Zgodnie z dyspozycją art. 128 dziecko może żądać zasądzenia renty alimentacyjnej od rodziców, natomiast zakres świadczeń alimentacyjnych zgodnie z przepisem art. 135 § 1 KRO zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Zatem wysokość świadczenia alimentacyjnego pozostaje zawsze w ścisłej zależności od wagi potrzeb uprawnionego oraz możliwości płatniczych zobowiązanego. Art. 135 § 2 KRO stanowi, iż wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, może polegać także, w całości lub w części na osobistych staraniach o jego utrzymanie i wychowanie.
Natomiast stosownie do art. 133 § 1 KRO rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Obowiązek alimentacyjny istnieje przede wszystkim względem małoletnich dzieci.
Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec ich dzieci stanowi uszczegółowienie ogólnego obowiązku „troszczenia się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka” i należytego przygotowania go, odpowiednio do jego uzdolnień, do pracy zawodowej. Powinność tą jako treść władzy rodzicielskiej w zakresie pieczy nad osobą dziecka ustanawia art. 96 zd. 2 KRO.
Obowiązek alimentacyjny obejmuje nie tylko dostarczanie środków utrzymania, ale w miarę potrzeby także środków wychowania. Dostarczanie środków utrzymania to w powszechnym rozumieniu tego wyrażenia zaspokajanie normalnych, bieżących potrzeb uprawnionego w postaci pożywienia, ubrania, mieszkania, opału, niezbędnych przedmiotów umożliwiających przebywanie w środowisku i w rodzinie, leków itp. Dostarczanie środków wychowania zaś obejmuje powinność starań o zdrowie uprawnionego, o jego rozwój fizyczny i umysłowy, stworzenie możliwości zdobycia wykształcenia, zapewnienie dostępu do dóbr kultury. Środki te służą zaspokajaniu usprawiedliwionych potrzeb uprawnionych. Żaden przepis ustawy jednak nie precyzuje w jakiej postaci mają być spełniane świadczenia alimentacyjne, zarówno te przeznaczone na zaspokojenie potrzeb utrzymania jak i wychowania.
Obowiązek alimentacyjny rodziców względem dzieci ma zatem dwojaką postać: wyraża się świadczeniami o charakterze materialnym oraz osobistymi staraniami o jego utrzymanie i wychowanie. Zgodnie bowiem z treścią art. 135 § 2 KRO wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, może polegać także, w całości lub części, na osobistych staraniach o jego utrzymanie lub wychowanie. Okoliczności konkretnego stanu faktycznego są podstawą do oceny, czy osobiste starania wyczerpują obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w całości czy tylko w części. Zależeć to będzie w głównej mierze od tego jak dalece dziecko absorbuje wychowawczo jedno z rodziców, co pozostaje w ścisłym związku z wiekiem i jego stanem zdrowia.
Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego (art. 135 § 1 KRO). Usprawiedliwione potrzeby dziecka powinny być oceniane nie tylko na podstawie wieku, lecz również miejsca pobytu dziecka, jego środowiska, możliwości zarobkowych zobowiązanych do jego utrzymania i całego szeregu okoliczności każdego konkretnego przypadku. W szczególności usprawiedliwionych potrzeb nie można odrywać od pojęcia zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego, a także od zasady równej stopy życiowej. Pojęcia te w praktyce pozostają we wzajemnej zależności i obie przesłanki wzajemnie na siebie rzutują, zwłaszcza przy ustalaniu przez sąd wysokości alimentów. Górną granicą świadczeń alimentacyjnych są zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego, chociażby nawet w tych ramach nie znajdowały pokrycia wszystkie usprawiedliwione potrzeby uprawnionego do alimentacji (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 10 października 1970 r., III CRN 350/69, opublikowane w OSNCP 1970, nr 2, poz. 15 i orzeczenie SN z dnia 20 stycznia 1972 r. , III CRN 470/71, I.. Pr 1972, nr 1-2, poz. 15). Możliwości zarobkowych i majątkowych nie należy przy tym utożsamiać z wysokością faktycznych zarobków, ale według tego, jakie dochody może osiągnąć zobowiązany do alimentowania przy założeniu, że dokłada wszelkich starań i wykorzystuje wszystkie swoje siły umysłowe i fizyczne.
KRiO w licznych przepisach statuuje zasadę równej stopy życiowej rodziców i dzieci. Od chwili urodzenia się dziecka rodzice są zobowiązani zapewnić mu utrzymanie na takiej samej stopie, na jakiej sami żyją. Rodzice zmuszeni są zatem dzielić się z dziećmi nawet bardzo szczupłymi dochodami, a w sytuacjach skrajnych, sprostanie obowiązkowi alimentacyjnemu wymagać będzie poświęcenia części składników majątkowych. Ważnym również jest, iż zaspokajanie w ramach obowiązku alimentacyjnego potrzeb swoich dzieci nie doznaje ograniczeń, w szczególności takich, które ze względu na stopień uciążliwości materialnej chroniłyby zobowiązanego od świadczeń. Przeciwnie, jest on zmuszony znieść tę uciążliwość nawet kosztem obniżenia swojej stopy życiowej. Wysokość alimentów powinna zaś być określona na takim poziomie, aby nie doprowadzić jedynie do niedostatku zobowiązanego.
Wysokość świadczeń alimentacyjnych uzależniona jest nie tylko od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego lecz i od majątkowych i zarobkowych możliwości zobowiązanego (art. 135 § 1 KRO). Biorąc pod uwagę sytuację majątkową i rodzinną pozwanego, sąd uznał, że może on płacić alimenty w kwocie ustalonej w wyroku.
W tym miejscu należy przypomnieć orzeczenie Sądu Najwyższego, iż zasadne i zgodne z treścią art. 135 KRO – jest oparcie się na możliwościach zarobkowych zobowiązanego, a nie tylko na jego aktualnych zarobkach. Zakres obowiązku alimentacyjnego może i powinien być większy od wynikającego z faktycznych zarobków i dochodów zobowiązanego, jeśli przy pełnym i właściwym wykorzystaniu jego sił i umiejętności zarobki i dochody byłyby większe, a istniejące warunki społeczno-gospodarcze i ważne przyczyny takiemu wykorzystaniu nie stoją na przeszkodzie (por. orzeczenie SN z dnia 9 stycznia 1959 r. 3 CR 212/59, OSPiKA 1960, poz. 41) -(wyrok z 1975.05.16 III CRN 48/75). Zakres ten nie zależy więc od faktycznie uzyskiwanych dochodów, lecz od dochodów, jakie zobowiązany mógłby osiągnąć, wykorzystując swoje możliwości.
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię
Sąd Rejonowy w G. w wyroku oddalił powództwo powoda T. I. przeciwko pozwanej A. I. (1) o zapłatę kwoty 8.258zł z ustawowymi odsetkami oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 1.817zł z tytułu zwrotu kosztów procesu.
Strony są rodzicami małoletniej A. I. (2), która w chwili przedmiotowych zdarzeń pozostawała pod pieczą pozwanej a kontakty powoda z córką w tym czasie były uregulowane w postanowieniu Sądu Okręgowego w G.
W postanowieniu między innymi ustalono, ze małoletnia spędzi z powodem okres od 16 do 31 08 lecz nie ustalono bliżej, gdzie ma to nastąpić i jakie w związku z tym są obowiązki ciążą na pozwanej. Zabranie dziecka za granicę powoduje, iż zostaje ono poddane jurysdykcji innego Państwa, co w sposób istotny może rzutować na sytuacje prawną dziecka oraz prawa jego rodziców. Dlatego tego rodzaju uprawnienie jednego z rodziców i skorelowane z tym obowiązki drugiego rodzica powinny zostać w sposób jednoznaczny uregulowane postanowieniu sądu, bądź w odrębnym porozumienia rodziców małoletniego.
Z tej przyczyny pozwana wiedząc o tym, że powód zamierza zabrać córkę za granicę nie miała obowiązku wydania mu dokumentów uprawniających małoletnią do przekroczenia granic Polski i tym samym nie ponosi ona winy za powstały uszczerbek majątkowy. Czyniło to powództwo bezzasadnym, co ostatecznie znalazło to prawidłowe odzwierciedlenie w zaskarżonym wyroku.
W ustalonym stanie faktycznym, w motywach orzeczenia przywołał regulację art. 415 KC Stwierdził, w chwili powstania roszczenia strony pozostawały w związku małżeńskim i łączył je ustawowy ustrój majątkowy małżeński uregulowany w art. 31-46 KRO Następnie przywołał regulację art. 45 § 1 KRO oraz art. 27 KRO. Wskazał, że strony wraz z małoletnią córka tworzą rodzinę i spoczywał na nich obowiązek zaspokojenia jej potrzeb. Ocenił, że działania powoda polegające na opłaceniu zagranicznych wakacji, które zamierzał spędzić wspólnie z córka zmierzało do zaspokojenia potrzeb rodziny, co w połączeniu z łączący je ustrojem na majątkowym małżeński, powoduje, że „brak było możliwości do zasądzenia kwoty objętej pozwem na rzecz powoda”. Ponadto stwierdził, że dodatkowo za oddaleniem powództwa przemawiało to, że nie istniały żadne przeciwwskazania aby powód na zaplanowany i opłacony wyjazd zagraniczny udał się sam, co nie generowałoby dodatkowych strat oraz że z zeznań pozwanej wynika, iż zgodziłaby się ona na wyjazd córki z powodem, gdyby wystosował do niej propozycję realizacji samodzielnego wyjazdu do Grecji w zamian za dodatkowy tydzień z córką. Wyrok Sądu Okręgowego – III Wydział Cywilny Odwoławczy III Ca 1923/18
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
