją przepisu art. 89 § 2 KRO, w razie sądowego ustalenia ojcostwa, sąd nadaje dziecku nazwisko w wyroku ustalającym ojcostwo, stosując odpowiednio przepisy § 1 , który z kolei stanowi , że dziecko nosi nazwisko wskazane w zgodnych oświadczeniach rodziców , składanych jednocześnie z oświadczeniami koniecznymi do uznania ojcostwa. Rodzice mogą wskazać nazwisko jednego z nich albo nazwisko utworzone przez połączenie nazwiska matki z nazwiskiem ojca dziecka . Jeżeli rodzice nie złożyli zgodnych oświadczeń w sprawie nazwiska dziecka , nosi ono nazwisko składające się z nazwiska matki i dołączonego do niego nazwiska ojca.
W myśl przepisu art. 93 § 2 KRO, jeżeli wymaga tego dobro dziecka , sąd w wyroku ustalającym pochodzenie dziecka może orzec o zawieszeniu , ograniczeniu lub pozbawieniu władzy rodzicielskiej jednego lub obojga rodziców. Przepisy art. 107 i art. 109 – 111 stosuje się odpowiednio . Zgodnie z dyspozycją przepisów art. 95 § 1 i § 3 krio, władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw. Władza rodzicielska powinna być wykonywana tak , jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny. Przepis art. 96 krio stanowi, że rodzice wychowują dziecko pozostające po ich władzą rodzicielską i kierują nim. Obowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotować je należycie do pracy dla dobra społeczeństwa odpowiednio do jego uzdolnień.
Przytoczone wyżej przepisy określają gwarancje należytej realizacji władzy rodzicielskiej będącej treścią określonego stosunku rodzinno – prawnego łączącego rodziców i dziecko. Obejmuje ona prawo podmiotowe wynikające z tego stosunku prawnego oraz odpowiadający mu obowiązek , przy czym władza rodzicielska to przede wszystkim zespół obowiązków rodziców względem dziecka, zaś uprawnienia rodziców w stosunku do dziecka to niejako wtórny składnik tej władzy . Obowiązek i prawo rodziców dotyczy trzech sfer, stanowiących równocześnie pola działalności – pieczę nad osobą, zarząd majątkiem i wychowania dziecka. Przestrzeganie wskazanych przepisów ma zapewnić realizację zespołu praw i obowiązków dziecka oraz rodziców , będącego treścią władzy rodzicielskiej , i maksymalnie służyć jej podstawowej funkcji ochronnej wobec dziecka. Po stronie rodziców gwarancją tą jest wykonywanie przez nich władzy rodzicielskiej tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny.
Już w preambule do Konwencji o prawach dziecka przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 roku (opublikowanej w Dz.U. z 1991 r. Nr 120 , poz. 526 , ze zm.) czytamy, że dzieci mają prawo do szczególnej troski i pomoc , dla pełnego i harmonijnego rozwoju swojej osobowości powinny wychowywać się w środowisku rodzinnym w atmosferze szczęścia , miłości i zrozumienia . Przepis art. 107 § 1 krio stanowi , że jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom żyjącym w rozłączeniu, sąd opiekuńczy może ze względu na dobro dziecka określić sposób jej wykonywania i utrzymywania kontaktów z dzieckiem. Sąd pozostawia władzę rodzicielską obojgu rodzicom, jeżeli przedstawili zgodne z dobrem dziecka pisemne porozumienie o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia . Przepis art. 107 § 2 krio stanowi , że w braku porozumienia , o którym mowa w § 1 , sąd , uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem . Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców , ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka , jeżeli dobro dziecka za tym przemawia . Przepis art. 107 § 3 krio stanowi, iż na zgodny wniosek stron sąd nie orzeka o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem.
Zgodnie z dyspozycją przepisu art. 109 krio , jeżeli dobro dziecka jest zagrożone, sąd opiekuńczy wyda odpowiednie zarządzenia. Sąd opiekuńczy może w szczególności zobowiązać rodziców oraz małoletniego do określonego postępowania , w szczególności do pracy z asystentem rodziny , realizowania innych form pracy z rodziną , skierować małoletniego do placówki wsparcia dziennego , określonych w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej lub skierować rodziców do placówki albo specjalisty zajmujących się terapią rodzinną , poradnictwem lub świadczących rodzinie inną stosowną pomoc z jednoczesnym wskazaniem sposobu kontroli wykonania wydanych zarządzeń , określić , jakie czynności nie mogą być przez rodziców dokonywane bez zezwolenia sądu, albo poddać rodziców innym ograniczeniom , jakim podlega opiekun , poddać wykonywanie władzy rodzicielskiej stałemu nadzorowi kuratora sądowego , skierować małoletniego do organizacji lub instytucji powołanej do przygotowania zawodowego albo do innej placówki sprawującej częściową pieczę nad dziećmi , zarządzić umieszczenie małoletniego w rodzinie zastępczej , rodzinnym domu dziecka albo w instytucjonalnej pieczy zastępczej albo powierzyć tymczasowo pełnienie funkcji rodziny zastępczej małżonkom lub osobie , niespełniającym warunków dotyczących rodzin zastępczych , w zakresie niezbędnych szkoleń , określonych w przepisach o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej albo zarządzić umieszczenie małoletniego w zakładzie opiekuńczo – leczniczym , w zakładzie pielęgnacyjno – opiekuńczym lub w zakładzie rehabilitacji leczniczej. Sąd opiekuńczy może także powierzyć zarząd majątkiem małoletniego ustanowionemu w tym celu kuratorowi .
Z treści wskazanych przepisów należy wywodzić, iż decydującym kryterium co do konieczności ingerencji władzy państwowej w sprawowanie władzy rodzicielskiej nad dziećmi jest zagrożenie lub naruszenie dobra dziecka i nienależyte wykonywanie władzy rodzicielskiej, zarówno zawinione jak i niezawinione niewłaściwe postępowanie rodziców. Zgodnie z dyrektywą wynikającą z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 08 czerwca 2000 roku w sprawie V CK 1237/00 (nr orzeczenia w bazie), którą Sąd rozpoznający przedmiotową sprawę w całości podziela, powierzenie władzy rodzicielskiej ojcu uzależnione jest od stwierdzenia, że władza ta będzie wykonywana tak , jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny (art. 93 § 2 krio w zw. z art. 95 § 3 KRO). Przy czym podkreśla się w doktrynie, że rozstrzygnięcie w przedmiocie przyznania w wyroku ustalającym ojcostwo władzy rodzicielskiej ojcu dziecka, powinno wynikać z wszechstronnego zanalizowania stosunku ojca do dziecka, zainteresowania się jego losem, wzajemnego stosunku rodziców oraz kwalifikacji moralnych ojca.
Nadto z przywołanych powyżej przepisów wynika, iż przesłankami ograniczenia władzy rodzicielskiej jest zagrożenie dobra dziecka oraz nienależyte wykonywanie władzy rodzicielskiej. Jeżeli chodzi o pierwszą przesłankę to należy wskazać, iż sąd opiekuńczy powinien działać przede wszystkim profilaktycznie przez zapobieganie ujemnym skutkom niewłaściwego lub nieudolnego sprawowania władzy rodzicielskiej. Natomiast w przypadku nienależytego wykonywania przez rodziców władzy rodzicielskiej, dla ograniczenia władzy rodzicielskiej nie ma znaczenia rodzaj tychże nieprawidłowości.
Zgodnie z dyspozycją przepisu art. 128 krio. obowiązek dostarczania środków utrzymania a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. W myśl przepisu art. 129 § 1 krio, obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych przed wstępnymi a wstępnych przed rodzeństwem. Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dzieci wynika z art. 133 § 1 KRO Zgodnie z tym artykułem rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie. Zakres obowiązku alimentacyjnego zależy z jednej strony od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, z drugiej zaś – od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego (art. 135 § 1 KRO). Pojęcia „usprawiedliwione potrzeby” oraz „możliwości zarobkowe i majątkowe” zostały szczegółowo omówione w uchwale Pełnego Składu Izby Cywilnej i Administracyjnej Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1987 r. (M.P. z 1988 r. Nr 6, poz. 60). W uchwale tej stwierdzono między innymi: „Pojęcia usprawiedliwionych potrzeb nie można jednoznacznie zdefiniować, ponieważ nie ma jednego stałego kryterium odniesienia. Rodzaj i rozmiar tych potrzeb jest uzależniony od cech osoby uprawnionej oraz od splotu okoliczności natury społecznej i gospodarczej, w których osoba uprawniona się znajduje. Nie jest możliwe ustalenie katalogu usprawiedliwionych potrzeb podlegających zaspokojeniu w ramach obowiązku alimentacyjnego i odróżnienie ich od tych. które jako objaw zbytku lub z innych przyczyn nie powinny być uwzględnione. W każdym razie zakres obowiązku alimentacyjnego wyznaczać będą poszczególne sytuacje uprawnionego i zobowiązanego, konkretne warunki społeczno-ekonomiczne oraz cele i funkcje obowiązku alimentacyjnego. Dopiero na tym tle będzie można określić potrzeby życiowe – materialne i intelektualne uprawnionego. Zakres potrzeb dziecka, które powinny być przez rodziców zaspokojone, wyznacza treść art. 96 KRO, według którego rodzice obowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotować je należycie – odpowiednio do jego uzdolnień – do pracy dla dobra społeczeństwa. Stosownie do tej dyrektywy rodzice w zależności od swych możliwości są obowiązani zapewnić dziecku środki do zaspokojenia zarówno jego potrzeb fizycznych (wyżywienia, mieszkania, odzieży, higieny osobistej, leczenia w razie choroby), jak i duchowych (kulturalnych), także środki wychowania (kształcenia ogólnego, zawodowego) według zdolności, dostarczania rozrywek i wypoczynku.
Jeśli idzie o zwrot kosztów wyprawki. związanych z ciążą i porodem oraz trzymiesięcznego utrzymania matki w okresie porodu. to zauważyć należy. że zgodnie z przepisem art. 141 § 1 krio. ojciec niebędący mężem matki obowiązany jest przyczynić się w rozmiarze odpowiadającym okolicznościom do pokrycia wydatków związanych z ciążą i porodem oraz kosztów trzymiesięcznego utrzymania matki w okresie porodu. Z ważnych powodów matka może żądać udziału ojca w kosztach swego utrzymania przez czas dłuższy niż trzy miesiące. Jeżeli wskutek ciąży lub porodu matka poniosła inne konieczne wydatki albo szczególne straty majątkowe. może ona żądać. ażeby ojciec pokrył odpowiednią część tych wydatków lub strat. Roszczenia powyższe przysługują matce także w wypadku. gdy dziecko urodziło się nieżywe
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię
W niniejszej sprawie w pierwszym rzędzie wymagało ustalenia, czy pozwany P. S. jest ojcem małoletniego powoda. Małoletni powód urodził się dnia (…). Jego rodzice zaczęli się spotykać i rozpoczęli współżycie. Do stycznia stosowali środki zabezpieczające w postaci prezerwatywy, po tym okresie nie zabezpieczali się. N. M. (1) na początku marca zorientowała się, że jest w ciąży, o czym poinformowała pozwanego. Zatem czas pożycia intymnego stron mieścił się w okresie koncepcyjnym. Również strony zgodnie potwierdziły, że stanowili parę i że od lutego nie stosowali żadnych zabezpieczeń. Nadto słuchani w sprawie świadkowie – matka pozwanego i matka powódki – potwierdzili. że strony były parą. W ostateczności kwestię ojcostwa pozwanego potwierdziły badania genetyczne DNA wykonane na zlecenie Sądu w niniejszej sprawie. Ze sprawozdania ze wskazanych badań wynika. iż pozwany jest ojcem małoletniego powoda. Opinia powyższa nie została zakwestionowana przez żadną ze stron, nie zgłoszono do niej żadnych zastrzeżeń. Biorąc pod uwagę powyższe dywagacje, ustalono. że P. S. jest ojcem małoletniego I. M.
W przedmiotowej sprawie przedstawicielka ustawowa małoletniego powoda nie wnosiła żądania dotyczącego nazwiska dziecka mając na uwadze treść ww. przepisu, zaś pozwany o nadanie dziecku nazwiska złożonego z nazwiska matki i jego. Uznając. zatem, że strony nie doszły do porozumienia co do nazwiska dziecka, na podstawie przepisu powołanego wyżej, nadano małoletniemu powodowi nazwiska obojga rodziców.
W ocenie Sądu, na gruncie przedmiotowej sprawy, ziściły się przesłanki skutkujące ograniczeniem pozwanemu władzy rodzicielskiej nad synem do współdecydowania o leczeniu, edukacji i sprawach administracyjnych. Od czasu wszczęcia przedmiotowej sprawy, uzyskania wyników badań genetyczno – molekularnych, potwierdzających ojcostwo pozwanego względem małoletniego powoda, P. S. nie podjął aktywnych działań w kierunku nawiązania relacji z synem (widział małoletniego 3 razy, nie próbował nawiązać z nim bezpośredniego kontaktu fizycznego), współuczestniczenia w jego procesie opiekuńczo – wychowawczym, poza wysyłaniem wiadomości do matki dziecka z prośbą o spotkanie. Praktycznie od samego początku rozstania się N. M. (1) z P. S. nie wspierał finansowo ciężarnej byłej partnerki. co sam przyznał (także zeznania świadka M. M. : protokół z rozprawy z dnia 18 kwietnia. Po uzyskaniu pewności co do swojego ojcostwa wobec syna w sierpniu, nie podjął się współuczestniczenia w kosztach jego utrzymania, przekazania matce dziecka kosztów wyprawki, wydatków w okresie ciąży i porodu. Jak podała matka małoletniego, pozwany widział syna trzy razy i przekazał jemu prezenty o łącznej wartości w jej ocenie w wysokości 50 zł, nadto paczkę z odzieżą i misiem na pierwsze urodziny. Powyższe nie może zostać uznane za zaspokajanie potrzeb finansowych dziecka. Po pierwsze dlatego, że należy zaspokajać je systematycznie a nie jednorazowo. Po drugie z tego powodu. że wysokość przekazanego świadczenia nie pokrywa nawet ¼ mleka modyfikowanego którym jest karmiony, a więc nawet jednego składnika jego comiesięcznego wyżywienia. Na rozprawie w dniu 14 grudnia pozwany nie umiał odpowiedzieć, dlaczego do tej pory nie uczestniczył w kosztach utrzymania dziecka. Należy wskazać. iż powyższy obowiązek na obecnym etapie rozwoju dziecka jest jednym z podstawowych. poza bieżącą pieczą. którego brak (niezaspokojenie) skutkowałby poważnymi konsekwencjami. Fakt, że matka dziecka w całości utrzymywała małoletniego syna i że małoletni powód nie miał niezabezpieczonych potrzeb (co groziłoby poważnymi konsekwencjami). nie zmienia powinności pozwanego w tej materii.
Wypada zaakcentować, że rodzice małoletniego pozostają w zaburzonych relacjach. nie potrafią się porozumieć w sprawie syna. N. M. (1) żywi do pozwanego urazę za jego wcześniejsze zachowanie. z kolei pozwany nie potrafi ustąpić byłej partnerce. co powoduje. że wspólne wykonywanie przez nich obowiązków rodzicielskich wobec dziecka w pełnym zakresie – na obecnym etapie – nie jest możliwe. Fakt przyznania obojgu rodzicom żyjącym w rozłączeniu i nie mogącym porozumieć się. pełnej władzy rodzicielskiej może stanowić zarzewie konfliktu. który może niekorzystnie wpłynąć na dobro dziecka. Natomiast nie umknęło uwadze Sądu. że pozwany deklarował chęć spotkania się z dzieckiem i uregulowania widzeń z nim za pośrednictwem mediatora w korespondencji elektronicznej kierowanej do matki małoletniego, co prawda, nadto przesłał życzenia urodzinowe dla syna za pośrednictwem ww. korespondencji kierowanej do matki dziecka oraz paczkę.
Powyższe okoliczności doprowadziły do konstatacji. że aktywność pozwanego w zakresie sprawowania obowiązków rodzicielskich wobec syna pozostaje na minimalnym poziomie. natomiast nie sposób z powyższego wyprowadzić wniosku. że nie może on współdecydować wspólnie z matką dziecka o istotnych sprawach syna. związanych z leczeniem. edukacją i sprawami administracyjnymi, skoro N. M. (1) widzi taką możliwość. Co prawda obecnie nie ma porozumienia między stronami. które nadal koncentrują się na konflikcie związanym z rozstaniem. co determinuje ich wzajemny stosunek. Natomiast ograniczenie pozwanemu władzy rodzicielskiej do współdecydowania o istotnych sprawach syna szczegółowo określonych w orzeczeniu pozwoli na zwiększenie aktywności w zakresie sprawowania przez niego władzy rodzicielskiej nad dzieckiem. nie tamując innych ważnych decyzji podejmowanych przez matkę małoletniego w jego sprawie. Należy zaakcentować. iż nie wiadomo obecnie. czy chęć pozwanego spotkania się z małoletnim będzie tylko. ,gołosłowna”, zgłoszona na potrzeby niniejszego postępowania, czy też doprowadzi do tego, że ojciec dziecka będzie faktycznie uczestniczył w jego życiu.
Obecnie rodzice małoletniego powoda nie mieszkają razem i nie są w stanie wypracować żadnego porozumienia rodzicielskiego. Z tego względu, Sąd przychylając się do wniosku matki małoletniego. biorąc pod uwagę dobro dziecka. ograniczył pozwanemu władzę rodzicielską nad synem do współdecydowania o istotnych sprawach syna. związanych z leczeniem. edukacją i sprawami administracyjnymi i orzekł jak w punkcie III wyroku. Wypada podkreślić. że wskazane orzeczenie ma przede wszystkim na celu interes małoletniego. poprzez określenie sposobu wykonywania nad nim pieczy oraz współdecydowania o jego wychowaniu. Powyższe rozstrzygnięcie nie wydaje się rażąco ograniczającym prawa pozwanego. bowiem ograniczenie władzy rodzicielskiej do określonych uprawnień oznacza. że rodzicowi. którego władza rodzicielska jest ograniczona przysługują te uprawnienia na równi z drugim rodzicem. W zakresie. w jakim władza rodzicielska została określona w orzeczeniu sądu. jako nadal przysługująca danemu rodzicowi wobec dziecka. rodzic ten zachowuje – w tych ramach. które wyznaczył sąd – pełnię praw. na równi z drugim z rodziców. Należy zaakcentować. że uprawnienia ojca zostały określone stosownie do aktualnej sytuacji. nie stanowią „odwetu” za brak prawidłowych relacji z matką dziecka. i zależy od woli obojga rodziców. czy ten stan rzeczy ulegnie zmianie w przyszłości (uprzedzenia obojga muszą ulec korekcie ze względu na dobro syna).
W ocenie Sądu. możliwości zarobkowe matki dziecka i pozwanego dały podstawę do autorytatywnego określenia obowiązku alimentacyjnego tego ostatniego wobec małoletniego powoda, jednakże nie w rozmiarze żądanym przez jego przedstawicielkę ustawową. W przedmiotowej sprawie poza sporem pozostawało to, że małoletni powód nie posiada własnego majątku, zaś jego potrzeby są znaczne – z uwagi na okres intensywnego wzrostu i rozwoju. koszty związane z opłatami za mieszkanie a następnie w związku z uczęszczaniem do żłobka ze względu na powrót matki małoletniego powoda do pracy. Z tego powodu zasadnym było finansowanie tych potrzeb przez rodziców.
Wypada wskazać. że postępowanie w tej sprawie trwało przez okres około rok czasu. w którym zmieniła się sytuacja małoletniego powoda. który z niemowlęctwa wkroczył w okres dzieciństwa. Z pewnością pierwsze potrzeby dziecka w aspekcie materialnym związane były z zapewnieniem mu pożywienia. dbaniem o jego higienę (częste zmiany pieluch. co było związane z częstymi kąpielami. stosowaniem środków myjących delikatną skórę dziecka). zapewnianiem czystej odzieży. stosowaniem odpowiednich środków. takich jak podgrzewacze. sterylizatory. Następnie w dalszym życiu małoletniego także z jego rozwojem. postrzeganiem rzeczywistości. stymulowaniem jego poszczególnych zmysłów. Matka małoletniego do sprawy przedłożyła liczne dokumenty potwierdzające poniesione wydatki na dziecko, z których wynikało m.in., że koszt mleka N. P. 1 wynosi 48,98 zł, pieluszek MIDI 4 opakowania wynosi 75,96 zł, pieluszki M. 2 opakowania wynosi 51,98 zł, słoiczków wynosi od 2.89 zł do 4,79 zł za słoiczek, kaszek B. (…) opakowania wynosi 27,47 zł, żelu na ząbkowanie wynosi 18,50 zł, zasypki A. wynosi 7.90 zł, maści B. wynosi 23,90 zł. obuwia profilaktycznego wynosi 88,00 zł, body wynosi 49,99 zł, gazików i kompresów wynosi 45,20 zł, kropli wynosi 25 zł, rzeczy newborn 4 wynosi 59,90 zł, koszt 2 szczepień wynosi 460 zł, wanny 36,90 zł, maty dla dziecka wynosił 129 zł, zabawki grającej wynosi 118,90 zł.
Jeśli chodzi o usprawiedliwione potrzeby uprawnionego, to w ocenie Sądu. matka częściowo zawyżyła koszty związane z utrzymaniem małoletniego syna. Na przykład wydatki na szczepienie nie kształtują się (i nie wynosiły) każdego miesiąca na kwoty po 460 złotych. podobnie na leki (po 100 złotych). czy też akcesoria typu smoczki. butelki. myjki w kwocie po 250 złotych miesięcznie. środki czystości. wyżywienie. Zawyżone zostały także. w ocenie Sądu. koszty związane zakupami odzieży dla dziecka. Natomiast nie można było zgodzić się ze stanowiskiem pozwanego. że miesięczny koszt utrzymania syna kształtuje się na poziomie niecałych 500 złotych (490 złotych). bowiem przeczył temu materiał dowodowy zgromadzony w sprawie. jak również zasady doświadczenia życiowego. Nadto nie można było uznać za uzasadnionego argumentu pozwanego. że na przykład książeczki. bajeczki nie są potrzebne dla tak małego dziecka. które winno być wszechstronnie stymulowane. Podobnie inhalator. zakupiony dziecku, który w ocenie pozwanego został przeznaczony na potrzeby krewnej powoda. Powszechnie wiadomym jest, iż w trakcie infekcji dróg oddechowych niemowlętom należy je nawilżać (wśród paragonów, złożonych przez N. M. (1) znajdują się zakupy również kataterów rektalnych dla niemowląt. Fakt braku przewlekłych chorób u małoletniego powoda (poza atopową skórą i alergią, co wiąże się z koniecznością stosowania odpowiednich maści i środków) nie oznacza. iż nie zapada na infekcje i w związku z tym nie istnieje potrzeba udzielania mu pomocy w wyjściu z choroby.
Podkreślić przy tym wpada. że wydatki na mleko. pampersy. nie zostały zawyżone. podobnie nie można było uwzględnić stanowiska pozwanego. że N. M. (1) może szczepić syna w ramach NFZ. Abstrahując od stresu i cierpienia dziecka. należy wskazać. że ilość wizyt z tym związanych mogłaby doprowadzić do ewentualnego zainfekowania dziecka. Również w toku postępowania zmieniła się sytuacja powoda z uwagi na chęć powrotu N. M. (1) do pracy. a zatem konieczność zapewnienia opieki małoletniemu. Stąd dziecko zostało zapisane do żłobka. którego koszt wynosi znaczną kwotę. Należy przy tym zauważyć. że stanowisko pozwanego. jakoby jego chora matka (pobierająca rentę inwalidzką z powodu niezdolności do pracy) miała się zająć wnukiem w czasie pracy matki dziecka. jawi się jako życzenie. bowiem babcia ojczysta w zasadzie nie zna wnuka. nie oferowała dotychczas swojej pomocy. nadto z jej zeznań wyłania się negatywny stosunek do matki dziecka. co nie rokuje na pozytywne relacje między paniami a zatem i obdarzenie jej zaufaniem przez N. M. (1). Wypada również wskazać. że z uwagi na konfliktowe relacje między stronami powódka nie mogła skonsultować z pozwanym swojej decyzji. nie mogła też liczyć na jego pomoc.
Z drugiej strony należy zauważyć, iż pozwany nie posiada innych dzieci (oraz innych osób) poza małoletnim powodem, których byłby zobowiązany alimentować. Jego dochody do końca września 2018 roku oceniał na kwoty po 4100 złotych miesięcznie. zaś deklarowane wydatki przekraczały dochody o ponad 1100 złotych miesięcznie. W/w przedłożył szereg dokumentów, potwierdzających wysokość jego obciążeń i uzyskiwanych dochodów. z których wynikało m.in.. że opłaty za energię elektryczną wynoszą kwoty po 286,85 zł średnio miesięcznie (zatem udział pozwanego w tej opłacie wynosił kwoty po około 144 złotych miesięcznie a nie po 300 złotych). opłaty za gaz wynoszą 96,15 zł średnio miesięcznie (stąd udział pozwanego w tej opłacie wynosił kwoty po około 48 złotych miesięcznie a nie po 120 złotych), podatek od nieruchomości wynosi 303 zł rocznie (płatnych w 4 ratach na imię i nazwisko matki pozwanego, stąd udział pozwanego wynosi kwoty po około 12 złotych miesięcznie a nie 25 jak wskazał w spisie kosztów), ubezpieczenie domu za okres od 27 listopada 2016 roku do 26 listopada 2019 rok wynosi 1.776 zł (średnio miesięcznie na pozwanego przypada kwota 37 złotych a nie 50 złotych wskazane w spisie kosztów przez niego przedłożonym), opłaty za usługi telekomunikacyjne wynoszą 118,08 zł (za okres od 25.04.2018 r. do 05.05.2018 r.), a należność za opał wynosi 4.995 zł (ekogroszek 5 razy po 1000 kg). Nadto jego matka zeznawała. że pozwany w większej części ponosi opłaty za dom. co nie może prowadzić do wniosku o wyprzedzeniu jego obowiązku alimentowania matki (nie określonego autorytatywnie) przed synem. Pozwany przedstawił także fakturę za zakup leków opiewającą na kwotę 165,94 złotych zaś w spisie kosztów utrzymania przedstawił kwotę 180 złotych jako koszty swojego leczenia. nadto nie wykazał. że choruje przewlekle, stąd także ten wydatek jawi się jako co najmniej wygórowany.
Należy wskazać. że matka małoletniego powoda domagała się kwoty 6100 złotych. tytułem wydatków przez nią poczynionych z tego tytułu. Wskazała. że na wyprawkę dla syna (łóżeczko. pościel niemowlęcą. ubranka dla noworodka. pieluszki. butelki. wózek dziecięcy. fotelik samochodowy) wydała kwotę 6808,03 złotych. Domagała się także zasądzenia od pozwanego kwoty 2700 złotych. tytułem częściowego zwrotu koniecznych wydatków poniesionych przez nią w okresie ciąży i kosztów jej trzymiesięcznego utrzymania w okresie porodu. również z uwagi na wzrost wyżywienia. konieczność zakupu witamin. Ze szczegółowych zestawień (i dołączonych na ich poparcie paragonów. rachunków. faktur) wynikało. że w czasie ciąży miała 9 wizyt prywatnych u ginekologa po 130 zł każda wizyta (łącznie 1.170 zł) oraz że wykonała odpłatne badania prenatalne w firmie (…) za kwotę 600 zł. nadto opłacała badania w laboratorium. zlecane przez lekarza w łącznej kwocie 500 złotych. Poniosła wydatki na odzież i bieliznę ciążową w kwocie około 1530 złotych. zakupywała witaminy. na które przeznaczyła kwotę 450 złotych. nadto na odpowiednią dietę przeznaczyła kwotę 1080 złotych (po 120 złotych miesięcznie). W/w przedłożyła dokumenty z których wynikało. że zakupiła m.in. sukienkę ciążową, leginsy ciążowe i 2 pary spodni za kwotę 123,96 zł, koszulę ciążową za kwotę 49,89 zł, figi i piżamę za kwotę 99,98 zł, jeansy dwie pary za kwotę 259,80 zł, sandały za kwotę 149 zł, kurtkę za kwotę 179,99 zł, koszulę do karmienia za kwotę 49,89 złotych, biustonosz do karmienia za kwotę 81,42 złotych, witaminy ciążowe 30 kapsułek za kwotę 42,90 zł, łóżeczko materac i drobne rzeczy w tym przykładowo łyżkę, podkładkę, kubek za kwotę 1.042,82 zł, szczotkę do włosów, nożyczki, gruszkę do nosa, kocyk i kombinezon za kwotę 385,43 zł, wózek, gondolę i akcesoria za kwotę 2.499 zł, laktator za kwotę 256,41 zł, butelkę i gryzak za kwotę 75,96 zł, pieluchy, fotelik do kąpania i śpiworek na kwotę 340,43 zł oraz dokonała zapłaty na rzecz I. w kwocie 173 zł. Nadto zakupiła w czasie ciąży inne rzeczy i ubrania niemowlęce tj. śliniak, spodnie, body, okrycie kąpielowe, półśpiochy, artykuły kosmetyczne za kwotę około 1868 zł.
Zdaniem Sądu. łączne usprawiedliwione konieczne wydatki N. M. (1) z powyższego tytułu. zamykają się kwotą około 10 000 złotych. która została wykazana przez powódkę za pomocą dowodów – rachunków. paragonów. faktur oraz jej zeznań i zeznań wnioskowanego przez nią świadka. Jeśli idzie o wózek. którego zakup pozwany kwestionował. to należy wskazać. że w czasie. kiedy powódka dokonywała jego wyboru strony pozostawały w konfliktowych relacjach. pozwany nie wspierał byłej partnerki. przesyłając jej jedynie linki do stron. czy też informacje w tym zakresie, widział możliwość zakupu używanego wózka. Podobnie jeśli idzie o badania prenatalne – powódka miała prawo do ich przeprowadzenia. zwłaszcza w sytuacji. w której – jak zeznawał pozwany – obcowała z nim płciowo będąc pod wpływem działania alkoholu. zresztą z treści maili dołączonych przez pozwanego wynikało. że oczekiwał tych badań. przypominał o ich terminach i chciał znać ich wyniki. Także korzystanie z prywatnej służby zdrowia. kwestionowane przez pozwanego. w sytuacji. kiedy sam przyznał. iż w początkowym okresie ciąży, gdy nie kwestionował jeszcze swojego ojcostwa wobec małoletniego I.. sam uczestniczył w takich wizytach. proponując powódce pożyczkę lub przekazanie pieniędzy na ten cel było nieuzasadnione. Ponadto z treści maili złożonych do akt sprawy przez pozwanego jasno wynikało. że nie tylko godził się na taką formę opieki medycznej. ale niejednokrotnie wręcz domagał się uczestniczenia w badaniach. Nadto matka powódki potwierdziła. że pozwany był zainteresowany ich wynikiem. Za usprawiedliwiony uznano również wydatek na wózek spacerowy, (tzw. parasolka możliwa do transportu). blendę przeciwsłoneczną (wózek takiej blendy nie posiadał) i inne akcesoria. przedstawione przez matkę dziecka. bujaczek, huśtawkę kubełkową i huśtawkę ogrodową (dziecko winno dużo czasu spędzać na dworze – przy sprzyjających warunkach atmosferycznych). fotelik samochodowy. W tym ostatnim przypadku wypada wskazać. że małoletni winien przemieszczać się w sposób bezpieczny. natomiast tańsze foteliki nie dają takowego z racji użytych materiałów oraz jakości wykonania. poza tym jeśli idzie o używany fotelik, również nie daje gwarancji, jak był wcześniej eksploatowany. Należy wskazać. że małoletni powód jest pierwszym dzieckiem N. M. (1). dokonywała zakupu na przykład fotelika do kąpieli. który nie sprawdził się. więc zakupiła materacyk do kąpieli. który się zużył. co skutkowało koniecznością zakupu kolejnego. Również zakup łóżeczka turystycznego czy też tzw. kojca (na paragonie widniejącego jako łóżeczko) jawią się jako uzasadnione. Także kwestionowanie przez pozwanego konieczności zakupu dla syna puzzli. książeczek. zabawek takich jak mięciutkie pojazdy. przeboje TVP ABC. nie mogło zostać uwzględnione. Małoletni I. intensywnie się rozwija. poznaje szereg nowości w otoczeniu. różne struktury materiałów. dźwięki. w związku z czym powyższe zakupy były podyktowane troską o jego prawidłowy i wszechstronny rozwój (zabawki. wyłożone na wersalce i podłodze w domu pozwanego nie zapewnią małoletniemu takowego. abstrahując od ich ilości. która – wbrew stanowisku pozwanego – również wskazuje na chęć przedstawienia synowi wielu różnych kształtów i kolorów).
Mając na uwadze powyższe i równy podział (po połowie). stosownie do ustalenia. że oboje rodzice uzyskiwali i uzyskują dochody. nadto oboje pozostają rodzicami małoletniego I.. wydatków obojga rodziców na koszty związane z ciążą. porodem. wyprawką i trzymiesięcznym utrzymaniem matki. Sąd zobowiązał pozwanego do zwrotu na rzecz powódki N. M. (1) kwoty 5.000 zł. a w pozostałym zakresie jej powództwo oddalił.
Sąd wydał następujący wyrok:
1. ustala. że pozwany P. S.. nazwisko rodowe S.. syn J. i E. z domu K. – R.. urodzony dnia (…) w E.. zamieszkały w E. przy ul. (…). z zawodu audytor wewnętrzny. jest ojcem małoletniego I. M.. urodzonego dnia (…) w E.. syna N. M. (1). dla którego w Urzędzie Stanu Cywilnego w E. sporządzono akt urodzenia za oznaczeniem (…) ;
2. nadaje małoletniemu powodowi I. M. nazwisko obojga rodziców : (…) ;
3. ogranicza pozwanemu władzę rodzicielską nad małoletnim powodem do współdecydowania o leczeniu. edukacji i sprawach administracyjnych ;
4. zasądza od pozwanego P. S. na rzecz małoletniego powoda I. S. alimenty w kwotach po : 350 (słownie : trzysta pięćdziesiąt) złotych miesięcznie za okres od dnia 18 listopada 2017 roku do dnia 13 grudnia 2017 roku. 650 (słownie : sześćset pięćdziesiąt) złotych miesięcznie za okres od dnia 14 grudnia 2017 roku do dnia 31 października 2018 roku oraz po 800 (słownie : osiemset) złotych miesięcznie. poczynając od dnia 01 listopada 2018 roku. płatne do dnia 25 każdego miesiąca do rąk matki małoletniego powoda N. M. (1). wraz z ustawowymi odsetkami. w razie uchybienia w terminie płatności którejkolwiek z rat ;
5. zasądza od pozwanego P. S. na rzecz powódki N. M. (1) kwotę 5000 (słownie : pięciu tysięcy) złotych. tytułem kosztów związanych z ciążą. porodem i utrzymania matki w okresie porodu. płatnej do rąk powódki N. M. (1). Wyrok Sądu Rejonowego – III Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 28 grudnia 2018 r. III RC 801/17
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.