Artykuł 92 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stanowi, iż dziecko do pełnoletniości pozostaje pod władzą rodzicielską. Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw ( art. 95 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Zgodnie z art. 95 § 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego władza rodzicielska powinna być wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny. Poprzez dobro dziecka należy rozumieć zapewnienie dziecku wszystkich tych wartości, które są konieczne do jego prawidłowego rozwoju fizycznego i duchowego, o czym stanowi art. 96 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Przy ocenie dobra dziecka nie można pomijać ani uwarunkowań obiektywnych (takich jak: wiek dziecka, jego płeć, cechy charakterologiczne rodziców, stosunek rodziców do siebie, do dziecka oraz do krewnych rodzica), ani subiektywnych (wrażliwości dziecka, wzajemnych relacji oraz więzi rodziców i dzieci, poczucia bezpieczeństwa dziecka). Właściwie rozumiane dobro dziecka wymaga starań o zapewnienie dziecku zdrowia fizycznego i psychicznego, polegających na właściwym ukształtowaniu jego charakteru i przygotowaniu do życia społecznego.
Zgodnie z art. 97 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich jest obowiązane i uprawnione do jej wykonywania. Jednakże o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie, a w braku takiego porozumienia między nimi rozstrzyga sąd opiekuńczy. Kodeks cywilny natomiast stanowi w art. 26, iż miejscem zamieszkania dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską jest miejsce zamieszkania rodziców albo tego z rodziców któremu wyłącznie przysługuje władza rodzicielska lub któremu zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej. Jeżeli władza rodzicielska przysługuje na równi obojgu rodzicom mającym osobne miejsce zamieszkania, miejsce zamieszkania dziecka jest u tego z rodziców u którego dziecko stale przebywa. Jeżeli dziecko nie przebywa stale u żadnego z rodziców, jego miejsce zamieszkania określa sąd opiekuńczy ( § 2). Można mieć tylko jedno miejsce zamieszkania ( art. 28 Kodeksu cywilnego).
Sąd opiekuńczy orzekający o miejscu zamieszkania dziecka musi mieć na względzie przede wszystkim dobro dziecka. Niepożądane jest uwzględnianie dobra rodziców, czy jednego z nich, kosztem małoletniego. Powyższa zasada dobra dziecka musi również uwzględniać wolę dziecka, zwłaszcza w sytuacji, gdy dziecko osiągnęło wiek, który umożliwia wzięcie pod uwagę jego opinii. Realizację powyższej dyrektywy stanowi przepis art. 576 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z tym przepisem Sąd w sprawach dotyczących osoby lub majątku dziecka wysłucha je, jeżeli jego rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości na to pozwala, uwzględniając w miarę możliwości jego rozsądne życzenia. Wysłuchanie odbywa się poza salą posiedzeń sądowych. Oczywiście wyrażona przez dziecko opinia nie jest wiążąca dla Sądu i Sąd wydając rozstrzygnięcie w sprawie winien wziąć pod uwagę pozostały zebrany materiał dowodowy.
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię
Sprawa sądowa opracowana przez KancelarięMałoletnia O. Ż., bezpośrednio po rozstaniu jej rodziców, zamieszkiwała wraz z matką u dziadków macierzystych. W dniu 3 lutego A. Ż. (1) nie wydał córki matce po odbytym kontakcie. Bez wątpienia sposób przejęcia opieki nad dzieckiem przez A. Ż. (1) nie był prawidłowy, jednak D. K., bezpośrednio po przejęciu opieki nad dzieckiem przez ojca, nie zabiegała o ustalenie miejsca pobytu małoletniej przy matce. Takie starania podjęła dopiero w miesiącu kwietniu.
Z ustaleń poczynionych w sprawie wynika, iż A. Ż. (1) w sposób właściwy opiekuje się córką. Uzyskał mieszkanie komunalne, które wyremontował, dostosował do potrzeb dziecka. Wprawdzie jest to mieszkanie jednopokojowe, jednak znajdują się w nim dwa oddzielne łóżka, łazienka, kuchnia. Małoletnia ma swoje miejsce do spania i wypoczynku. Mieszkanie to zostało wyremontowane przez uczestnika, jest czyste i zadbane. W mieszkaniu są zdjęcia matki dziecka i jej rodziny. W ocenie kuratora jest odpowiednie i spełnia wszelkie standardy, aby mieszkała w nim małoletnia córka wnioskodawczyni i uczestnika. O. Ż. rozwija się prawidłowo, jest dzieckiem zadbanym, czystym, kontaktowym i pogodnym. Ponadto znajduje się ona pod bieżącą opieką lekarza pediatry i w związku ze swoimi dolegliwościami, także lekarzy innych specjalności, ma przeprowadzone badania kontrolne i szczepienia adekwatne do wieku. Ojciec zawozi dziecko na wizyty kontrolne. Podczas swojej nieobecności A. Ż. (1) przekazywał córkę wcześniej pod opiekę dziadków macierzystych oraz swojej matki. Podczas pogorszenia się stanu zdrowia babki ojczystej, ojciec ograniczył kontakt dziecka z babką, wyjechał wraz z dzieckiem do dalszej rodziny.
Obecnie uczestnik ustala z matką dziecka zasady opieki i przekazuje ją wówczas matce lub innych członków rodziny, a więc zapewnia córce właściwą opiekę. Zdaniem Sądu małoletnia jest objęta prawidłową opieką ze strony ojca i ma stworzone przez niego bardzo dobre warunki rozwoju. A. Ż. (1) współpracuje z asystentem rodziny. Specjaliści z Opiniodawczego Zespołu (…) w W. w swej opinii podnosili, iż predyspozycje wychowawcze ojca dziecka budziły ich zastrzeżenia, głównie z powodu silnie ograniczonego wglądu w potrzeby emocjonalne dziecka związane z osobą matki. W ocenie Sądu Rejonowego do początkowego ograniczonego kontaktu matki z dzieckiem dochodziło nie tylko wskutek działań ojca dziecka, lecz także samej matki. A. Ż. (1) początkowo zezwalał na kontakty w swojej obecności poza miejscem zamieszkania. Następnie zaś D. K., jak sama przyznała, rzadko kontaktowała się z córka z uwagi na podjęcie pracy i problemy z dojazdem. Zaznaczyć należy, iż w okresie, kiedy dziecko przebywało z matką przez dwa tygodnie, matka ograniczała kontakty ojca z dzieckiem.
Obecnie dobrowolnie rodzice ustalili kontakty matki z dzieckiem. O. Ż. wyjeżdża na weekendy do miejsca zamieszkania matki lub jej rodziców. Nawiązała relacje ze swoją przyrodnią siostrą. Przebywa też u matki w dodatkowe dni poza ustalonymi przez rodziców kontaktami. Rodzice porozumiewają się, choć jeszcze z trudnościami, w sprawach dziecka. Ze sprawozdań z wywiadów środowiskowych kuratora sądowego wynika, iż A. Ż. (1) prawidłowo wykonuje władzę rodzicielską nad małoletnią. Korzysta z pomocy instytucjonalnej. (…) działające na terenie Miasta i Gminy S. nie zgłaszały uwag do funkcjonowania rodziny. Ojciec małoletniej zapewnia dziecku stabilizację zarówno pod względem mieszkaniowo – bytowym jak również emocjonalnym. Zdaniem Sądu wskazana jest stabilizacja sytuacji opiekuńczo – wychowawczej małoletniej O. Ż., a ponieważ opieka ojca jest prawidłowa nie ma podstaw aby to zmieniać i powierzać opiekę nad dzieckiem matce. Małoletnia przebywa pod opieką ojca już od dwóch lat. A. Ż. (1) jest jej pierwszoplanowym opiekunem.
D. K. w toku postępowania wskazywała na niewłaściwe zachowania ojca dziecka w stosunku do innych, dorosłych osób, jednak w sprawie brak jest jakichkolwiek informacji, aby A. Ż. (1) w sposób niewłaściwy odnosił się do dziecka. Nie ostało się także twierdzenie wnioskodawczyni o molestowaniu przez uczestnika swojej starszej córki pochodzącej z innego związku, bowiem postępowanie to zostało prawomocnie umorzone. Także zarzuty podnoszone w sprawie, a dotyczący tego, iż matka podczas kontaktu z małoletnią musi obcinać jej paznokcie, ponieważ są zbyt długie czy też tego, iż uczestnik wymaga, aby matka dziecka po odbytym kontakcie sortowała ubrania córki w ten sposób, aby w jednej reklamówce były czyste, a w innej brudne, nie mogą mieć istotnego znaczenia w sprawie.
Ponadto, odnosząc się do zarzutów dotyczących higieny dziecka, a mianowicie okoliczności, iż O. K. jeszcze korzysta z pieluch, podnieść należy, iż dzieci w tym wieku (niespełna trzy lata) wymagają jeszcze odpowiedniego treningu. Okoliczność, iż matka uczestnika cierpi na schizofrenię nie może mieć rozstrzygającego znaczenia w sprawie. Małoletnia wraz z ojcem zamieszkują w innym mieszkaniu, w czasie pogorszenia stanu zdrowia matki uczestnika, uczestnik wyprowadził się z dzieckiem do dalszej rodziny. Obecnie zaś, po hospitalizacji, stan zdrowia babki ojczystej poprawił się, funkcjonuje ona prawidłowo. Wnioskodawczyni podnosiła, iż uczestnik ogranicza kontakty dziadków macierzystych z dzieckiem, jednak rodzice małoletniej nie zwracali się do ojca o umożliwienie takiego kontaktu. W niniejszej sprawie, bez wątpienia, oboje rodzice są silnie związani emocjonalnie ze swoim dzieckiem. Także dziecko jest związane emocjonalnie z obojgiem rodziców.
Także warunki mieszkalne matki małoletniej nie uzasadniają uwzględnienia jej wniosku o ustalenie miejsca pobytu małoletniej O. Ż. w jej miejscu zamieszkania. Aktualnie D. K. z partnerem i ich wspólnym dzieckiem zamieszkują w wynajmowanym, jednopokojowym mieszkaniu. Wnioskodawczyni w toku postępowania podnosiła, iż zamierza wraz z rodziną, przeprowadzić się do swoich rodziców, gdzie ma do dyspozycji dwa pokoje lub do domku, w którym są także dwa pokoje, jednak do czasu zamknięcia rozprawy tego nie uczyniła. Jej partner M. P. podczas przesłuchania podał, że najprawdopodobniej nie będą się przeprowadzać z uwagi na odległość do pracy. Zatem obecnie sytuacja mieszkaniowa D. K. jest trudna, bowiem w jednopokojowym mieszkaniu zamieszkują już dwie osoby dorosłe oraz dziecko.
Sąd Rejonowy rozważał możliwość ustalenia tak zwanej opieki naprzemiennej w niniejszej sprawie, jednakże początkowo wnioskodawczyni, a ostatecznie uczestnik nie wyrazili zgody na takie rozwiązanie, a do jej ustalenia konieczne jest zgodne porozumienie pomiędzy rodzicami. Jako że Sąd Rejonowy ustalił, iż miejscem pobytu małoletniej O. Ż. jest każdorazowe miejsce zamieszkania jej ojca, oddalił wniosek D. Ż. o ustalenie kontaktów małoletniej z ojcem. Wnioskodawczyni ani ostatecznie uczestnik, nie wnosili o ustalenie kontaktów D. K. z dzieckiem przez Sąd. Rodzice małoletniej O. Ż. ustalili te kontakty samodzielnie. Postanowienie Sądu Rejonowego – III Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 6 marca 2019 r. III Nsm 84/17
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
