Twoja sprawa z zakresu prawa rodzinnego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Podział majątku samochodu i auta zakupionego z darowizny pieniędzy od rodziny: mamy, taty, babci czy dziadka

Stosownie do treści art. 31 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Z chwilą ustania małżeństwa dotychczasowa wspólność łączna przekształca się we wspólność ułamkową. Co do zasady, do podziału majątku objętego uprzednio wspólnością ustawową w zakresie nie uregulowanym w przepisach kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, art. 46 KRO odsyła do odpowiedniego stosowania przepisów art. 1035-1046 KC, dotyczących działu spadku. Z kolei art. 1035 KC zawiera odesłanie do odpowiedniego stosowania przepisów o współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów art. 1036-1046 KC, czyli do przepisów art. 195-221 KC.

Do majątku osobistego każdego z małżonków należą:

1) przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;

2) przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;

3) prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;

4) przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;

5) prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;

6) przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;

7) wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;

8) przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;

9) prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;

10) przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Podział majątku samochodu i auta zakupionego z darowizny pieniędzy od rodziny: mamy, taty, babci czy dziadka Poznań Warszawa

Przedmioty zwykłego urządzenia domowego służące do użytku obojga małżonków są objęte wspólnością ustawową także w wypadku, gdy zostały nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił.

Podkreślić należy, że nabycie rzeczy do majątku osobistego małżonka musi wynikać z oświadczenia tego małżonka oraz z całokształtu okoliczności istotnych prawnie z punktu widzenia przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 1985 roku, III CRN 119/85, OSP 1986/9/185, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 2001 roku, II CKN 1194/00, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2003 roku, IV CKN 1721/00). Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem o przynależności składnika majątkowego do majątku wspólnego lub majątków osobistych decydują przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Również w reprezentatywnym piśmiennictwie podkreślono, że prawo własności nabyte w czasie trwania wspólności majątkowej z reguły wchodzi do majątku wspólnego i to niezależnie od tego, czy zostało nabyte przez jedno z małżonków, czy przez oboje. Bez znaczenia z reguły pozostaje także to, czy środki przeznaczone na nabycie własności pochodziły z majątku wspólnego, czy też z majątku osobistego, chyba że nabycie nastąpiło w drodze tzw. surogacji. Surogacja polega – ogólnie mówiąc – na zaliczeniu do majątku osobistego każdego z małżonków przedmiotów majątkowych nabytych w czasie trwania wspólności ustawowej w zamian za inne przedmioty majątkowe stanowiące majątek osobisty tego z małżonków.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 maja 2000 roku (V CKN 50/00), przesłankami surogacji są dwa wymagania: po pierwsze, aby to samo zdarzenie spowodowało z jednej strony wyjście określonego przedmiotu z majątku osobistego, a zarazem powodowało nabycie innego przedmiotu majątkowego, a po drugie, ten nowy przedmiot musi być nabyty w sensie ekonomicznym kosztem majątku osobistego. Dopuszczalna jest przy tym zarówno surogacja bezpośrednia – przedmiot nowy w zamian za przedmiot podlegający surogacji – jak i pośrednia – przedmiot nowy nabyty za środki uzyskane w zamian za przedmiot podlegający surogacji.

W doktrynie odróżnia się także surogację wartościową i surogację przedmiotową (M. Nazar (w:) J. Ignatowicz, M. Nazar, Prawo rodzinne, 2006, s. 148). Surogacja wartościowa powstaje w wyniku poniesienia takiego nakładu lub wydatku z majątku osobistego na majątek wspólny, który powoduje powstanie roszczenia o jego zwrot, dochodzonego w późniejszym czasie na podstawie art. 45 KRO Właśnie to roszczenie wchodzi do majątku osobistego jako surogat nakładu lub wydatku. Surogacja przedmiotowa polega zaś na zastąpieniu przedmiotów majątkowych wyłączonych z majątku osobistego przedmiotami majątkowymi nabytymi w zamian za te pierwsze także do majątku osobistego.

Podział majątku samochodu i auta zakupionego z darowizny pieniędzy od rodziny: mamy, taty, babci czy dziadka

Skutek surogacji następuje z mocy samego prawa. Nabycie w drodze surogacji nie wymaga zatem ujawnienia w treści czynności prawnej. Do jego osiągnięcia nie jest w szczególności potrzebne oświadczenie woli małżonków. Działanie surogacji może być jednak zmodyfikowane wolą małżonka, na którego rzecz surogacja ma nastąpić. Mianowicie, małżonek ten może postanowić, że nabyty przedmiot wejdzie w skład majątku wspólnego. Wola uchylenia surogacji musi być wyrażona w tej samej czynności prawnej, przez którą nastąpiło nabycie danego przedmiotu majątkowego.

Uchylenie skutku surogacji rzeczowej wolą jednego z małżonków nie oznacza jednak, że małżonek taki nie może żądać zwrotu środków wyłożonych z jego majątku osobistego. Małżonek ten uzyskuje bowiem jednocześnie w momencie uchylenia surogacji rzeczowej roszczenie o zwrot wydatków i nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny (art. 45 KRO). Roszczenie to może być dochodzone po ustaniu wspólności majątkowej i to bez względu na to, czy małżonek zastrzegł sobie zwrot wyłożonych z majątku osobistego środków, czy też tego nie uczynił.

Nie ma jednak przeszkód, aby wolą tego małżonka wyłączyć także takie skutki surogacji. Musi to jednak wynikać z wyraźnego lub dorozumianego oświadczenia woli tego małżonka (tak też: System prawa rodzinnego i opiekuńczego pod red.J. St. Piątkowskiego, W-wa 1985 r., str.381 i Seweryn Szer w glosie do uchwały SN z 13.11.1962 r., III CO 2/62, OSP 1963, poz. 238). Podkreślić też należy, że sama treść przepisu art. 45 § 1 KRO wskazuje na to, że w przypadku woli małżonka uchylenia skutku surogacji rzeczowej i wejścia określonego przedmiotu do majątku wspólnego mimo nabycia go za środki z jego majątku osobistego, może on żądać zwrotu wydatku poniesionego z majątku osobistego na nabycie tego przedmiotu do majątku wspólnego. Co do zasady bowiem tylko w sytuacji uchylenia surogacji rzeczowej może wchodzić w grę żądanie zwrotu wydatków, o którym mowa w art. 45 § 1 KRO. O ile bowiem nakład polega na wydatkowaniu środków na przedmiot wchodzący już w skład majątku wspólnego lub osobistego, to wydatek to wyłożenie środków na samo nabycie danego przedmiotu do określonej masy majątkowej.

Zgodnie z art. 1037 § 1 KC w zw. z art. 46 KRO podział majątku wspólnego może nastąpić bądź na mocy umowy między małżonkami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek z nich. Sądowy podział majątku powinien obejmować cały majątek. Jednakże z ważnych powodów może być ograniczony do jego części (art. 1038 § 1 KC w zw. z art. 46 KRO). W postępowaniu o podział majątku wspólnego Sąd ustala jego skład i wartość (art. 684 KPC w zw. z art. 567 § 3 KPC). Zasadą jest natomiast, że podział majątku wspólnego obejmuje przedmioty majątkowe, które były składnikami tego majątku w chwili ustania wspólności ustawowej i które istnieją w chwili dokonywania podziału majątku wspólnego. Nie uwzględnia się zatem przedmiotów, które były objęte wspólnością, ale które zostały zbyte, przy czym wskazuje się, że istotne znaczenie ma sposób zbycia lub zużycia tych przedmiotów. Przedmioty majątkowe zbyte lub zużyte w sposób prawidłowy nie są uwzględniane przy dokonywaniu podziału, natomiast przedmioty majątkowe, które zostały zbyte lub zużyte bezpodstawnie albo roztrwonione, a także przedmioty, które nie weszły do wspólności z winy jednego z małżonków są uwzględniane przy dokonywaniu podziału w ten sposób, że ich wartość zaliczana zostaje na poczet udziału tego z małżonków, którego zawinione zachowanie spowodowało uszczuplenie majątku wspólnego (por. Skowrońska – Bocian E., Rozliczenia majątkowe małżonków, s. 218).

Podział majątku samochodu i auta zakupionego z darowizny pieniędzy od rodziny: mamy, taty, babci czy dziadka Poznań Warszawa

W pierwszej kolejności sąd ustala jakie przedmioty majątkowe podlegają podziałowi. Jako zasadę przyjmuje się, że w toku postępowania o podział majątku wspólnego rozliczeniu podlega całość stosunków majątkowych pomiędzy małżonkami według stanu na dzień ustania wspólności majątkowej. Przedmiot podziału stanowią składniki majątku wspólnego należące do niego w chwili ustania wspólności a istniejące w chwili dokonywania podziału (postanowienie SN z dnia 27.08.1979 r., sygn. III CRN 137/79, OSNC 1980/2/33, uzasadnienie uchwały SN z dnia 19.05.1989 r., sygn. III CZP 52/89, OSNC 1990/4-5/60 i postanowienia SN z dnia 07.04.1994 r., sygn. III CZP 41/94), przy czym przedmiotem podziału są wyłącznie aktywa. Następnie Sąd ustala wartość rynkową praw w chwili podziału.

Zgodnie z dyspozycją cytowanego już przepisu art. 46 KRO, od chwili ustania wspólności ustawowej stosuje się odpowiednio do majątku, który był nią objęty, przepisy o wspólności majątku spadkowego i o dziale spadku, z mocy odwołania zaś zawartego w art. 680 KPC przepisy o zniesieniu współwłasności.

W tym miejscu wskazać należy, iż wyraźnie preferowanym przez ustawodawcę sposobem zniesienia współwłasności jest podział rzeczy wspólnej, chyba że byłoby to sprzeczne z przepisami ustawy, społeczno – gospodarczym przeznaczeniem rzeczy, bądź też pociągałoby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości (art. 211 KC) – w przypadku, gdy zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądowego, sąd powinien brać pod uwagę przede wszystkim ten właśnie sposób wyjścia ze współwłasności, chyba że rzecz nie daje się podzielić (art. 212 § 2 KC) albo, że współwłaściciele sami żądają przyznania rzeczy wspólnej jednemu z nich w zamian za spłaty lub sprzedaży, stosowanie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego.

Każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności (§ 1). Zwrotu dokonuje się przy podziale majątku wspólnego, jednakże sąd może nakazać wcześniejszy zwrot, jeżeli wymaga tego dobro rodziny (§ 2). Zastosowanie cytowanego przepisu wymaga zatem wykazania, że jeden z małżonków w trakcie trwania wspólności majątkowej poczynił nakłady z majątku odrębnego na majątek wspólny lub odwrotnie albo też dług jednego tylko z małżonków został spłacony z majątku wspólnego.

Z drugiej strony w postępowaniu o podział majątku wspólnego, poza rozliczeniem nakładowi wydatków poczynionych z majątku odrębnego na majątek wspólny i z majątku wspólnego na majątek odrębny w czasie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej następuje także rozliczenie nakładowi wydatków dokonanych przez każde z byłych małżonków w okresie od ustania wspólności do chwili podziału majtku wspólnego. Sąd w postępowaniu działowym dokonuje więc m.in. rozliczeń z tytułu długów obciążających majątek wspólny i spłaconych w okresie między ustaniem wspólnością dokonaniem podziału majątku dorobkowego (orzeczenie SN z dnia 9.09.1976 r., III CRN 83/76, OSPiKA 1977/9/157 i orzeczenie SN z dnia 19.12.1977 r. III CZP 85/77 OSNCP 1978/5/90). Jednocześnie wskazać trzeba, że do żądań z okresu po ustaniu wspólności nie ma już zastosowania art. 45 k.r. i o., który reguluje zwrot nakładów z majątku odrębnego na majątek wspólny małżonków, a zatem zwrot nakładów czynionych w trakcie trwania wspólności majątkowej. Do rozliczeń między małżonkami z tytułu wydatków i nakładów dokonanych przez jedno z nich w czasie od chwili ustania wspólności do chwili podziału majątku wspólnego – zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 42 k.r. i o. – zastosowanie znajdują przepisy kodeksu cywilnego o współwłasności w częściach ułamkowych, w tym przede wszystkim art. 207 zd. 2 KC Rozliczenie z tego tytułu następuje co prawda w postępowaniuo podział majątku wspólnego, jednakże procesową podstawę tego rozliczenia stanowią przepisy art. 686 KPC w zw. z art. 567 § 3 KPC, a nie art. 567 § 1 KPC.

Podział majątku samochodu i auta zakupionego z darowizny pieniędzy od rodziny: mamy, taty, babci czy dziadka Poznań Warszawa

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię nr 1

A i K. S. (2) zawarli związek małżeński. W tym dniu z mocy prawa powstała też między nimi wspólność ustawowa, o której stanowi cytowany wyżej przepis art. 31 § 1 krio, nie zawierali oni bowiem żadnych majątkowych umów małżeńskich, które taką wspólność znosiłyby lub ją modyfikowały. Wspólność ta ustała z dniem uprawomocnienia się wyroku rozwodowego. W niniejszej sprawie nie było zasadniczo sporu co do składu majątku wspólnego oraz co do jego wartości.

Jedyną kwestią sporną był samochód A.. Uczestniczka wykazała jednak za pomocą umowy darowizny, że pojazd ten należy wyłącznie do jej majątku osobistego. Jak wynika bowiem z art. 33 pkt 2 krio do majątku osobistego każdego z małżonków należą przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił. W przedłożonej umowie darowizny nie ma wzmianki, by darczyńca- ojciec uczestniczki- chciał obdarować również małżonka swojej córki.

Z wyliczeń wynika, że łącznie majątek stron warty jest 413.150 zł, przy czym 400.000 zł to wartość nieruchomości, 13.150 zł wartość ruchomości. Uczestniczce stosownie do art. 212 § 2 KC zgodnie z wolą stron przyznano nieruchomość i większość ruchomości o łącznej wartości 413.00- zł, a uczestnikowi prostownik o wartości 150 zł. Uczestniczka winna zatem spłatę wnioskodawcy w wysokości 206.500 zł, a wnioskodawca uczestniczce- 75 zł. Po potrąceniu tych kwot ustalono, że A. S. ma dokonać spłaty na rzecz wnioskodawcy w wysokości 206.425 zł.

Jak wynika z art. 212 § 3 KC jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia. W razie rozłożenia dopłat i spłat na raty terminy ich uiszczenia nie mogą łącznie przekraczać lat dziesięciu.

Uczestniczka wniosła o odroczenie terminu spłaty o 18 miesięcy argumentując, że jest to czas potrzebny do znalezienia kupca na nieruchomość. W toku sprawy nie ustalono, by strony miały jakieś oszczędności, uczestniczka zarabia 2700 zł miesięcznie, ma na utrzymaniu dziecko, na które zasądzono alimenty od wnioskodawcy w wysokości 300 zł. W tej sytuacji oczywistym jest, że nie jest ona w stanie spłacić wnioskodawcy w krótkim czasie, nie ma na to bowiem środków. Potrzebuje czasu, aby sprzedać nieruchomość. Okres 18 miesięcy nie jest nadmierny z punktu widzenia aktualnej sytuacji na rynku nieruchomości. Może się okazać nawet, że w tym czasie nie znajdzie się kupiec. Wnioskodawca nie deklarował woli przejęcia nieruchomości dla siebie, nie podważył w toku postępowania powyższych danych o sytuacji majątkowej uczestniczki. Wyznaczenie krótszego terminu spłaty byłoby nierealne, albowiem uczestniczka nie miałaby szans na zdobycie środków na spłatę.

Sąd nie znalazł podstaw do zabezpieczenia spłaty poprzez ustanowienie hipoteki na nieruchomości. Uczestniczka w toku postępowania zachowywała się lojalnie wobec wnioskodawcy: nie kwestionowała składu majątku wspólnego (poza pojazdem A., który należał do jej majątku osobistego), poinformowała, że do majątku wspólnego należy cały zestaw mebli, a nie tylko komoda zgłaszana we wniosku przez wnioskodawcę, zgodziła się na ustalenie wartości żyrandoli łącznie z żarówkami, a także zaliczenie do tego majątku drewna opałowego – już zużytego. Nie uprawdopodobniono w żaden sposób, że brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni realizację roszczenia wnioskodawcy z tytułu spłaty. Gdyby Sąd taką hipotekę ustanowił, utrudniłoby to zbycie nieruchomości na wolnym rynku, albowiem tego typu obciążenia zniechęcają potencjalnych nabywców. W rezultacie spłata mogłaby się okazać niemożliwa. Postanowienie Sądu Rejonowego – I Wydział Cywilny z dnia 18 lutego 2019 r. I Ns 654/18

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię nr 2

Ostatecznie niespornym było między stronami, że w skład majątku wspólnego stron wchodzą:

1. lokal mieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość wraz z pomieszczeniem przynależnym – komórką lokatorską nr (…), o łącznej powierzchni użytkowej 88,34 m2, wraz z przynależnym udziałem wynoszącym (…) w częściach wspólnych budynku i w działce gruntu, położony w S. przy al. (…). 82B/20, dla którego Sąd Rejonowy X Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW nr (…) – o wartości 574.100 zł;

2. odrębna własność lokalu niemieszkalnego nr (…) – garażu, w skład którego wchodzą dwa miejsca postojowe B-1 i B-2, położonego w S. przy al. (…). 82 B) Lokal G, o łącznej powierzchni użytkowej 65,073 m2, z własnością którego związany jest udział wynoszący 2/27 części w nieruchomości wspólnej o wartości 138.100 zł;

3. wyposażenie ww. lokalu mieszkalnego tj.: meble do sypialni, meble kuchenne, sprzęt AGD, telewizor, meble z pokojach dzieci o łącznej wartości 6.500 zł.

Podział majątku samochodu i auta zakupionego z darowizny pieniędzy od rodziny: mamy, taty, babci czy dziadka

Początkowo strony zgłaszały, że w skład majątku wspólnego wchodzą również samochody marki T. (…) i K. V.. Wnioskodawczyni w dalszym toku postępowania wycofała się z tego wniosku, jednakże Sąd ustalając z urzędu skład majątku wspólnego doszedł do przekonania, że nabyte w trakcie trwania ww. pojazdy nie weszły w skład majątku wspólnego. Wynika to z okoliczności, że samochody te zostały nabyte przez J. J. z darowizn pochodzących od jego rodziców-jednej przekazanej bezpośrednio, a drugiej pośrednio, jako zwróconej jako wkład ze Spółdzielni Mieszkaniowej Politechnik, uprzednio wpłaconego również ze środków pochodzących z darowizny otrzymanej przez uczestnika od rodziców. Stosownie zatem do art. 33 ust. 1 pkt 2 i pkt 10 KRO przedmioty te wchodziły do majątku osobistego J. J. i nie wchodziły w skład majątku wspólnego stron.

Wartość składnika numer 1, tj. lokalu mieszkalnego położonego w S. przy al. (…). 82B/20, została ustalone w drodze opinii biegłego sądowego z zakresu (…). Opinia biegłego sądowego po jej uzupełnieniu i zaktualizowaniu nie była przez strony kwestionowana. Również dla Sądu opinia ta była w całości wiarygodna i przydatna dla rozstrzygnięcia, była bowiem jasna, logiczna i przekonująca, zatem Sąd wnioski w niej zawarte przyjął jako własne.

Natomiast wartość składników 2 i 3, tj. garażu i wyposażania lokalu mieszkalnego, ostatecznie również nie była między stronami sporna i strony zgadzały się co do ich wartości. Zaznaczyć również należy, że strony były zgodne co do poszczególnych elementów składających się łącznie na składnik z punktu 3, a także, że wnioskodawczyni nie wnosiła o spłatę żadnej kwoty z tytułu wyposażenia mieszkania.

W przedmiotowej sprawie, wszystkie składniki majątku wspólnego, wobec braku możliwości ich podzielenia, zostały przyznane uczestnikowi. Takie rozstrzygnięcie jest zgodne ze stanowiskami stron, a także odpowiada stanowi faktycznemu sprawy i sposobowi korzystania z rzeczy przez strony. W lokalu bowiem zamieszkuje J. J. i również on wyłącznie korzysta z miejsca parkingowego i znajdującego się w lokalu wyposażenia.

Mając na uwadze powyższe Sąd orzekł jak w punktach 1 i 2 postanowienia, tj. składniki majątku w postaci mieszkania, garażu i wyposażenia mieszkania przyznał na wyłączną własność uczestnika J. J..

Sąd dokonując podziału majątku wspólnego miał również na uwadze konieczność zasądzenia spłat w majątku wspólnym oraz rozliczenia pożytków i nakładów. Jak już wskazano uczestnicy mają równe udziały w majątku wspólnym, ale zgłosili liczne żądania rozliczeń.

Wartość majątku wspólnego podlegającego podziałowi wynosi 718.700 zł, a po uwzględnieniu tych składników, z tytułu których spłaty domaga się wnioskodawczyni (czyli bez wyposażenia mieszkania ustalonej zgodnie przez strony na kwotę 6.500 zł) 712.200 zł.

Kwota ta stanowiła punkt wyjścia do rozliczeń stron. W tym miejscu ponownie wskazać należy, nie zasługiwał na uwzględnienie wniosek uczestnika o uwzględnienie przy ustalaniu wartości składnika majątkowego wysokości obciążenia w postaci hipoteki. Stanowisko Sądu Najwyższego z Uchwały z 28 marca 2019 r. było wyrażane już uprzednio. Zgodnie z Postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2017 roku wydanym w sprawie I CSK 54/16, w postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu ustawowej wspólności majątkowej sąd – ustalając wartość wchodzącego w skład majątku wspólnego spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, obciążonego hipoteką zabezpieczającą udzielony małżonkom kredyt bankowy – uwzględnia wartość rynkową tego prawa, z pominięciem wartości obciążenia hipotecznego.

W tym zakresie wnioskodawczyni ostatecznie wniosła o rozliczenie nakładów poczynionych z majątku wspólnego na spłatę kredytu w okresie od dnia jego zawarcia do kwietnia X r. poprzez zasądzenie od uczestnika J. J. na rzecz wnioskodawczyni połowy uiszczonej z tego tytułu kwoty.

Wniosek ten nie mógł zostać uwzględniony, albowiem do kwietnia X r. strony pozostawały w ustawowej wspólności majątkowej i spłata kredytu nie stanowiła nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny, a zaspokajanie wspólnych potrzeb mieszkaniowych z art. 27 KRO, których rozliczenia stosownie do art. 45 § 1 zd. 2 KRO nie można żądać. Spłata kredytu do momentu ustanowienia między stronami rozdzielności majątkowej następowała z majątku wspólnego stron.

Ponadto wnioskodawczyni wniosła o zasądzenie od J. J. na jej rzecz kwoty 1.035,47 zł tytułem zwrotu połowy opłaty uiszczonej przez wnioskodawczynię tytułem opłaty za przekształcenie prawa wieczystego użytkowania nieruchomości, na której posadowiony jest lokal stron.

Ten wniosek Sąd uznał za uzasadniony. Wnioskodawczyni wykazała poniesienie tego wydatku, zaś jego poniesienie wynikało z mocy samego prawa wobec przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności i spoczywało na właścicielach nieruchomości – stronach niniejszego postępowania, w równych udziałach.

Podział majątku samochodu i auta zakupionego z darowizny pieniędzy od rodziny: mamy, taty, babci czy dziadka Poznań Warszawa

Natomiast uczestnik ostatecznie zgłosił do rozliczeń:

-kwotę 47.475 zł tytułem zwrotu spłaconego przez uczestnika kredytu w okresie wskazanym w załączonej historii rachunku bankowego

-połowę ubezpieczenia OC mieszkania,

-kwotę 4.987,49 zł, tytułem połowy comiesięcznego czynszu za mieszkanie,

-kwotę 73.276 zł, tytułem zwrotu nakładów poczynionych z majątku osobistego (darowizn rodziców) uczestnika na majątek wspólny.

Powyższe żądania uczestnika były zasadne jedynie częściowo.

Zaznaczenia w tym wymaga, że uwzględnienie zgłoszonych z tytułu rozliczeń kosztów wymagało, zgodnie z art. 6 KC, ich wykazania co do zasady, jak i co wysokości.

Niezasadne okazało się żądanie zwrotu połowy kosztów ubezpieczenia mieszkania. Uczestnik nie wykazał ani wysokości tych kosztów, ani przede wszystkim faktu ich poniesienia.

Niezasadne okazało się żądanie połowy comiesięcznego czynszu za mieszkanie. W okresie tym w lokalu zamieszkiwał bowiem wyłącznie uczestnik. W ocenie Sądu w takiej sytuacji, skoro to uczestnik był osobą wyłącznie korzystającą z rzeczy, to na nim spoczywa obowiązek porycia kosztów utrzymania nieruchomości wspólnej. Wnioskodawczyni zmuszona była zaspokajać swoje potrzeby mieszkaniowe w innym lokalu i ponosić związane z tym koszty. Co również istotne, w skład tych kosztów wchodziły także zaliczki na wodę, wywóz śmieci i ogrzewania, czyli niewątpliwie co do składników miesięcznego czynszu, które w całości wykorzystywał uczestnik, a których to kosztów w żaden sposób nie generowała wnioskodawczyni. J. J. nie przedstawił przy tym wyliczenia wyłącznie stałych składowych czynszu, co również skutkowało brakiem możliwości uwzględnienia jego żądania.

Niezasadne okazał się również żądanie zwrotu kwoty 73.276 zł, tytułem zwrotu nakładów poczynionych z majątku osobistego (darowizn rodziców) uczestnika na majątek wspólny. Uczestnik w żaden sposób nie wyjaśnił sposobu wyliczenia tej kwoty. Z kolei w piśmie. wskazał, że z powyższego tytułu kwota darowizn to 94.950 zł. Ponownie przy tym nie wyjaśnił sposobu wyliczenia tej kwoty. Nie złożył również wniosku o rozliczenie tej kwoty, dlatego w dalszym ciągu pozostawało aktualne żądanie rozliczenia kwoty 73.276 zł. Dalej wskazać należy, że przedmiotowe darowizny ostatecznie zostały przeznaczone na zakup samochodów, które jak już wskazano nie wchodziły w skład majątku wspólnego, a w skład majątku osobistego uczestnika (jako, że właśnie ze środków pochodzących z darowizn zostały zakupione).

Zarówno strony postępowania jak i świadek H. J. w swoich zeznaniach ogólnikowo i nieprecyzyjnie wskazywali o całości pomocy finansowej, jaką strony otrzymywały ze strony swoich rodziców. Za wykazane jednak darowizny, wobec braku dostatecznej precyzyjności zeznań, Sąd uznał tylko te, które zostały potwierdzone dokumentami. Jak zaś wynika z zeznań H. J. te darowizny były przeznaczone na wkład w Spółdzielni Mieszkaniowej Politechnik, a następnie na zakup samochodów J. J.. Ostatecznie zatem środki z tych darowizn nie weszły w skład majątku wspólnego, a w skład majątku osobistego uczestnika J. J..

Odmiennie przedstawia się jedynie umowa darowizny na kwotę 8.000 zł – k. 279. Ta darowizna miała rzekomo zostać przeznaczona na zakup lokalu przy Al. (…). Budziło to jednak wątpliwości Sądu. Po pierwsze dlatego, że darowizna ta, w przeciwieństwie do innych, nie została zgłoszona do Urzędu Skarbowego, a po drugie jak wynika ze zgodnych w tym zakresie zeznań stron, lokal mieszkalny przy Al. (…) i jego wykończenie zostały w całości sfinansowane z kredytu hipotecznego zaciągniętego przez strony, co oznacza, że nie było potrzeby pozyskiwania na ten cel jakichkolwiek dodatkowych środków, a rzekoma darowizna na powyższy cel została wykorzystana inaczej. Sąd nie znalazł również podstaw do uwzględnienia jako darowizn – nakładów z majątku J. J. na majątek wspólny na poczet spłaty kredytu, które wg uczestnika miał dokonać H. J.. Wyciąg z rachunku na kartach 639 i dalszych nie jest żadnym dowodem, aby spłata ta stanowiła dokonywanie darowizn na rzecz J. J., których rozliczenia mógłby się on domagać, albowiem jak wskazał świadek H. J. w swoich zeznaniach i na co wskazał też uczestnik J. J., ww. rachunek został założony na dane H. J., a korzystał z niego wyłącznie J. J., dokonując z ww. rachunku spłaty rat kredytu hipotecznego. Spłata kredytu następowała zatem wyłącznie przez J. J. i podlegała rozliczeniu stosownie do art. 45 § 1 KRO i art. 618 § 1 KPC.

Ponadto niewyjaśnione pozostaje, w jakiej części zgłoszona w piśmie kwota 94.950 zł stanowi ww. spłatę kredytu, a w jakiej części uprzednie darowizny i jak kwota ta ma się do uprzednio zgłoszonej kwoty 73.276 zł.

Podział majątku samochodu i auta zakupionego z darowizny pieniędzy od rodziny: mamy, taty, babci czy dziadka

Zasadne okazało się żądanie zwrotu połowy spłaconego przez uczestnika kredytu. Zaznaczyć należy, że we wniosku wyraźnie zaznaczył, że żąda tego rozliczenia „za okres objęty załączonej do pisma historii rachunku (vide pismo. Łącznie jest to kwota 92.710 zł. Uczestnikowi, wobec równych udziałów, należy się zwrot od wnioskodawczyni połowy uiszczonej tytułem spłat raty kredytu kwoty, czyli kwota 46.355 zł (92.710 zł: 2 = 46.355 zł). Żądna kwota 47.475 zł okazała się zatem zawyżona. Spłata rat kredytu mieszkaniowego w innych datach i innych kwotach nie została przez uczestnika w żaden sposób udokumentowana i wykazana.

Skoro zatem łączna wartość majątku wspólnego stron postępowania wyniosła 712.200 zł, to wnioskodawczyni powinna otrzymać 50%  tego majątku, czyli kwotę 356.100 zł, zaś uczestnik również 50%  zł, czyli kwotę 356.100 zł. W wyniku bowiem dokonanego podziału, uczestnikowi przyznane zostały składniki majątkowe o wartości 712.200 zł. Należna zatem spłata wnioskodawczyni wynosiła 356.100 zł.

Dla kwoty spłaty przyjąć należało również uwzględnić żądane przez strony rozliczenia. Od przysługującej wnioskodawczyni spłaty należało zatem odjąć należny uczestnikowi zwrot połowy wartości spłaconego kredytu hipotecznego, a doliczyć połowę opłaty z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego, co ostatecznie dało kwotę 310.780,47 zł (356.100 zł – 46.355 zł + 1.035,47 zł).

Tak argumentując w ramach rozliczeń stron należało orzec jak w punktach 3. i 4 postanowienia, tj. ustalił, że uczestnik J. J. spłacił z majątku osobistego wspólne zadłużenie stron wynikające z kredytu zaciągniętego wspólnie przez strony umową kredytową zawartą z (…) Bank (…) S.A. Nr K. (…) w łącznej kwocie 92.710 zł i tytułem spłaty udziału w majątku wspólnym oraz rozliczenia dokonanej przez uczestnika J. J. z majątku osobistego spłaty wspólnego zadłużenia stron zasądził od uczestnika J. J. na rzecz wnioskodawczyni M. J. kwotę 310.780,47 zł płatną jednorazowo w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienie się postanowienia, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku opóźnienia w płatności.

Na rozprawie uczestnik odnośnie swojej sytuacji finansowej wskazał, że obecnie zarabia 15.000 zł brutto, posiada 2 kredyty w banku (…) SA na kwotę ok. 30.000 zł łącznie, leasing za samochód w kwocie 1.200 zł miesięcznie oraz 16.000 zł obciążenia z tytułu konieczności zapłaty za leasing samochodu, za udział kuratora w realizacji kontaktów opłaca kwotę ok. 800 – 1000 zł miesięcznie w zależności od tych kontaktów. Płaci alimenty w kwocie 2.500 zł miesięcznie na oboje dzieci. Poza tym ma na utrzymaniu rodzinę, dziecko w wieku 7 miesięcy, partnerkę, która nie pracuje i która jest obecnie w ciąży z drugim dzieckiem. Ponadto uczestnik oświadczył, że jeżeli uzyska kredyt, to może dokonać spłaty na rzecz wnioskodawczyni nawet niezwłocznie po uzyskaniu kredytu. W ocenie Sądu, termin 6 miesięczny od daty uprawomocnienia się orzeczenia umożliwi uczestnikowi, który niewątpliwie ma zdolność kredytową, na uzyskanie kredytu i spłatę wnioskodawczyni.

W punkcie 5 natomiast Sąd umorzył postępowanie co do zgłoszonego przez wnioskodawczynię żądania rozliczenia nakładów poczynionych z majątku wspólnego na spłatę pojazdu marki K. V. w okresie od zawarcia przez uczestnika J. J. umowy leasingu wobec jego cofnięcia, któremu to uczestnik się nie sprzeciwił.

Oddaleniu podlegało również żądanie wnioskodawczyni o zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni odszkodowania za bezumowne korzystanie z rzeczy – ½ udziału w lokalu mieszkalnym wraz z garażem stanowiącym majątek wspólny stron w kwocie 1.075 zł miesięcznie począwszy. Żądanie to ocenić należało jako żądanie zapłaty za korzystanie z rzeczy ponad udział, które jednak w ocenie Sądu, choć co do zasady możliwe do uwzględnienia, okazało się dla w stanie faktycznym sprawy nieuzasadnione. Jak bowiem wskazał Sąd Najwyższy w Uchwale z 13 marca 2008 r., III CZP 3/08 współwłaściciel może domagać się od pozostałych współwłaścicieli, korzystających z rzeczy wspólnej z naruszeniem art. 206 KC w sposób wykluczający jego współposiadanie, wynagrodzenia za korzystanie z tej rzeczy z zachowaniem przesłanek określonych w art. 224 § 2 lub art. 225 KC.

Bezspornym pozostawał fakt, że uczestnik po wyprowadzeniu się z lokalu wnioskodawczyni zamieszkiwał w nim sam. Jednak M. J. z własnej woli wyprowadziła się z lokalu. Z zeznań samej wnioskodawczyni wynika, że opuściła ona lokal dobrowolnie i nigdy nie zgłaszała potrzeby, czy żądania powrotu do niego. Nie miała miejsca sytuacja, w której wnioskodawczyni próbowałaby powrócić do lokalu lub chociażby zgłosiła taką potrzebę. Wnioskodawczyni nie wzywała także nigdy uczestnika do wydania lokalu, czy też o dopuszczenie jej do współkorzystania z lokalu- na tę okoliczność nie było dowodów przeciwnych. Wnioskodawczyni nie sprostała zatem ciężarowi dowodu, by wykazać, że w rzeczywistości nie miała możliwości współposiadania i współkorzystania z nieruchomości, która stanowi składnik majątku wspólnego. Wnioskodawczyni nie podjęła żadnych działań na drodze prawnej, czy faktycznej by przywrócić posiadanie lokalu czy uzyskać możliwość korzystania z niego. Nie sprzeciwiała się wyłącznemu korzystaniu z lokalu przez uczestnika.

Podział majątku samochodu i auta zakupionego z darowizny pieniędzy od rodziny: mamy, taty, babci czy dziadka Poznań Warszawa

W ocenie Sądu, dopóki drugi współwłaściciel nie sprzeciwia się wyłącznemu korzystaniu z rzeczy wspólnej przez innego współwłaściciela, współwłaściciel wyłącznie korzystający z rzeczy ma do tego prawo i nie można skutecznie od niego żądać wynagrodzenia za taki sposób korzystania z rzeczy wspólnej. Sąd podziela pogląd, zgodnie z którym za niezbędny warunek żądania od jednego ze współwłaścicieli wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy wspólnej ponad udział uznać należy konieczność sprzeciwienia się przez innego współwłaściciela takiemu sposobowi korzystania z rzeczy wspólnej. Uczestnik wymienił co prawda zamek w drzwiach, ale brak jest dowodu, by odmówił wnioskodawczyni udostępnienia nowych kluczy. W ocenie Sądu wymiana zamka była normalnym następstwem w sytuacji, gdy ktoś zamieszkuje dany lokal, a druga osoba nie wyraża chęci korzystania z lokalu, a ma do starego samka klucze. Wnioskodawczyni nigdy nie wzywała uczestnika do wydania jej kluczy do lokalu czy też do wpuszczenia jej do mieszkania.

Jeśli chodzi o osobowe źródła dowodowe, to Sąd rekonstruując stan faktyczny oparł się na dowodach z zeznań świadków i stron. Przesłuchiwani w sprawie świadkowie są osobami najbliższymi dla stron, zaś strony są zainteresowane wynikiem postępowania, dlatego osobowe źródła dowodowe w sprawie należało ocenić z dużą ostrożnością, dając im wiarę w zakresie, w jakim pozostawały ze sobą zgodne i znajdowały pokrycie lub chociażby pośrednie potwierdzenie w dowodach z dokumentów.

Sąd Rejonowy orzekł:

1.ustalić, że w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni M. J. i uczestnika J. J. wchodzą następujące składniki majątkowe:

-lokal mieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość wraz z pomieszczeniem przynależnym- komórką lokatorską nr (…), o łącznej powierzchni użytkowej 88,34 m2, wraz z przynależnym udziałem wynoszącym (…) w częściach wspólnych budynku i w działce gruntu, położony w S. przy al. (…). 82 (20, dla którego Sąd Rejonowy X Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW nr (…)- o wartości 574.100 zł (pięćset siedemdziesiąt cztery tysiące sto złotych);

-odrębna własność lokalu niemieszkalnego nr (…)- garażu, w skład którego wchodzą dwa miejsca postojowe B-1 i B-2, położonego w S. przy al. (…). 82 B/Lokal G, o łącznej powierzchni użytkowej 65,073 m2, z własnością którego związany jest udział wynoszący 2/27 części w nieruchomości wspólnej o wartości 138.100 zł (sto trzydzieści osiem tysięcy sto złotych);

-wyposażenie ww. lokalu mieszkalnego tj,:

– dwa zestawy mebli do pokoju dziecięcego;

– meble do sypialni;

– meble kuchenne;

– sprzęt AGD;

– telewizor; o łącznej wartości 6.500 zł (sześć tysięcy pięćset złotych);

2. dokonać podziału majątku wspólnego wnioskodawczyni M. J. i uczestnika J. J. w ten sposób, że składniki majątku wskazane w pkt 1 postanowienia przyznać na wyłączną własność uczestnika J. J.;

3. ustalić, że uczestnik J. J. spłacił z majątku osobistego wspólne zadłużenie stron wynikające z kredytu zaciągniętego wspólnie przez strony umową kredytową zawartą z (…) Bank (…) S.A. w dniu 19 marca 2013 r. Nr K. (…) w łącznej kwocie 92.710 zł (dziewięćdziesiąt dwa tysiące siedemset dziesięć złotych);

4. tytułem spłaty udziału w majątku wspólnym oraz rozliczenia dokonanej przez uczestnika J. J. z majątku osobistego spłaty wspólnego zadłużenia stron zasądzić od uczestnika J. J. na rzecz wnioskodawczyni M. J. kwotę 310.780,47 zł (trzysta dziesięć tysięcy siedemset osiemdziesiąt złotych czterdzieści siedem groszy), płatną jednorazowo w terminie 6 (sześciu) miesięcy od dnia uprawomocnienie się postanowienia, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku opóźnienia w płatności;

5. umorzyć postępowanie co do zgłoszonego przez wnioskodawczynię M. J. żądania rozliczenia nakładów poczynionych z majątku wspólnego na spłatę pojazdu marki K. V. w okresie od zawarcia przez uczestnika J. J. umowy leasingu;

6. oddalić wnioski stron w pozostałym zakresie;

7. ustalić, że koszty postępowania każda ze stron ponosi we własnym zakresie;

8. nakazuje pobrać od wnioskodawczyni M. J. na rzecz Skarbu Państwa- Sądu Rejonowego kwotę 2.005,44 zł (dwa tysiące pięć złotych czterdzieści cztery grosze) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych;

9. nakazuje pobrać od uczestnika J. J. na rzecz Skarbu Państwa- Sądu Rejonowego kwotę 2.005,44 zł (dwa tysiące pięć złotych czterdzieści cztery grosze) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych. Postanowienie Sądu Rejonowego – III Wydział Cywilny z dnia 29 września 2022 r. III Ns 489/18

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i specjalista od prawa rodzinnego. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach rodzinnych. Gdy nie pisze artykułów na blogu, reprezentuje swoich klientów w sądzie, dążąc do osiągnięcia najlepszych dla nich rozwiązań.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Kancelaria Prawa Rodzinnego w Poznaniu