Twoja sprawa z zakresu prawa rodzinnego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Rozdzielność majątkowa małżonka prowadzącego firmę, działalność gospodarczą czy spółkę

Stosownie do art. 52 KRO warunkiem rozdzielności majątkowej wspólności majątkowej jest istnienie ważnych powodów. Pojęcie ważnych powodów nie zostało ustawowo zdefiniowane, ale istnieje ukształtowany od lat pogląd, że ważnymi powodami są takie okoliczności, które wskazują, że w konkretnej sytuacji istniejący między małżonkami ustrój wspólności majątkowej funkcjonuje patologicznie, bowiem jeden z małżonków nie licząc się z interesem majątkowym drugiego i rodziny naraził majątek wspólny na poważny uszczerbek bądź spowodował realne zagrożenie, że majątek może doznać poważnego uszczerbku. Brak kryteriów służących ocenie czy wskazane przez stronę powodową przyczyny rozdzielności majątkowej stanowią ważne powody w rozumieniu art. 52 KRO daje sądowi orzekającemu duży margines swobody, ale nie dowolności przy wyprowadzaniu wniosku w tym przedmiocie. Przekonanie jego w tym względzie musi znaleźć oparcie w okolicznościach mogących stanowić obiektywne kryterium prawidłowości tej oceny, bowiem dopiero w ich kontekście fakty wskazywane jako przyczyny rozdzielności majątkowej nabierają bądź nie nabierają rangi ważnych powodów.

Gdy przyczyną rozdzielności majątkowej jest zaciąganie długów przez małżonka, istotne znaczenie ma charakter i wysokość tego długu, ale okoliczności w jakich został on zaciągnięty, cel na jaki uzyskane środki zostały zużyte, relacja między wysokością długu a wielkością majątku wspólnego. Jeśli dług był zaciągnięty w związku z prowadzoną przez małżonka działalnością gospodarczą znaczenie ma, jak to wielokrotnie podkreślano w judykaturze Sądu rodzaj i rozmiar tej działalności, dochód jaki przynosiła oraz cel na jaki był on zużywany, tylko bowiem dług będący następstwem nieracjonalnych i nie mieszczących się w granicach zwykłego ryzyka poczynań może być uznany za ważny powód w rozumieniu art. 52 KRO (por. orz. SN z 24 maja 1994 r., I CRN 50/94 i I CRN 61/94, OSP 1995, z. 4, poz. 95 i 96). Poza tym rozdzielność majątkowa z datą wcześniejszą niż data wyroku wymaga, aby ważne powody istniały w tej dacie i jest możliwe tylko w sytuacjach rzadkich i wyjątkowych (por. orz. SN z 3 lutego 1995 r., II CRN 162/94, OSN 1995, z. 5, poz. 100) oraz gdy nie zachodzą wątpliwości, że powództwo nie zmierza do pokrzywdzenia wierzycieli. Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 26 listopada 1996 r. II CRN 57/96

Nie może budzić wątpliwości, że małżeński ustawowy ustrój majątkowy służy dobru rodziny poprzez wprowadzenie wspólnoty dorobku, co powinno mobilizować małżonków do współdziałania w sprawach majątkowych także w sytuacji, gdy dorobek powstaje z nabywania przedmiotów przez jednego z małżonków. W okolicznościach, gdy dochodową działalność gospodarczą prowadzi jeden tylko małżonek, obowiązek dbałości drugiego małżonka o dobro majątkowe rodziny powinien wyrażać się w okazywaniu zainteresowania sprawami istotnymi dla takiej działalności i w zapewnieniu sobie wpływu na ich bieg. Takie traktowanie przez małżonków obowiązku współdziałania w zarządzaniu majątkiem dorobkowym jest tym więcej pożądane, że zgodnie z treścią art. 41 § 1 KRO zaspokojenia z majątku wspólnego może żądać także wierzyciel, którego dłużnikiem jest tylko jeden z małżonków. Jest to prosta konsekwencja wspólnoty dorobku powstającego w sposób podany w art. 32 § 2 KRO. Jeżeli bowiem z majątku wspólnego korzystają oboje małżonkowie, to słuszną jest rzeczą, aby także oboje ponosili z tego majątku odpowiedzialność za zaciągane długi. Stąd też obawa powstania zadłużenia z działalności gospodarczej jednego z małżonków, jak również sam fakt powstania długu same przez się nie stanowią o zaistnieniu ważnego w rozumieniu art. 52 § 1 KRO powodu żądania rozdzielności majątkowej. Takie pojmowanie „ważności powodu” pozostawałoby w sprzeczności z samą istotą ustawowego ustroju majątkowego. Natomiast należy go upatrywać w powstaniu w stosunkach małżeńskich takiej wadliwości, która sprawia, że utrzymanie wspólnoty dorobku jest niepożądane z punktu widzenia dobra rodziny, jak np. w sytuacji zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego. W szczególności, gdy w działalności gospodarczej jednego z małżonków dochodzi do powstania dużego zadłużenia, którego spłata zagraża utracie części lub całości majątku dorobkowego, Sąd powinien ustalić w sprawie o rozdzielność majątkową przyczynę powstania takiego stanu rzeczy w celu wyjaśnienia, czy nie leży ona także po stronie małżonka występującego z powództwem. Taki wypadek może rodzić przypuszczenie, że żądanie rozdzielności majątkowej zmierza do pokrzywdzenia wierzycieli zwłaszcza w sytuacji zgodnego stanowiska małżonków zarówno co do samego żądania, jak i jego podstawy faktycznej. Oboje małżonkowie powinni liczyć się z usprawiedliwionym interesem wierzycieli.

Upatrywanie ważnego powodu rozdzielności majątkowej przez sąd na podstawie art. 52 KRO w samej możliwości powstania w przyszłości długów związanych z działalnością gospodarczą, podjętą przez jednego z małżonków podważa sens prawny ustawowego ustroju małżeńskiej wspólności majątkowej. Ustrój ten bowiem zakłada, że zaspokojenia z majątku wspólnego może żądać także wierzyciel, którego dłużnikiem jest tylko jeden z małżonków (art. 41 § 1 KRO). Natomiast nic nie stoi na przeszkodzie, aby małżonkowie prowadzący działalność gospodarczą wyłączyli umownie wspólność majątkową (art. 51 KRO), jeżeli żywią obawę, że majątek dorobkowy dozna poważnego uszczerbku w razie niepowodzenia.

Dlatego dla prawidłowego zastosowania przez sąd art. 52 § 1 KRO istotne jest ustalenie, że w wyniku złej lub bezowocnej działalności gospodarczej jednego z małżonków dochodzi do realnego zagrożenia podstawy materialnej rodziny, bez możliwości zaradzenia takiemu stanowi rzeczy przez drugiego małżonka. Z reguły towarzyszyć mu będzie zerwanie między małżonkami, więzi ekonomicznej, nieodzownej w warunkach sprzyjających utrwaleniu lub pomnażaniu majątku wspólnego. Przykładowo, głęboko zaburzone stosunki między małżonkami, które nie tylko utrudniają zarząd majątkiem wspólnym, ale również negatywnie wpływają na możliwość należytego wywiązywania się przez jednego z małżonków ze swych obowiązków związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej zawiązanej z innymi wspólnikami, wyczerpują pojęcie ważnych powodów w rozumieniu art. 52 § 1 KRO.

W świetle tych wypowiedzi, a także poglądów wyrażanych w doktrynie przedmiotem ustalenia sądu poza rozmiarami zadłużenia i okolicznościami jego powstania powinny być następujące fakty: wartość majątku dłużnika, wielkość majątku wspólnego i w jakim stopniu dochody osiągane przez jednego z małżonków (dłużnika) wpłynęły, czy zostały przeznaczone na powiększenie majątku wspólnego, czas i sposób wykonywania zobowiązania przez dłużnika.

[spacer]

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i specjalista od prawa rodzinnego. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach rodzinnych. Gdy nie pisze artykułów na blogu, reprezentuje swoich klientów w sądzie, dążąc do osiągnięcia najlepszych dla nich rozwiązań.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Kancelaria Prawa Rodzinnego w Poznaniu