Czy odprawa mieszkaniowa uzyskana w zamian za rezygnację z kwatery stałej, przydzielonej żołnierzowi zawodowemu w czasie trwania małżeństwa, wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków i można ją podzielić w sprawie o podział majątku po rozwodzie? Należy zgodzić się, że skoro przepisy ustawy z dnia 22 czerwca 1995 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych RP (t.j. Dz.U. 2010 r. Nr 206, poz. 1367 ze zm.; dalej „ZakwSiłZbU”) nie przesądzają tej kwestii, to powinna ona zostać rozstrzygnięta w oparciu o ogólne zasady określające przynależność poszczególnych przedmiotów i praw do majątku wspólnego lub osobistego (odrębnego), przewidziane w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Regulacja ta określa zamknięty katalog składników majątku osobistego, a zatem wszystkie prawa, które do niego nie należą, wchodzą w skład majątku wspólnego.
W judykaturze przyjmuje się konsekwentnie, że prawo do korzystania z osobnej kwatery stałej, przyznanej decyzją Dyrektora Oddziału Terenowego Wojskowej Agencji Mieszkaniowej, nie stanowi prawa niezbywalnego w rozumieniu art. 33 pkt 5 KRO. Jeżeli zostało ono nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej, to – zgodnie z ogólną zasadą przewidzianą w art. 31 § 1 i 2 KRO – stanowi dorobek małżonków (zob. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 26 listopada 2009 r., III CZP 96/09; z dnia 21 czerwca 2013 r., I CSK 597/12, oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2012 r.).
Charakter prawa do korzystania z kwatery stałej determinuje ocenę charakteru odprawy mieszkaniowej za rezygnację z tego prawa. Zasada ta przemawia jednak za uznaniem, że odprawa przyznana uczestnikowi nie stanowi jego majątku osobistego.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że prawo do korzystania z kwatery stałej stanowi składnik majątku wspólnego małżonków (zob. wyrok z 4 kwietnia 2012 r., I CSK 8/12 nie. publ. oraz postanowienie z dnia 7 lutego 2014 r., III CZP 120/13). U podstaw tego zapatrywania legło spostrzeżenie, że w kolejno obowiązujących ustawach określających zasady zakwaterowania sił zbrojnych ustawodawca przewidział unormowania pozwalające osiągnąć – po rozwiązaniu małżeństwa zawartego przez żołnierza, który uzyskał przydział kwatery stałej – taki stan, że będzie on realizował swoje uprawnienia w lokalu o powierzchni należnej mu z uwagi na jego aktualny status osobisty. Trudno bowiem wskazać racje społeczne, które przemawiałyby za zachowaniem przez samego żołnierza uprawnień do lokalu uzyskanego z zasobów publicznych o powierzchni przekraczającej normy przysługujące mu po zmianie statusu osobistego w związku z rozwiązaniem jego małżeństwa przez rozwód, w warunkach, gdy Państwo obowiązane jest angażować środki publiczne w działania na rzecz zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych innych osób, które potrzeb tych nie są w stanie samodzielnie zaspokoić.
Skoro prawo do kwatery stałej małżonek nabywa w czasie trwania ustroju wspólności ustawowej i na zaspokojenie potrzeb rodziny, a następnie w czasie trwania tego ustroju nabył prawo do odprawy mieszkaniowej w zamian za rezygnację z prawa do kwatery, to prawa te stanowią dorobek małżonków. Prowadzi to do wniosku, że odprawa ta, podobnie jak przydział kwatery stałej, jest prawem podmiotowym żołnierza zawodowego oraz że podmiotem tego prawa jest również jego małżonek; w konsekwencji – prawo do odprawy mieszkaniowej – tak, jak prawo do korzystania z takiej kwatery – stanowi składnik majątku wspólnego małżonków. (zob. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 2006 r., III CZP 131/06, OSNC 2007, Nr 10, poz. 152 oraz postanowienie Sadu Najwyższego z 26 listopada 2009 r. III CZP 96/09). Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 16 kwietnia 2014 r. V CSK 268/13
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
