Podział majątku i pieniądze na podwyższenie kapitału zakładowego w spółce, firmie czy przedsiębiorstwie

Zgodnie z art. 684 KPC w związku z art. 567 § 3 KPC skład i wartość majątku wspólnego, podlegającego podziałowi ustala sąd. Skład majątku ustala się według stanu istniejącego w chwili ustania wspólności majątkowej, a według cen z chwili orzekania. Przyjmuje się, że obowiązek ustalenia składu i wartości majątku oznacza, że sąd nie jest związany oświadczeniami i wnioskami małżonków w sprawie przynależności poszczególnych przedmiotów do majątku wspólnego, a w razie potrzeby powinien zwrócić uwagę małżonków na potrzebę wskazania całego majątku podlegającego podziałowi. Sąd nie jest natomiast zobowiązany ani upoważniony do prowadzenia z urzędu dochodzeń, czy poza wskazanymi przez uczestników składnikami majątku wspólnego istnieją jeszcze inne składniki majątkowe (zob. nadal aktualne postanowienie SN z 18 stycznia 1968 r., III CRN 97/67).

Z tego wynika, że nie ma przeszkód do poczynienia ustaleń w zakresie składników majątku wspólnego i ich wartości na podstawie zgodnych oświadczeń stron, jeżeli nie budzą one wątpliwości co do zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy. Specyfika postępowania o podział majątku wspólnego nie wyłącza możliwości stosowania w nim art. 229 KPC, który stanowi, że fakty przyznane nie wymagają dowodu (pogląd utrwalony, zob. np. uzasadnienie postanowienia SN z 29 listopada 2001 r., V CKN 482/00).

W myśl art. 31 § 1 KRO, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Do majątku wspólnego należą w szczególności:

1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków

2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;

3) środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;

4) kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 963 z późn zm.).

W związku z powyższym należy wskazać, iż oszczędności pochodzące z wynagrodzenia za pracę jednego lub obojga małżonków stanowią majątek wspólny, a tym samym również składnik majątkowy nabyty w zamian za te oszczędności również wchodzi w skład majątku wspólnego.

Z art. 31 § 1 KRO wywieść można domniemanie, że majątek uzyskany w toku trwania wspólności majątkowej małżeńskiej stanowi majątek wspólny małżonków (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 września 1998 r., sygn. akt I CKN 830/97, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 06 lutego 2003 r., sygn. akt IV CKN 1721/00). W konsekwencji to ten, kto twierdzi, że składnik majątkowy nabyty w czasie trwania związku małżeńskiego nie wchodzi do majątku wspólnego, ma udowodnić, że dany składnik majątkowy wchodzi do majątku osobistego jednego z małżonków, a nie do majątku wspólnego.

Do majątku osobistego każdego z małżonków należą:

1) przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;

2) przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;

3) prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;

4) przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;

5) prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;

6) przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;

7) wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;

8) przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;

9) prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;

10) przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Przedmioty zwykłego urządzenia domowego służące do użytku obojga małżonków są objęte wspólnością ustawową także w wypadku, gdy zostały nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił.

Wprawdzie przepisy KRO nie ustanawiają domniemania prawnego przynależności składników majątkowych do majątku wspólnego, jednak przy istnieniu powyższej zasady możliwe jest skonstruowanie domniemania faktycznego (art. 231 KPC). Nabycie określonej rzeczy z majątku osobistego małżonka musi wynikać wyraźnie nie tylko z oświadczenia współmałżonka, ale przede wszystkim z całokształtu okoliczności istotnych prawnie z punktu widzenia przepisów KRO (tak m.in.SN w wyroku z dnia 17.05.1985 r., sygn. akt III CKN 119/85, OSPiKA 1986, nr 9-10, poz. 195). O tym, czy nabyty przedmiot majątkowy wejdzie w skład majątku wspólnego, decydują zatem okoliczności obiektywne wskazane w art. 31 w zw. z art. 33 KRO. Zatem dla oceny, czy dany przedmiot wejdzie do majtku wspólnego, w zasadnie nie mają znaczenia oświadczenia małżonków, w szczególności tego z małżonków, który był stroną czynności prawnej skutkującej nabyciem przedmiotu. Przede wszystkim decydujący o zaliczeniu przedmiotów majątkowych do majątku wspólnego jest czas ich nabycia, bowiem majątkiem tym są objęte przedmioty nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej (art. 31 KRO). Jedynie w ściśle i wyczerpująco wymienionych przez KRO wypadkach nabycie w czasie trwania ustroju wspólności ustawowej przedmiot majątkowy nie zwiększy zasobów majątku wspólnego, lecz stanie się z mocy art. 33 KRO przedmiotem majątku osobistego.

Trzeba podkreślić, iż domniemanie, zgodnie z którym majątek nabyty w trakcie małżeństwa jest wspólny, może zostać obalone. Z tym, iż przynależność określonego składnika majątkowego do majątku osobistego musi udowodnić zainteresowany tym małżonek (tak np. SN w postanowieniu z dnia 06.02.2003 r., sygn. akt IV CKN 1721/2000, LexisNexis nr 377919).

Z art. 31 KRO wynika, że do majątku wspólnego wchodzą przedmiotowy majątkowe nabyte zarówno ze środków pochodzących z majątku wspólnego, jak i ze środków pochodzących z majątku osobistego każdego z małżonków. Wyjątek stanowi surogacja przewidziana w art. 33 pkt 10 KRO. Jeśli chodzi o surogację, to w postępowaniu dowodowym najpierw musi zostać ustalone, że zostały spełnione jej warunki, i dopiero na tej podstawie staje się możliwe stwierdzenie, że przedmiot nabyty zastąpił poprzedni składnik majątku osobistego. Strona, która twierdzi, że nastąpiła surogacja, obowiązana jest wykazać konkretne środki finansowe, z których nastąpiło nabycie przedmiotu majątkowego (tak SN w wyroku z dnia 09.01.2001 r., sygn. akt II CKN 1194/00, LexisNexis nr 388285).

Podział majątku wspólnego jest możliwy dopiero z chwilą ustania wspólności majątkowej między małżonkami. Wspólność ustawowa powstała z chwilą zawarcia małżeństwa trwa przez cały czas jego istnienia. Tym samym wspólność ta przestaje istnieć z chwilą ustania małżeństwa, bez względu na jego przyczynę. W myśl art. 47 § 1 k.r.io. zarówno małżonkowie, jak i przyszli małżonkowie, mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wyłączyć wspólność ustawową. Stosownie do treści art. 52 § 1 i § 2 k.r.io. z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej; rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu.

Zgodnie z dyspozycją art. 46 k.r.io. w sprawach nieunormowanych w artykułach poprzedzających od chwili ustania wspólności ustawowej do majątku, który był nią objęty, jak również do podziału tego majątku, stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego i o dziale spadku.

Na mocy art. 684 KPC w zw. z art. 567 § 3 KPC w postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami skład i wartość majątku podlegającego podziałowi ustala Sąd. Wartość składników majątku wspólnego małżonków ustala się natomiast według stanu na dzień ustania wspólności majątkowej i według cen obowiązujących w chwili zamknięcia rozprawy. W przypadku, gdy przyczyną ustania wspólności majątkowej jest orzeczenie sądu datą ustania tej wspólności jest dzień wskazany w orzeczeniu. Z treści art. 684 KPC wynika, że Sąd dążąc do zakończenia podziału majątku w jednym postępowaniu powinien zwrócić uwagę małżonków na potrzebę wskazania całego majątku podlegającego podziałowi oraz po drugie, że Sąd nie jest związany stanowiskiem małżonków co do przynależności poszczególnych przedmiotów majątkowych do określonego rodzaju majątku (wspólnego bądź osobistego) oraz stanu majątku wspólnego. Jeżeli z oświadczeń uczestników wynika, iż istnieje jeszcze inny majątek wspólny wymagający podziału, to mimo nieobjęcia go żądaniem wniosku przez żadnego z uczestników powinien on podlegać podziałowi.

W skład majątku wspólnego wchodzić mogą nieruchomości, ograniczone prawa rzeczowe na nieruchomościach i ruchomości, a także inne prawa majątkowe, które stanowią dorobek małżonków. Przedmiotem podziału są jedynie aktywa majątku wspólnego, poza podziałem pozostają zaś długi. Sąd zważył przy tym, iż zgodnie ze stanowiskiem prezentowanym w orzecznictwie Sądu Najwyższego, podział majątku wspólnego obejmuje składniki majątkowe, które były elementami majątku wspólnego w chwili ustania wspólności ustawowej i które istnieją w chwili dokonywania podziału, tj. wydania orzeczenia. Przy jego dokonywaniu nie uwzględnia się tych wspólnych składników majątkowych, które w czasie trwania wspólności ustawowej lub po jej ustaniu zostały zużyte zgodnie z prawem (art. 36-40 k.r.io. i art. 42 k.r.io.), natomiast uwzględnia się, ale tylko w ramach rozliczeń, tj. rachunkowo, składniki majątkowe, które zostały bezprawnie zbyte, zniszczone, zużyte lub roztrwonione przez jedno z małżonków. W tym wypadku, przy podziale majątku wspólnego ich wartość podlega zaliczeniu na poczet udziału przypadającego drugiemu małżonkowi. Ustalenie wartości składników majątku wspólnego następuje według cen wolnorynkowych z chwili orzekania o podziale

Przechodząc do kwestii związanych z podziałem majątku wspólnego małżonków, znajdują odpowiednie zastosowanie przepisy o zniesieniu współwłasności w częściach ułamkowych, tj. 210 KC.-221 KC Stosuje się tu bowiem przepisy o dziale spadku (art. 46 k.r.io.). Zatem wobec dalszego odesłania z art. 1035 KC stosujemy tu odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. O wyborze sposobu zniesienia współwłasności rozstrzyga Sąd, chociaż jest zobowiązany uwzględniać stanowiska uczestników postępowania, a w razie zgodnego wniosku jest związany ich stanowiskiem (art. 622 § 2 KPC) chyba, że sprzeciwia się ono prawu i zasadom współżycia społecznego lub narusza w sposób rażący interesy osób uprawnionych (art. 622 § 2 KPC). Zniesienie współwłasności może nastąpić z zastosowaniem różnorodnych „sposobów” technicznych likwidacji stosunku współwłasności.

W samym Kodeksie cywilnym (art. 211-214 KC) oraz w Kodeksie postępowania cywilnego (art. 621-625 KPC) wyróżniono i uregulowano na użytek postępowania sądowego trzy sposoby zniesienia współwłasności, a mianowicie podział rzeczy wspólnej, przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli, sprzedaż rzeczy wspólnej. Wskazane uszeregowanie sposobów zniesienia współwłasności świadczy o wyraźnej preferencji ustawodawcy. Bez wątpienia traktuje on jako pierwszorzędny sposób podział rzeczy wspólnej (art. 211 KC). W dalszej kolejności aprobuje przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli (art. 212 § 2 KC). Ostatecznością jest sprzedaż rzeczy wspólnej (art. 212 § 2 KC).

O rozstrzygnięciach dotyczących dzielonego majątku decydują okoliczności istniejące w chwili podziału, przy czym ocena co do tego, jaki sposób podziału najlepiej odpowiada usprawiedliwionym interesom każdego z małżonków, wymaga rozważenia sytuacji osobistej, rodzinnej i majątkowej małżonków. Należy przy tym pamiętać, że w oparciu o przepisy art. 622 § 1 KPC, w związku z art. 688 KPC, w związku z art. 567 § 3 KPC, Sąd jest zobowiązany nakłaniać uczestników postępowania do dokonania zgodnego podziału majątku wspólnego i uwzględniać zgodne stanowisko co do sposobu podziału, nawet jeżeli dotyczy ono tylko części majątku wspólnego. Z drugiej strony, w przypadku braku zgody co do podziału całego majątku wspólnego, Sąd powinien dążyć do tego, aby w wyniku tego podziału każdy z byłych małżonków otrzymał przedmioty i prawa należące do tego majątku, odpowiadające w jak największym stopniu wartości jego udziału w majątku wspólnym.

Stosownie do art. 212 § 1 i § 2 KC, jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia Sądu przez podział rzeczy lub też przyznanie jej jednemu ze współwłaścicieli, to jednocześnie nakładany jest obowiązek dopłaty celem wyrównania wartości przysługującego udziału, bądź też spłaty pozostałych. Tak więc współwłaściciel, któremu nie przyznano własności rzeczy wspólnej uprawniony jest z mocy ustawy do żądania spłaty stanowiącej równowartość całego swojego udziału lub jeżeli w ramach podziału przyznano część rzeczy nieodzwierciedlającą w pełni wartości udziału, to wartość tę należy wyrównać poprzez dopłaty pieniężne. Zgodnie natomiast z art. 212 § 3 KC, jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, Sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, zaś w razie rozłożenia dopłat i spłat na raty terminy ich uiszczenia nie mogą łącznie przekraczać lat dziesięciu.

Zgodnie z przepisem art. 45 § 1 zd. 2 k.r.io. każdy z małżonków (…) może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Zwrotu dokonuje się przy podziale majątku wspólnego (art. 45 § 2 k.r.io.). Stosownie natomiast do treści art. 567 § 1 KPC w postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej Sąd rozstrzyga także o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku odrębnego lub odwrotnie podlegają zwrotowi. Oznacza to, iż w postępowaniu o podział majątku Sąd rozstrzyga także o wzajemnych roszczeniach małżonków z tytułu posiadania poszczególnych składników majątku wspólnego, pobranych pożytków i innych przychodów, poczynionych na te składniki majątkowe nakładów i spłaconych długów w czasie od chwili ustania wspólności ustawowej do chwili podziału majątku wspólnego.

Podstawę materialnoprawną tych roszczeń stanowi art. 1035 KC, odsyłający do przepisów o współwłasności w częściach ułamkowych, w tym art. 207 KC, zgodnie z którym pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów; w takim samym stosunku współwłaściciele ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną. Wobec takiej treści przytoczonej regulacji koniecznym stało się poczynienie ustaleń, które z nakładów, zgłoszonych do rozliczenia przez strony, miały charakter wydatków i ciężarów w rozumieniu art. 207 KC podlegających rozliczeniu stosownie do udziału każdego ze współwłaścicieli.

Nie mogło budzić wątpliwości, iż zakresem przywołanej regulacji będą objęte nakłady nie tylko te o znaczeniu koniecznym, lecz również inwestycyjne prowadzące do zwiększenia wartości rzeczy wspólnej, o ile nie zostały poczynione wyłącznie dla korzyści inwestora (por. np. orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 2009 r., I CNP 121/08; z dnia 13 marca 2008 r., III CZP 3/08). Za nakłady konieczne uznaje się natomiast nakłady służące utrzymaniu danego przedmiotu w należytym stanie – umożliwiające normalne korzystanie z tego przedmiotu. W świetle przytoczonej definicji, do ustalenia, czy określone nakłady miały charakter konieczny, istotne znaczenie ma więc przeznaczenie przedmiotu, którego nakłady dotyczyły.

Z kolei przepis art. 43 KRO ustanawia zasadę, że po ustaniu wspólności ustawowej oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku, który był nią objęty. Taka zasada zgodnie z poglądem wyrażonym w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 1972 r. w sprawie o sygn. III CRN 626/71 odpowiada normalnemu układowi stosunków wzajemnych w małżeństwie ludzi pracy, w którym dorobek jest z reguły owocem wspólnych starań obojga małżonków, niezależnie od tego w jakiej postaci starania te przejawiają się.

Jednak zgodnie z art. 43 § 2 KRO stanowi, że każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. Przy ocenie, w jakim stopniu każdy z małżonków przyczynił się do powstania majątku wspólnego, uwzględnia się także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym (art. 43 § 3 KRO).

Wyrażona w art. 43 § 1 KRO zasada równości udziałów w majątku wspólnym małżonków stanowi konkretyzację jednej z podstawowych zasad prawa rodzinnego, którą jest wyrażona w art. 23 KRO zasada równego traktowania małżonków. W niektórych, szczególnych sytuacjach, zastosowanie tej zasady byłoby krzywdzące dla jednego z małżonków, dlatego na żądanie jednego z małżonków może być ona zmodyfikowana na podstawie konstytutywnego orzeczenia sądu. Przewidziana w art. 43 § 2 KRO możliwość ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym jest jednak sytuacją wyjątkową, co oznacza, że przepis ten nie może podlegać wykładni rozszerzającej, a jego zastosowanie musi być poprzedzone szczególnie skrupulatną oceną stanu faktycznego sprawy. Ustalenie przez sąd nierównych udziałów jest możliwe po łącznym spełnieniu dwóch warunków: przyczynienia się małżonków do powstania majątku wspólnego w różnym stopniu oraz istnienia ważnych powodów, które uzasadniają ustalenie nierównych udziałów. Jak obrazowo wyjaśnił tę kwestię Sąd Najwyższy, wymienione przesłanki muszą pozostawać w określonej relacji: „Z jednej strony żadne <<ważne powody>> nie uzasadniają same przez się ustalenia nierównych udziałów, jeżeli stopień przyczynienia się małżonków do powstania majątku wspólnego jest równy. Z drugiej – różny stopień przyczynienia się małżonków do powstania tego majątku bierze się pod uwagę dopiero wtedy, gdy za ustaleniem nierównych udziałów przemawiają <<ważne powody>>” (uzasadnienie postanowienia z 27 czerwca 2003 r., IV CKN 278/01; tak samo w postanowieniu z 24 kwietnia 2013 r., IV CSK 553/12). Obie wymienione przesłanki stanowią zwroty niedookreślone, które mogą zostać wypełnione konkretną treścią dopiero w odniesieniu do okoliczności konkretnej sprawy.

Jak wyjaśniono w doktrynie, „przez przyczynienie się do powstania majątku wspólnego rozumie się całokształt starań każdego z małżonków o założoną przez nich rodzinę i zaspokojenie jej potrzeb, a więc nie tylko wysokość zarobków czy innych dochodów osiąganych przez każdego z nich, lecz także i to, jaki użytek czynią oni z tych dochodów” (K. Pietrzykowski (red.) w: Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, wyd. 4. z 2015 r., nb 17, podkre. własne Sądu; podobnie E. Skowrońska – Bocian w: J. Wierciński (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, wyd. Lexis Nexis 2014, teza 23). Ważne jest spostrzeżenie, że przy ocenie stopnia przyczynienia się do powstania majątku wspólnego nie można ograniczyć się do kategorii czysto ekonomicznych, ale należy także – zgodnie z dyspozycją art. 43 § 3 KRO – uwzględnić osobistą pracę małżonków. Nie do przyjęcia jest próba oceny stopnia przyczyniania się obydwojga małżonków do powstania majątku wspólnego przez proste porównanie wysokości ich dochodów (tak trafnie m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z 23 września 1997 r., I CKN 530/97). Warto w tym miejscu przytoczyć wypowiedź K. P., z którą Sąd w składzie rozpoznający sprawę w pełni się utożsamia, że „gdy jeden z małżonków oddawał się pracy zarobkowej i staraniom o powstanie lub powiększenie majątku wspólnego, drugi zaś poświęcał swój czas wychowaniu dzieci i prowadzeniu wspólnego gospodarstwa domowego, odciążając w ten sposób współmałżonka i ułatwiając mu osiąganie dochodów, najczęściej uzasadnione okaże się przekonanie, iż małżonkowie w równej mierze przyczynili się do powstania majątku wspólnego i że już z tego względu nie wchodzi w rachubę możliwość ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym” (K. Pietrzykowski w: Kodeks…, nb 17 do art. 43).

Nawet stwierdzenie, że małżonkowie w różnym stopniu przyczynili się do powstania majątku wspólnego nie jest jednak wystarczające do ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym. Jak już wskazano, za takim rozstrzygnięciem muszą przemawiać „ważne powody”. Pojęcie to, stanowiące typową klauzulę generalną, odwołuje się do oceny etycznej skutków podziału majątku wspólnego. Pozwala bowiem na uwzględnienie okoliczności, które w świetle zasad współżycia społecznego sprzeciwiają się przyznaniu jednemu z małżonków korzyści z tej części majątku wspólnego, do powstania, której ten małżonek nie przyczynił się. W konsekwencji, przy ocenie istnienia ważnych powodów należy mieć na względzie całokształt postępowania małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej w zakresie wykonywania ciążących na nich obowiązków względem rodziny, którą przez swój związek założyli (zob. uzasadnienie postanowień SN z: 21 listopada 2002 r., III CKN 1018/00, z 19 grudnia 2012 r., II CSK 259/12, OSNC 2013 nr 7-8 poz. 92, z 24 kwietnia 2013 r., IV CSK 553/12). W orzecznictwie za „ważne powody” uzasadniające ustalenie nierównych udziałów w świetle zasad współżycia społecznego uznaje się zatem naganne postępowanie jednego z małżonków, który w sposób rażący lub uporczywy nie przyczynia się do powstania majątku wspólnego mimo sił i możliwości zarobkowych (zob. aktualne także w obecnych warunkach ustrojowych postanowienie SN z 26 listopada 1973 r., III CRN 227/73, OSNCP 1974 nr 11, poz. 189). Dlatego w praktyce sądowej przypadki zastosowania art. 43 § 2 KRO dotyczą przede wszystkim małżonków, którzy trwonią majątek, nadużywają alkoholu, znęcają się nad rodziną, a także z przyczyn zawinionych nie podejmują pracy zarobkowej.

Podział majątku firmy, spółki czy przedsiębiorstwa męża lub żony po rozwodzie

Okolicznością determinującą możliwość uznania określonego zespołu składników niematerialnych i materialnych za przedsiębiorstwo jest takie ich zorganizowanie, żeby wspomniany zespół mógł służyć do prowadzenia działalności gospodarczej. Przyjąć należy, że działalność gospodarcza, o jakiej mowa w art. 55¹ KC powinna być tak postrzegana, jak została zdefiniowana w art. 2 ustawie o swobodzie działalności gospodarczej, zgodnie z którym „działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły”. W literaturze zwraca się uwagę, że działalnością gospodarczą jest każda działalność, o której w powołanej ustawie mowa, która wiąże się z osiągnięciem przychodów (vide A. K., Prawo handlowe, 2007, s. 22). Podkreślić przy tym trzeba, że dla uznania zorganizowanego zespołu składników niematerialnych i materialnych za przedsiębiorstwo nie jest konieczne, aby ów zorganizowany zespół prowadził czynnie działalność gospodarczą, ale aby był jedynie zdolny do prowadzenia działalności tego typu.

O przedsiębiorstwie można zatem mówić nie tylko wtedy, gdy jest ono czynne i aktywne gospodarczo, lecz także wtedy, gdy z różnych przyczyn zaniechano prowadzenia działalności gospodarczej, przy założeniu jednak, że pozostaje nadal w taki sposób zorganizowane, iż w każdym momencie istnieje możliwość jej podjęcia i prowadzenia bez konieczności dodatkowego organizacyjnego przygotowania (vide G. B., Komercjalizacja i prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych według ustawy z 30 sierpnia 1996 r., (…) 1997, nr 11, s. 20). Oceny charakteru zorganizowanego zespołu należy dokonywać przy tym w kategoriach obiektywnych, bowiem przy ustalaniu przedmiotu umowy w oparciu o subiektywne wyobrażenia uczestników danej czynności prawnej groziłby nam chaos prawny (vide P. Bielski, Glosa do wyroku SN z dnia 17 października 2000 roku, I CKN 850/98, PPH 2004, nr 3, s. 46).

Wskazuje się jednocześnie, że zespół składników tworzących przedsiębiorstwo musi być swoiście zorganizowany, musi funkcjonować w określonym otoczeniu i musi być naznaczony pewnymi elementami, które zadecydują o tym, że będziemy mieli do czynienia z przedsiębiorstwem, a nie luźnym zbiorem składników niematerialnych i materialnych. Samo zebranie czy przestrzenne usytuowanie pewnych składników z reguły nie tworzy jeszcze przedsiębiorstwa. Z tego powodu przedsiębiorstwo nie jest jedynie sumą składników niematerialnych i materialnych wchodzących w jego skład, lecz samoistnym dobrem o wartości majątkowej (vide M. N., Pojęcie przedsiębiorstwa a jego majątek, (…) 1982, nr 8, s. 130). Dopiero czynnik organizacyjny oparty na kryterium funkcjonalności i celowości zestawienia składników pozwala uznać ten zespół za przedsiębiorstwo. Gdyby było inaczej, to zawsze każde zestawienie składników przynosiłoby albo sukces, albo porażkę w działalności gospodarczej.

Wskazuje, że element organizacyjny przedsiębiorstwa został wyraźnie podkreślony przez nowelizację przepisów art. 55¹ KC dokonaną ustawą z dnia 14 lutego 2003 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 49, poz. 408) i umieszczenie na pierwszym miejscu niematerialnych elementów przedsiębiorstwa. Przez taką kolejność ustawodawca podkreśla rolę, jaką odgrywają niematerialne składniki przedsiębiorstwa, takie jak klientela i renoma, bez których nie mogłoby ono, o ile w ogóle, istnieć, to przynajmniej normalnie funkcjonować (vide M. N., Zbycie przedsiębiorstwa w świetle zmian w kodeksie cywilnym, PiP 1991, z. 6, s. 34). W konsekwencji wartość przedsiębiorstwa nie jest równa sumie wartości jego składników, ale jest odpowiednio wyższa o wartość owych czynników niematerialnych, a zwłaszcza czynnika organizacyjnego. Czynnikiem konstytuującym przedsiębiorstwo w ujęciu przedmiotowym będzie zatem element organizacji oraz funkcjonalnego powiązania różnorodnych jego składników umożliwiających traktowanie przedsiębiorstwa jako pewnej całości. Występowanie wspomnianego elementu organizacji pozwala odróżnić przedsiębiorstwo od majątku, gdyż ten jest przedmiotem organizacji i stanowi jedynie zbiór elementów wchodzących w skład zorganizowanej całości, jaką jest przedsiębiorstwo (vide wyroku Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2009 roku, II CSK 215/09).

Przy założeniu jednak, że działalność gospodarcza przyjęła postać przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym, to przedmiotem postępowania o podział majątku wspólnego, oprócz składników zgłoszonych przez uczestników postępowania, powinno zostać objęte także przedsiębiorstwo. Podzielić należy bowiem prezentowany w doktrynie pogląd, że nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przedmioty służące do prowadzenia przedsiębiorstwa powinny należeć do tej samej masy majątkowej co przedsiębiorstwo. W konsekwencji rozpatrywać należy przynależność przedsiębiorstwa jako całości do majątków małżonków, a nie przynależność poszczególnych składników przedsiębiorstwa do jednego z majątków małżeńskich vide postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 05 grudnia 2014 roku, III CSK 87/14.

W sytuacji gdy prowadzona działalność gospodarcza przyjmuje taką formę, iż doprowadza do wyodrębnienia przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym rozumianej jako zespół składników majątkowych o charakterze materialnym i niematerialnym to takie przedsiębiorstwo, jeżeli zostało nabyte w czasie trwania małżeństwa wchodzi również w skład majątku wspólnego małżonków. Przyjąć bowiem należy, iż przedsiębiorstwo stanowi samoistne, niematerialne dobro prawne, o charakterze majątkowym i w takim charakterze występuje w obrocie. Przedsiębiorcy przysługuje zaś określone prawo podmiotowe do przedsiębiorstwa o charakterze bezwzględnym, które w określonej konwencji terminologicznej można określić mianem „własności przedsiębiorstwa”. Trzeba dopowiedzieć, że „substancję” przedsiębiorstwa stanowią jego składniki (niematerialne i materialne), natomiast o „wartości” przedsiębiorstwa rozstrzyga jego potencjał materialny, zdobyta renoma i pozyskana klientela.

Przykładowo, okoliczności związane z faktem, że małżonek prowadzi działalność gospodarczą w sposób długotrwały, posługując się własną marką, posiada stałą siedzibę i własnych pracowników, a ponadto pojazdy mechaniczne służące do prowadzenia działalności gospodarczej, uzasadniają wniosek, że działalność gospodarcza uczestnika postępowania przyjęła taką formę organizacji, że mogłaby funkcjonować niezależnie od pracy świadczonej osobiście przez uczestnika postępowania, tworząc przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym w rozumieniu art. 55¹ KC, aczkolwiek ostateczne ustalenie w tej mierze wymaga przeprowadzenia pełnego postępowania dowodowego obejmującego w szczególności przesłuchanie uczestnika postępowania, badanie prowadzonych przez niego ksiąg rachunkowych oraz dowód biegłego z zakresu rachunkowości i ekonomiki przedsiębiorstw.

W związku z tym Sąd powinien przede wszystkim ustalić, czy działalność gospodarcza prowadzona przez uczestnika postępowania ma charakter przedsiębiorstwa, a przypadku pozytywnej odpowiedzi na to pytanie kompleksowo ustalić skład i wartość przedsiębiorstwa jako elementów majątku wspólnego łącznie z wierzytelnościami i zadłużeniami i w przypadku ustalenia, iż składnik ten przedstawia jakąś wartość majątkową objąć go podziałem majątku wspólnego.

Jest ona na tyle istotna, że rzutuje na całokształt stosunków majątkowych, które winny być ocenione przy dokonaniu podziału majątku wspólnego i w związku z tym bez ustalenia tego składnika i charakteru przedsiębiorstwa prowadzonego przez uczestnika postępowania oraz ustalenia jego wartości nie jest możliwe kompleksowe orzeczenie o stosunkach majątkowych pomiędzy byłymi małżonkami. Orzeczenie sądu winno bowiem odnosić się nie tylko do kwestii wartość pojazdów nabytych przez prowadzącego działalność gospodarczą uczestnika, ale także do kwestii rozliczenia długów na rachunkach bankowych, czy też spłaty nakładów poczynionych na to przedsiębiorstwo z majątku wspólnego.

Wycena i wartość firmy, spółki czy przedsiębiorstwa w sprawie o podział majątku

Zgodnie bowiem z art. 55 ¹ k.c., przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej. Wycena przedsiębiorstwa, firmy czy spółki obejmuje:

1) oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa),

2) własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości,

3) prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych,

4) wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne,

5) koncesje, licencje i zezwolenia,

6) patenty i inne prawa własności przemysłowej,

7) majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne,

8) tajemnice przedsiębiorstwa,

9) księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Wartość przedsiębiorstwa może mieć różną treść pojęciową i występuje jako:

a) wartość księgowa przedsiębiorstwa – wartość przedsiębiorstwa wynikająca z sumy bilansowej,

b) wartość likwidacyjna przedsiębiorstwa – suma cen uzyskanych ze sprzedaży poszczególnych składników majątkowych przedsiębiorstwa,

c) wartość odtworzeniowa przedsiębiorstwa – suma nakładów finansowych niezbędnych do odtworzenia poszczególnych elementów majątku przedsiębiorstwa na dany moment,

d) wartość rynkowa przedsiębiorstwa – wartość ukształtowana w trakcie transakcji rynkowych,

e) wartość ekonomiczna przedsiębiorstwa – jest odzwierciedleniem jego zdolności do pomnażania dochodów.

Dla celów wyceny wartości rynkowej przedsiębiorstwa należy pomniejszych osiągane przezeń wyniki finansowe o koszty pracy wspólników, gdyż potencjalny nabywca (inwestor finansowy), zaineresowany jest osiąganiem zysków z inwestycji, a nie świadczeniem osobistej racy na rzecz podmiotu. Jeżeli przedsiębiorstwo jako zespół składników majątkowy per saldo (po wyłączeniu osobistej pracy właściciela) nie jest zdolne do generowania zysków, to zorganizowany zespół składników majątkowych i pozamajątkowych nie posiada żadnej rzeczywistej rynkowej wartości, mierzonej możliwym do uzyskania za to przedsiębiorstwo czynszem dzierżawy, bądź czynszem leasingowym. W takim wypadku wartość sprzedaży (cena sprzedaży) takiego przedsiębiorstwa na otwartym rynku może być odnoszona jedynie do wartości składników je tworzących i taką wartość należy uznać za wartość przedmiotowego przedsiębiorstwa.

Przy podziale przedsiębiorstwa stron przedmiotem ustaleń Sądu powinny być również rozliczenia związane z dzielonym przedsiębiorstwem, w tym ustalenie wysokości pożytków (dochodów) uzyskanych w ramach wspólnego przedsiębiorstwa po ustaniu wspólności małżeńskiej oraz ustalenia związane z przyczynieniem się uczestnika poprzez jego osobistą pracę do uzyskania zysku (z możliwością uwzględnienia jego osobistego zaangażowania do wypracowania zysku poprzez pomniejszenie tego zysku o rynkową wartość nakładu pracy osoby, która podjęłaby się kierowania firmą stron).

Zasadą w postępowaniu o podział majątku wspólnego jest, że sąd dokonuje podziału majątku w zakresie tych składników, które istniały w chwili ustania wspólności i które istnieją w chwili dokonywania podziału. Uwzględnia się jednakże rachunkowo również wartości przedmiotów, które bądź w czasie trwania wspólności, bądź też po jej ustaniu zostały zbyte przez jednego z małżonków ze szkodą dla drugiego (np. postanowienie SN z dnia 15 grudnia 2004 r., IV CK 356/04 ).

Podział majątku spółki męża albo żony

Pierwsza teoria stanowi, że w razie nabycia przez małżonka ze środków pochodzących z majątku wspólnego, w drodze czynności prawnej, udziału w spółce z o.o., wspólnikiem staje się tylko małżonek uczestniczący w tej czynności. Sp. z o.o. stanowi wspólnotę kapitałów, a nie tylko zrzeszenie wspólników, skupionych wokół obranego celu gospodarczego, jest to więc spółka kapitałowa, z pozostającym na drugim planie elementem cech osobowych (korporacyjnym). Nabyty udział wchodzi w skład majątku wspólnego, jednak wspólnikiem w spółce staje się tylko małżonek będący uczestnikiem czynności prawnej. Przyjęte rozwiązanie eliminuje komplikacje z ustaleniem składu osobowego spółki, co ma istotne znaczenie w praktyce obrotu gospodarczego.

Druga teoria z kolei mówi, że udział w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością nabyty przez jednego małżonka ze środków z majątku wspólnego, staje się składnikiem majątku osobistego (odrębnego) tego z małżonków, który przystąpił do spółki, chyba że małżonkowie postanowili inaczej. O wspólnym nabyciu przez małżonków udziałów w sp. z o.o. decyduje treść umowy przenoszącej własność udziałów, a nie źródło pochodzenia środków na ich nabycie. Użyte na zakup udziałów środki pochodzące z majątku wspólnego małżonków mają znaczenie jedynie dla ewentualnych rozliczeń między małżonkami.

Trudno jest znaleźć w przepisach KSH oraz KRO jednoznaczną wypowiedź ustawodawcy na temat zasad wnoszenia wkładów do spółki z o.o. za środki finansowe pochodzące z majątku wspólnego, dlatego dopuszcza się różne rozwiązania tej sytuacji, biorące pod uwagę okoliczności danego przypadku, treść umowy spółki lub umowy na podstawie której zostają objęte (nabyte) udziały i oczywiście wolę małżonków.

Oceniając kwestię przynależności udziału nabytego (objętego) przez jednego z małżonków za środki pochodzące z majątku wspólnego, nie można się zgodzić ze stanowiskiem części doktryny i orzecznictwa, jakoby owe udziały należały do majątku osobistego tego małżonka. Przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania małżeństwa przez oboje małżonków lub jednego z nich, objęte są wspólnością majątkową małżeńską, a jedynie przedmioty nią nieobjęte należą do majątków osobistych. Ustawodawca nie przyjął, aby do majątku osobistego należały udziały w spółce z o.o. nabyte z majątku wspólnego, oznacza to, że w takiej sytuacji stanowią składnik majątku wspólnego.

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię

Postanowieniem wstępnym Sąd Rejonowy po rozpoznaniu sprawy z wniosku A. G. z udziałem M. S. (1) ustalił, iż w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni i uczestnika postępowania wchodzą środki pieniężne przeznaczone na podwyższenie kapitału zakładowego w spółce (…) sp. z o.o. w P.

Podstawą rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy uczynił następujące ustalenia faktyczne. M. S. (1) i A. G. (poprzednio S.) zawarli związek małżeński. W ich małżeństwie panował ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej. Wyrokiem Sądu Okręgowego w P. małżeństwo stron zostało rozwiązane przez rozwód. M. S. (1) był pracownikiem spółki (…) sp. z o.o., która zajmuje się m.in. produkcją opakowań. R. P., W. P. oraz G. P. darowali na rzecz wnioskodawczyni 180 udziałów spółki (…) sp. z o.o. Następnie A. G. otrzymała od ojca kolejne 20 udziałów, wobec czego posiadała ona w sumie 200 udziałów. Darczyńcy obdarowali tylko wnioskodawczynię, i to w sposób, który umożliwiał uniknięcie jej opodatkowania. M. S. (1) nie był udziałowcem spółki (…) sp. z o.o. – był pełnomocnikiem A. S. na walnym zgromadzeniu. W X r. uczestnik postępowania nie pracował, i pozostawał na utrzymaniu żony. W roku tym A. G. osiągnęła dochód w kwocie 15.853 zł. W X r. małżonkowie łącznie osiągnęli dochód w wysokości 41.287,15 zł. Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Wspólników spółki (…) sp. z o.o. podjęło uchwałę o podwyższeniu kapitału zakładowego spółki z kwoty 150.000 zł do kwoty 683.500 zł. Wartość należących do A. G. udziałów w liczbie 200 została podwyższona do kwoty 500 zł. Na poczet podwyższonej wartości udziałów wnioskodawczyni wpłaciła z majątku wspólnego kwotę 78.054,20 zł. W latach X małżonkowie osiągnęli łącznie dochód w wysokości 616.104,16 zł, a w latach X  881.043,84 zł. W X r. po odejściu ze spółki (…) sp. z o.o. M. S. (1) rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej pod firmą (…), która była konkurencyjną w stosunku do spółki.

W swoich rozważaniach Sąd Rejonowy stwierdził, że postanowieniem wstępnym przesądzono tylko przynależność udziałów w spółce do majątku osobistego wnioskodawczyni oraz przynależność środków na podwyższenie kapitału zakładowego. Między stronami istniał spór co do tego czy 200 udziałów w spółce (…) to składniki majątku odrębnego czy wspólnego. Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, że 200 udziałów w spółce należy do majątku osobistego wnioskodawczyni, a środki na podwyższenie kapitału zakładowego pochodziły z majątku wspólnego stron. Udziały wnioskodawczyni otrzymała w drodze darowizny. Uczestnik podnosił, że umowy darowizny wskazują na kwoty pieniężne, jednakże zdaniem Sądu I instancji w ich treści jest mowa również o udziałach w spółce (…), a zgodnie z treścią art. 65 § 2 KC w umowach należy raczej badać zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu. Świadkowie R. P., W. P. i G. P., zeznali że darując udziały mieli na celu przysporzenie majątkowe na rzecz wnioskodawczyni, a nie na rzecz uczestnika postępowania. Zgodnie zaś z art. 33 pkt 3 KRO przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę należą do majątku osobistego każdego z małżonków, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił. W ocenie Sądu Rejonowego brak jest w sprawie okoliczności, które pozwoliłyby przyjąć, że darowizna została dokonana także na rzecz uczestnika.

Zachowanie uczestnika w ocenie Sądu I instancji świadczy o tym, że wiedział on iż udziały nie należą do majątku wspólnego stron, a jego stanowisko w sprawie, jakoby udziały wchodziły w skład majątku wspólnego, miało na celu przysporzenie majątkowe. Zdaniem M. S. (1) to nie darowizna była podstawą nabycia udziałów, wskazując tylko, że udziały te zostały darowane, nie wskazując żadnych bliższych szczegółów tej transakcji. Niewiarygodnym jest, że uczestnik wykonujący zawód przedstawiciela handlowego nie interesował się udziałami, które zakupione zostały ze środków pochodzących z jego majątku i nie wie o żadnych okolicznościach, które przybliżyłyby czynność będącą podstawą ich nabycia. Nie przedłożył on żadnych dowodów, świadczących o nabyciu udziałów w inny sposób niż to przedstawiała wnioskodawczyni. Podważenie prawdziwości dokumentów, świadczących o darowiźnie było nieskuteczne, bowiem jakość druku i użyty papier wskazują, że nie są to dokumenty sporządzone w ostatnim czasie, ale mogą pochodzić z lat 90. Także gdyby wnioskodawczyni chciała spreparować umowy darowizny, to przygotowałaby umowy na 200 udziałów a nie na 180.

Sąd Rejonowy nie uwzględnił zarzutu uczestnika aby lista wspólników została spreparowana na potrzeby niniejszego postępowania, z uwagi na brak złożenia jej do Sądu rejestrowego. Wprawdzie zarząd spółki ma obowiązek przedłożyć Sądowi rejestrowemu listę wspólników, jednakże zaniechanie tego obowiązku wywołuje skutki prawne w strukturze właścicieli spółki. Wpisy w KRS mają charakter deklaratoryjny, zatem nie tworzą nowego stanu prawnego, tylko potwierdzają istniejący stan prawny. Wobec tego nie złożenie przedmiotowej listy nie powoduje, że wspólnikami są jedynie osoby ujawnione w liście wspólników, złożonej w rejestrze sądowym. W tej sytuacji lista wspólników niezłożona do sądu rejestrowego nie jest sama przez się nieważna i również może służyć jako dokument, będący dowodem w sprawie. Z listy wspólników sporządzonej na dzień 7 października 1996 r. wynika, że A. S. posiadała 200 udziałów w spółce, G. P. również posiadał 200 udziałów a R. P. 205 udziałów. Lista ta została sporządzona w latach dziewięćdziesiątych zatem dokumentuje ona stan faktyczny. Także jak wynika z list wspólników znajdujących się w aktach sprawy w spółce nie było osoby, która posiadała równie dużą liczbę udziałów jak R. P., zatem chybione jest twierdzenie M. S. (1), aby R. P. nie posiadał odpowiedniej liczby udziałów, którymi mógł obdarować córkę.

Także postępowanie uczestnika po darowaniu udziałów na rzecz wnioskodawczyni, świadczy o tym iż miał on świadomość, że nie jest on uprawniony w stosunku do tych udziałów. Poza zatrudnieniem i pełnieniem funkcji przedstawiciela A. G. w radzie nadzorczej M. S. (1) nie przejawiał żadnej aktywności w spółce. Uczestnik reprezentował wnioskodawczynię i brał udział w zebraniach radcy nadzorczej. Gdyby przysługiwały mu prawa wspólnika z pewnością kwestionowałby fakt, że na liście którą podpisywał brakowało jego nazwiska. Tak nie postępuje zdaniem Sądu I instancji osoba uprawniona z tytułu własności udziałów w spółce. Także uczestnik nigdy nie zwracał się do spółki o wypłatę dywidendy, które były wypłacane wspólnikom, zatem uczestnik nie mógł się czuć wspólnikiem spółki. Ponadto prowadzenie działalności konkurencyjnej wobec (…) sp. z o.o. jest przejawem świadomości o braku praw z udziałów w spółce. Gdyby M. S. (1) był udziałowcem spółki nie powodowałby spadku jej dochodów oraz przysługującej wspólnikom dywidendy, poprzez otwarcie działalności konkurencyjnej, co z pewnością może odbywać się ze szkodą dla spółki. Kolejnym czynnikiem świadczącym o pochodzeniu udziałów wnioskodawczyni jest fakt, że strony nie posiadały w X r. odpowiednich środków pieniężnych na ich nabycie. W X r. uczestnik nie pracował a dochód wnioskodawczyni wynosił 15.853 zł. W X r. małżonkowie osiągnęli dochód rzędu 41.287,15 zł. W tym okresie strony rozpoczęły budowę domu, co kosztowało ich finalnie kilkaset tysięcy złotych. Nabyte udziały miały wartość 20.000 zł, zatem małżonkowie nie mogli posiadać środków na nabycie udziałów, bowiem nie można pomijać, że ponosili także bieżące koszty utrzymania.

Z wyżej wymienionych względów Sąd Rejonowy uznał, ze udziały w spółce (…) sp. z o.o. należą do majątku osobistego A. G.. Natomiast środki przeznaczone na wkład pieniężny na podwyższenie kapitału zakładowego spółki pochodził zdaniem Sądu I instancji z majątku wspólnego stron. W momencie objęcia udziałów wnioskodawczyni oświadczyła, że jest zamężna i że w jej małżeństwie obowiązuje ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej, co potwierdza, że środki te pochodziły z majątku wspólnego stron. Nie sposób uznać aby wnioskodawczyni zrobiła to nieświadomie, i w rzeczywistości środki wpłacił jej ojciec na konto spółki. Wprawdzie R. P. dokonał wpłaty na konto spółki, ale brak jest podstaw do uznania, aby środki te przeznaczone zostały zaliczone na rzecz wnioskodawczyni, w procesie podwyższenia kapitału zakładowego spółki. Także fakt, że dochody małżonków w okresie poprzedzającym podwyższenie kapitału zakładowego były znacznie wyższe niż we wcześniejszym okresie, i pozwalały na wpłacenie kwoty 78.054,20 zł na poczet podwyższenia kapitału zakładowego spółki. Wnioskodawczyni nie wykazała, aby środki te pochodziły z jej majątku osobistego, dlatego Sąd Rejonowy przyjął domniemanie, iż pochodziły one z majątku wspólnego stron. Postanowienie Sądu Okręgowego w Poznaniu – XV Wydział Cywilny Odwoławczy z dnia 28 lipca 2016 r. XV Ca 1870/15

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.