Zgodnie z art. 31 § 1 KRO z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Do majątku wspólnego należą w szczególności: pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków, dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków, środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków, kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych. Natomiast, jak wynika z art. 33 KRO, do majątku osobistego każdego z małżonków należą przedmioty i prawa enumeratywnie w nim wymienione.
Do majątku osobistego każdego z małżonków należą:
1) przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;
2) przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
3) prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
4) przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
5) prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
6) przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;
7) wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
8) przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
9) prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;
10) przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
Przedmioty zwykłego urządzenia domowego służące do użytku obojga małżonków są objęte wspólnością ustawową także w wypadku, gdy zostały nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił.
Rozwiązanie małżeństwa przez rozwód skutkuje ustaniem wspólności majątkowej. Od tej chwili do majątku, który był objęty wspólnością ustawową, zgodnie z art. 46 KRO, w sprawach nieunormowanych w artykułach poprzedzających od chwili ustania wspólności ustawowej do majątku, który był nią objęty, jak również do podziału tego majątku, stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego i o dziale spadku. Także przepis art. 567 § 3 KPC stanowi, iż do podziału majątku objętego wspólnością ustawową w kwestiach nieunormowanych stosuje się przepisy o dziale spadku od art. 680 do art. 689 KPC Te ostatnie zaś (art. 688 KPC) odsyłają do odpowiedniego stosowania przepisów o zniesieniu współwłasności. W świetle art. 210 KC, każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności.
Jak wynika z powołanych powyżej przepisów normujących postępowanie o podział majątku wspólnego, w postępowaniu tym Sąd w pierwszej kolejności ustala skład i wartość majątku wspólnego. W tym zakresie Sąd zobligowany jest do działania z urzędu (art. 684 w związku z art. 567 § 3 KPC).
Wskazać należy, i żstosownie do treści art. 567 § 1 KPC, w postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami, sąd rozstrzyga także o żądaniu ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym oraz o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku odrębnego lub odwrotnie podlegają zwrotowi. Zgodnie z art. 45 § 1 KRO, każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności. Zwrotu dokonuje się przy podziale majątku wspólnego, jednakże sąd może nakazać wcześniejszy zwrot, jeżeli wymaga tego dobro rodziny (art. 45 § 2 KRO).
W doktrynie i orzecznictwie panuje zgodność, iż rozliczenie nakładów z majątku odrębnego na majątek wspólny, jak również nakładów z majątku wspólnego na majątki odrębne następuje jedynie na wniosek uczestników postępowania. Natomiast ciężar udowodnienia wysokości nakładu dokonanego przez jednego z małżonków z jego majątku odrębnego na majątek wspólny, zgłoszonego do rozliczenia w postępowaniu o podział majątku wspólnego, zgodnie z ogólną regułą wyrażoną w art. 6 KC, spoczywa na tym z uczestników, który się na tę okoliczność powołuje i z której wywodzi skutki prawne (tak m.in. Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 16 października 1997 roku, II CKN 395/97).
Zgodnie z art. 6 KC ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Ten kto, powołując się na przysługujące mu prawo, żąda czegoś od innej osoby, obowiązany jest udowodnić fakty (okoliczności faktyczne) uzasadniające to żądanie.
Stosownie zaś do art. 232 KPC strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Sąd może dopuścić dowód niewskazany przez stronę. Sąd podejmuje z urzędu inicjatywę dowodową jedynie w sytuacjach szczególnych. Ani w toku postępowania dowodowego, ani po wyczerpaniu wniosków dowodowych stron sąd nie ma już obowiązku ustalania, czy „sprawa jest dostatecznie wyjaśniona do stanowczego rozstrzygnięcia stosunku spornego”. Nakaz uzupełniania z urzędu udzielanych przez strony wyjaśnień i przedstawianych przez nie dowodów, jak i dokonywania oceny stopnia wyjaśnienia sprawy, skreślony został zarówno z art. 232 in fine, jak i z art. 316 § 1 KPC Wobec powyższego aktualnie obowiązek dowodzenia obciąża strony. Zachowana nadal w art. 232 zd. drugie KPC możliwość stanowi jedynie wspierające uprawnienie sądu. Może być ono wykorzystywane tylko w szczególnie wyjątkowych sytuacjach. Nie może zaś prowadzić do zastępowania strony w spełnianiu ich obowiązków. Takie działanie sądu z urzędu może być zawsze odbierane jako naruszenie prawa do bezstronnego sądu i odpowiadającego mu obowiązku przestrzegania zasady równego traktowania stron (art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji RP). Powyższe wnioski dotyczą także postępowania nieprocesowego na podstawie art. 13 § 2 KPC, tam gdzie sąd nie jest zobowiązany do działania z urzędu, i odnoszą się do wszystkich nieudowodnionych kwestii w tej sprawie.
Przypomnieć należy, iż zgodnie z art. 43 § 1 KRO, oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. W doktrynie i orzecznictwie powszechnie przyjmuje się, iż małżonek może żądać ustalenia nierównych udziałów małżonków w całym majątku wspólnym, a nie w niektórych składnikach majątku wspólnego. Z treści przytoczonego art. 43 § 1 KRO wynika zasada, że po ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej i majątku, który był objęty tą wspólnością – udziały małżonków w majątku wspólnym są równe. Jednakowe pod względem wielkości udziały małżonków w majątku wspólnym są wyrazem równego traktowania małżonków i ich równouprawnienia w stosunkach majątkowych po ustaniu wspólności majątkowej. To rozwiązanie jednak nie we wszystkich okolicznościach będzie właściwe, w pewnych bowiem wypadkach może okazać się krzywdzące dla jednego z małżonków. Dlatego ustawodawca w art. 43 § 2 KRO przewidział możliwość ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym, jeżeli zostaną spełnione przesłanki wskazane w tym przepisie.
Art. 43 § 2 KRO określa dwie przesłanki ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym. Pierwszą jest niejednakowy sposób przyczyniania się małżonków do powstania tego majątku. Drugą stanowią „ważne powody”. Obie przesłanki muszą być spełnione łącznie i pozostawać w określonej relacji. Z jednej strony żadne „ważne powody” nie uzasadniają same przez się ustalenia nierównych udziałów, jeżeli stopień przyczynienia się małżonków do powstania majątku wspólnego jest równy. Z drugiej, różny stopień przyczynienia się małżonków do powstania tego majątku bierze się pod uwagę dopiero wtedy, gdy za ustaleniem nierównych udziałów przemawiają „ważne powody”.
Pod pojęciem „przyczynienia się” małżonków do powstania majątku wspólnego należy rozumieć nie tylko działania małżonków prowadzące bezpośrednio do powiększenia substancji majątku wspólnego, ale całokształt ich starań o założoną przez zawarcie małżeństwa rodzinę i zaspokojenie jej potrzeb. O stopniu tego przyczynienia się nie decyduje wyłącznie wysokość zarobków lub innych dochodów osiąganych przez małżonków. Dla jego określenia ma znaczenie także np. nakład pracy przy wychowywaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym (art. 43 § 3 KRO).
Przyjmuje się, iż „ważne powody” w rozumieniu § 2 art. 43 KRO winny być rozumiane jako względy natury etycznej, które sprawiają, że w danych okolicznościach równość udziałów małżonków w majątku wspólnym wyraźnie kolidowałaby z zasadami współżycia społecznego. Zaś, z uwagi na daleko idące skutki ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym, przepis art. 43 § 2 KRO winien być stosowany z dużą ostrożnością.
U podstaw art. 43 § 2 KRO leży założenie, że tylko w małżeństwie prawidłowo funkcjonującym usprawiedliwione są równe udziały w majątku wspólnym, mimo że małżonkowie przyczyniali się do jego powstania w różnym stopniu. Opiera się ono na więzach osobistych i gospodarczych istniejących między małżonkami oraz na obowiązku wzajemnej pomocy. To założenie odpada jednak, gdy małżonek rażąco lub uporczywie naruszał swe obowiązki wobec rodziny. Nie bez znaczenia pozostaje także kwestia winy w spowodowaniu rozkładu pożycia małżeńskiego. Dlatego też art. 43 § 2 KRO nie powinien działać na niekorzyść małżonka, któremu nie można przypisać winy.
Ważne powody w rozumieniu art. 43 § 2 KRO nie zachodzą w każdym wypadku faktycznej nierówności przyczyniania się małżonków do powstania majątku wspólnego, lecz wówczas, gdy małżonek, przeciwko któremu zostało skierowane żądanie ustalenia nierównego udziału, w sposób rażący lub uporczywy nie przyczyniał się do powstania majątku wspólnego stosownie do posiadanych sił i możliwości zarobkowych.
Przy ocenie istnienia „ważnych powodów” w rozumieniu art. 43 KRO należy mieć na uwadze całokształt postępowania małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej w zakresie wykonywania ciążących na nich obowiązków względem rodziny, którą przez swój związek założyli (tak między innymi Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 27 czerwca 2003 roku, IV CKN 278/01, Monitor Prawniczy 2004 rok, nr 6, poz. 276; w postanowieniu z dnia 30 listopada 1972 roku, III CRN 235/72, OSNC 1973 rok, nr 10, poz. 174; w postanowieniu z 26 listopada 1973 roku, III CRN 227/73, OSNC 1974 rok, nr 11, poz. 189 oraz w postanowieniu z dnia 5 października 1974 roku, III CRN 190/74).
W tym miejscu wskazać należy, iż wyraźnie preferowanym przez ustawodawcę sposobem zniesienia współwłasności jest podział rzeczy wspólnej, chyba że byłoby to sprzeczne z przepisami ustawy, społeczno – gospodarczym przeznaczeniem rzeczy, bądź też pociągałoby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości (art. 211 KC) – w przypadku, gdy zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądowego, sąd powinien brać pod uwagę przede wszystkim ten właśnie sposób wyjścia ze współwłasności, chyba że rzecz nie daje się podzielić (art. 212 § 2 KC) albo, że współwłaściciele sami żądają przyznania rzeczy wspólnej jednemu z nich w zamian za spłaty lub sprzedaży, stosowanie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego.
Każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności (§ 1). Zwrotu dokonuje się przy podziale majątku wspólnego, jednakże sąd może nakazać wcześniejszy zwrot, jeżeli wymaga tego dobro rodziny (§ 2). Zastosowanie cytowanego przepisu wymaga zatem wykazania, że jeden z małżonków w trakcie trwania wspólności majątkowej poczynił nakłady z majątku odrębnego na majątek wspólny lub odwrotnie albo też dług jednego tylko z małżonków został spłacony z majątku wspólnego.
Z drugiej strony w postępowaniu o podział majątku wspólnego, poza rozliczeniem nakładowi wydatków poczynionych z majątku odrębnego na majątek wspólny i z majątku wspólnego na majątek odrębny w czasie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej następuje także rozliczenie nakładowi wydatków dokonanych przez każde z byłych małżonków w okresie od ustania wspólności do chwili podziału majtku wspólnego. Sąd w postępowaniu działowym dokonuje więc m.in. rozliczeń z tytułu długów obciążających majątek wspólny i spłaconych w okresie między ustaniem wspólnością dokonaniem podziału majątku dorobkowego (orzeczenie SN z dnia 9.09.1976 r., III CRN 83/76, OSPiKA 1977/9/157 i orzeczenie SN z dnia 19.12.1977 r. III CZP 85/77 OSNCP 1978/5/90). Jednocześnie wskazać trzeba, że do żądań z okresu po ustaniu wspólności nie ma już zastosowania art. 45 k.r. i o., który reguluje zwrot nakładów z majątku odrębnego na majątek wspólny małżonków, a zatem zwrot nakładów czynionych w trakcie trwania wspólności majątkowej. Do rozliczeń między małżonkami z tytułu wydatków i nakładów dokonanych przez jedno z nich w czasie od chwili ustania wspólności do chwili podziału majątku wspólnego – zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 42 k.r. i o. – zastosowanie znajdują przepisy kodeksu cywilnego o współwłasności w częściach ułamkowych, w tym przede wszystkim art. 207 zd. 2 KC Rozliczenie z tego tytułu następuje co prawda w postępowaniuo podział majątku wspólnego, jednakże procesową podstawę tego rozliczenia stanowią przepisy art. 686 KPC w zw. z art. 567 § 3 KPC, a nie art. 567 § 1 KPC.
Przedmiotem postępowania działowego mogą być tylko aktywa, natomiast w zasadzie nie uwzględnia się w nim pasywów. Jak podkreślił Sąd Najwyższy już w uzasadnieniu postanowienia składu 7 sędziów z 5 grudnia 1978 r., III CRN 194/78 (OSNCP 1979 nr 11, poz. 207), „długów zaciągniętych przez oboje małżonków nie można rozliczać przy podziale wspólnego majątku, gdyż mimo takiego podziału dług nadal się utrzymuje. Przerzucenie długu na jednego tylko małżonka godziłoby w prawa wierzyciela” (zob. także m.in. postanowienia SN: z 21 stycznia 2010 r., I CSK 205/09, z 20 kwietnia 2011 r., I CSK 661/10 oraz w odniesieniu do działu spadku postanowienie z 20 września 2000 r., I CKN 295/00, OSNC 2001, nr 2, poz. 32). W postępowaniu o podział majątku wspólnego można, na podstawie art. 686 KPC w związku z art. 567 § 3 KPC, rozliczyć tylko takie długi, które zostały spłacone przez jednego z małżonków z własnych środków po ustaniu wspólności majątkowej a przed dokonaniem podziału majątku wspólnego (postanowienie SN z 9 września 1976 r., III CRN 83/76, OSPiKA 1977, nr 9, poz. 157).
Faktu obciążenia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego hipoteką nie należy jednak oceniać w płaszczyźnie „podziału długów”, ale wpływu tego ograniczonego prawa rzeczowego na wartość nieruchomości. W orzecznictwie Sądu Najwyższego – począwszy od postanowienia z 5 października 2000 r., II CKN 611/99 – jednolicie przyjmuje się, że w sprawie o podział majątku wspólnego – przydzielając jednemu z uczestników nieruchomość obciążoną hipoteką – sąd ustala wartość tego składnika majątkowego przy uwzględnieniu obciążenia hipotecznego (tak samo w postanowieniach: 29 września 2004 r., II CK 538/03, z dnia 21 stycznia 2010 r., I CSK 205/09, z 26 listopada 2009 r., III CZP 103/09, i z dnia 26 października 2011 r., I CSK 41/11 i z 26 września 2013 r., II CSK 650/12).
Uzasadnieniem tego stanowiska jest stwierdzenie, że hipoteka stanowi – zgodnie z art. 65 ust. 1 ustawy z 6 lipca 1982 r. (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 790 ze zm.) – ograniczone prawo rzeczowe, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości. Hipoteka jest więc prawem bezwzględnym, skutecznym także wobec nabywcy nieruchomości. Ten z małżonków, który otrzyma nieruchomość obciążoną hipoteką stanie się jako jedyny dłużnikiem rzeczowym, co powinno wpływać na przyjętą za podstawę rozliczeń jej wartość.
Przeciwko uwzględnieniu obciążenia hipotecznego może przemawiać powszechnie znany fakt, że ceny nieruchomości obciążonych hipoteką w praktyce nie różnią się od cen nieruchomości, które nie są obciążone tym ograniczonym prawem rzeczowym. Pozornie argument ten można by uznać za przekonujący. Z drugiej strony należy jednak wziąć pod uwagę, że charakter prawny hipoteki powoduje jej silne powiązanie z nieruchomością albo prawem majątkowym, na którym została ona ustanowiona. Mimo, że drugi z małżonków, któremu nieruchomość nie zostanie przyznana, nadal pozostanie dłużnikiem osobistym banku, to ciężar spłaty spoczywa przede wszystkim na tym małżonku, który stanie się dłużnikiem rzeczowym. Gdyby wysokość obciążenia hipotecznego nie została odliczona od wartości nieruchomości, mogłoby dojść do pokrzywdzenia małżonka, który będzie rzeczowo odpowiadał za dług zabezpieczony hipoteką. Jest to tym bardziej istotne, że z praktyki, wynikającej także ze sprawowania nadzoru nad postępowaniami egzekucyjnymi, wynika, iż w przypadku egzekucji zobowiązań kredytowych wierzyciel hipoteczny z reguły wnosi o skierowanie egzekucji do zabezpieczonej hipoteką nieruchomości.
Należy także podkreślić, że konsekwencją uwzględnienia obciążenia hipotecznego przy ustaleniu wartości spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego będzie przyjęcie, że spłata długu przez uczestniczkę, której prawo to przypadnie, nie rodzi roszczenia wobec wnioskodawcy, mimo że dług obciążał oboje małżonków (zob. wyrok SN z 2 kwietnia 2009 r., IV CSK 566/08, podkr. własne Sądu). To zastrzeżenie jest istotne, gdyż zapobiega pokrzywdzeniu wnioskodawcy.
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię
Sąd przyjął, że ustalając wartość spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu nr (…) przy ul. (…) należy uwzględnić obciążenie go hipoteką umowną kaucyjną. In concreto, uwzględnienie to polega na odliczeniu od wartości lokalu wysokości niespłaconego zadłużenia z tytułu kredytu hipotecznego, gdyż do zapłaty takiej kwoty będzie jeszcze zobowiązana uczestniczka. Oczywiste jest, że wartość lokalu będzie obniżona tylko o faktycznie pozostałe do spłaty zadłużenie, a nie o sumę, do której ustanowiono hipotekę kaucyjną. Sąd ustalił wysokość zadłużenia – na datę zamknięcia rozprawy – na kwotę 59 754,28 CHF, co odpowiada kwocie 244 438,16 zł. Kwota ta jest wyższa niż wskazana zgodnie przez strony wartość spółdzielczego prawa do lokalu, co oznacza, że wartość spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu nie będzie uwzględniana w podstawie rozliczeń między stronami.
Stanowiska stron były natomiast rozbieżne w odniesieniu do sposobu podziału spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu przy ul. (…). Na końcowym etapie postępowania wnioskodawca wniósł o przyznanie prawa do tego lokalu na swoją rzecz, a jego wniosek jest uzasadniony obawą co do tego, czy uczestniczka będzie w stanie samodzielnie udźwignąć obciążenie związane ze spłatą kredytu. Argumenty podniesione przez wnioskodawcę zasługiwały na uwagę, zwłaszcza, że podjęte przez strony starania o zwolnienie przez bank (…) z kredytu okazały się, przynajmniej do tej pory, nieskuteczne. Na rozprawie. Sąd – w uwzględnieniu postulatu wnioskodawcy – zobowiązał uczestniczkę do przedstawienia promesy, mając na uwadze, że najkorzystniejszym rozwiązaniem dla obu stron byłoby przejęcie kredytu przez uczestniczkę poprzez umowę zawartą między zainteresowanymi a bankiem. Rozwiązanie to definitywnie wykluczyłoby dalsze konflikty między stronami na tle spłaty kredytu.
Fakt, że strony do chwili zamknięcia rozprawy nie zawarły z bankiem umowy o przejęcie długu przez uczestniczkę, co prawda nie bez znaczenia dla wydanego przez Sąd rozstrzygnięcia w sprawie mieszkania, jest jednak tylko jedną z wielu okoliczności podlegających uwzględnieniu. Jest to spowodowane faktem, że dokonując podziału majątku Sąd nie ma kompetencji do zmiany treści stosunku zobowiązaniowego, łączącego strony z bankiem, który nie jest uczestnikiem postępowania. Innymi słowy, podział majątku nie ma wpływu na osobiste zobowiązanie wnioskodawcy i uczestniczki wobec banku. Decydując o tym, której ze stron przyznać spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu Sąd musiał ocenić, czy obydwojga zainteresowanych stać na jego samodzielne utrzymanie i spłatę kredytu. Ponadto należało uwzględnić sytuację życiową stron.
W ocenie Sądu sytuacja majątkowa A. K. (1) umożliwia jej samodzielne utrzymanie tego lokalu. Uczestniczka otrzymuje bowiem stałe miesięczne wynagrodzenie, a jej zatrudnienie w charakterze pracownika naukowego wyższej uczelni jest zatrudnieniem stabilnym. Sąd dostrzega wprawdzie rozbieżność między dochodami wskazanymi przez uczestniczkę na rozprawie ustalając, że miesięczne dochody uczestniczki wynoszą około 5000 zł. Kwota ta pozwoli jednak A. K. (1) na utrzymanie obu lokali oraz spłatę kredytu, zwłaszcza w sytuacji, gdy mieszkanie przy ul. (…) jest obecnie wynajmowane. Należy więc przyjąć, że koszty utrzymania tego lokalu powinny być pokrywane z czynszu najmu.
Za dokonanym przez Sąd sposobem podziału majątku przemawia też fakt, że prowadzi on do mniejszej dysproporcji w zakresie otrzymanych przez obydwojga zainteresowanych składników majątkowych. Gdyby bowiem podzielić ostateczną propozycję wnioskodawcy, to uczestniczka postępowania otrzymałaby najmniejszą spośród należących do majątku wspólnego nieruchomości, a wnioskodawca przejąłby nie tylko dom, będący najbardziej wartościowym składnik majątku wspólnego, ale także jedno z mieszkań. Takie rozwiązanie byłoby krzywdzące dla uczestniczki, tym bardziej, że ze względu na obciążenie hipoteczne spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu nie wpłynęłoby to na zwiększenie należnej A. K. (1) dopłaty.
Wnioskodawca słusznie zwrócił uwagę, że uczestniczka twierdziła, iż po przyznaniu jej prawa do lokalu przy ul. (…) zamierza go nadal wynajmować, a z drugiej strony twierdziła, iż chciałby go przeznaczyć dla córki po jej usamodzielnieniu się. Sprzeczność ta jest jednak pozorna, gdyż wynajmowanie lokalu w najbliższym czasie nie wyklucza możliwości przeznaczenia go na własne potrzeby w przyszłości, tym bardziej, że umowę najmu można bez przeszkód wypowiedzieć.
Skoro w aktualnej sytuacji majątkowej uczestniczki bezpodstawne są obawy o to, że nie będzie jej stać na utrzymanie mieszkania przy ul. (…) i regularne spłaty kredytu, a podział rzeczy wchodzących w skład majątku wspólnego powinien być jak najbardziej wyrównany, Sąd uznał za zasadne przyznanie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu na rzecz uczestniczki.
Orzekając w ten sposób Sąd nie wydał rozstrzygnięcia o zobowiązaniu uczestniczki do dalszej spłaty kredytu mieszkaniowego, gdyż nie ma podstaw prawnych do tego, aby wydać takie orzeczenie ze skutkiem wobec banku, który nie jest uczestnikiem postępowania o podział majątku wspólnego. Należy jednak podkreślić, że uczestniczka stanie się wyłącznym dłużnikiem rzeczowym banku i nie będzie – jak już wskazano – uprawniona do żądania od wnioskodawcy kwot poniesionych na spłatę kredytu. Postanowienie Sądu Rejonowego – VII Wydział Cywilny z dnia 12 grudnia 2016 r. VII Ns 384/16
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
