Zgodnie z treścią przepisu art. 52 § 1a KRO ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej może żądać wierzyciel jednego z małżonków jeżeli uprawdopodobni, że zaspokojenie wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków. Powyższy przepis stawia dwa konieczne warunki do uwzględnienia wytoczonego przez wierzyciela powództwa o ustanowienie rozdzielności majątkowej, a mianowicie: wykazania istnienia stwierdzonej tytułem wykonawczym wierzytelności w stosunku do jednego z małżonków oraz uprawdopodobnienia, że zaspokojenie tej wierzytelności wymaga podziału majątku wspólnego małżonków.
Zaspokojenie wierzytelności przysługującej od jednego z małżonków wymaga dokonania podziału majątku wspólnego wówczas, gdy nie ma możliwości zaspokojenia tej wierzytelności z majątku osobistego dłużnika i składników majątku wspólnego małżonka wymienionych w art. 41 § 2 KRO i gdy brak podstaw do poszukiwania zaspokojenia z majątku wspólnego małżonków (brak podstawy do nadania klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową – art. 787 i art. 787 1 KPC), natomiast będzie możliwe zaspokojenie z udziału w majątku wspólnym małżonków , który w wyniku podziału przypadnie temu małżonkowi, który jest dłużnikiem. (tak Komentarz do Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego pod redakcją K. Piaseckiego, LexisNexis, Wydanie 4 , Warszawa 2009, tezy do art. 52).
Stosownie do art. 41 § 1 KRO , jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka, wierzyciel może żądać zaspokojenia także z majątku wspólnego małżonków. Jeżeli jednak jeden z małżonków zaciągnął zobowiązanie, a drugi małżonek nie wyraził na to zgody, wierzyciel nie ma możliwości egzekucji swoich roszczeń z majątku wspólnego małżonków. Stosownie bowiem do art. 41 § 2 KRO, jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie bez zgody drugiego małżonka albo zobowiązanie jednego z małżonków nie wynika z czynności prawnej, wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw autorskich i pokrewnych, a jeżeli wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa, także z przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa.
Jeżeli małżonek, który zaciągnął zobowiązanie, nie posiada majątku osobistego lub majątek ten jest niewielki, nie uzyskuje również dochodów z działalności zarobkowej, wierzyciel znajduje się w sytuacji, w której nie ma praktycznie możliwości wyegzekwowania swojego roszczenia. Nawet w sytuacji gdy małżonkowie posiadają znaczny majątek wspólny, wierzyciel małżonka, który zaciągnął zobowiązanie bez zgody drugiego, nie może żądać zaspokojenia z tego majątku. Wierzyciel małżonka nie może też w czasie trwania wspólności ustawowej żądać zaspokojenia z udziału, który w razie ustania wspólności przypadnie temu małżonkowi w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku. Dopiero kiedy wspólność małżeńska majątkowa ustanie i nastąpi podział majątku wspólnego, wierzyciel będzie mógł żądać zaspokojenia swoich roszczeń z majątku małżonka dłużnika, w skład którego wejdą przedmioty i prawa uzyskane przez niego w wyniku podziału majątku wspólnego małżeńskiego.
Ważne znaczenie w kontekście analizy przesłanek z art. 52 § 1a KRO ma fakt, iż wierzyciel nie musi udowadniać faktu, że zaspokojenie wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków. Wystarczy sam fakt „uprawdopodobnienia” , a więc uzasadnienie przypuszczenia, że podział taki jest konieczny.
Podnieść należy także, że w drodze wyjątku, w szczególnie uzasadnionych wypadkach, należy dopuścić możliwość zastosowania przewidzianej w art. 5 KC konstrukcji nadużycia prawa w sprawach, w których wierzyciel jednego z małżonków dochodzi na podstawie art. 52 § 1a KRO w procesie przeciwko obojgu małżonkom ustanowienia między nimi rozdzielności majątkowej.
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię
Sprawa sądowa opracowana przez KancelarięWobec pozwanego D. S. powodowi przysługuje wierzytelność stwierdzona tytułem wykonawczym – nakazem zapłaty z dnia 16 lipca wydanym w elektronicznym postępowaniu upominawczym w sprawie VI Nc-e (…) Sąd Rejonowy w Lublinie, która powstała w trakcie trwania wspólności ustawowej. Fakt ten nie był kwestionowany przez pozwanych.
Strona powodowa uprawdopodobniła też, że dotychczas prowadzone wobec pozwanego czynności egzekucyjne okazały się bezskuteczne i że nie może otrzymać klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi pozwanego z ograniczeniem jej odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością ustawową albowiem nie dysponuje oświadczeniem żony dłużnika o wyrażeniu zgody na zaciągnięcie przez męża zobowiązania wobec powoda, a tym samym nie jest możliwe prowadzenie egzekucji z nieruchomości stanowiącej współwłasność majątkową małżeńską dłużnika i jego żony, która stanowi jedyny majątek D. S., gdyż nie posiada on osobistego majątku do którego mogłaby być skierowana skuteczna egzekucja komornicza.
W okolicznościach sprawy nie było podstaw do zakwalifikowania żądania strony powodowej ustanowienia rozdzielności majątkowej między pozwanymi jako zachowania stanowiącego nadużycie prawa w rozumieniu art. 5 KC, a pozwany D. S. przyznał, że uznaje żądanie pozwu w całości. Nie można bowiem zapominać, że skutkiem uwzględnienia powództwa wierzyciela o ustanowienie rozdzielności majątkowej jest wyłącznie otwarcie się możliwości zaspokojenia należności wierzyciela z udziałów dłużnika w przedmiotach należących do majątku wspólnego. Udział małżonka pozwanego w nieruchomości nie będzie objęty egzekucją.
Reasumując, Sąd uznał że powód uprawdopodobnił w wysokim stopniu, że jedyną możliwością zaspokojenia jego wierzytelności względem pozwanego D. S. jest dokonanie podziału jedynego składnika majątku wspólnego pozwanych – nieruchomości lokalowej objętej księgą wieczystą (…). Ustanowienie rozdzielności majątkowej pomiędzy pozwanymi pozwoli na przekształcenie przysługującej małżonkom współwłasności nieruchomości lokalowej z łącznej na współwłasność ułamkową, co umożliwi wierzycielowi skierowanie egzekucji do udziału pozwanego D. S. w wysokości ½ w prawie własności nieruchomości.
Orzekając w pkt I wyroku o ustanowieniu rozdzielności majątkowej pomiędzy pozwanymi Sąd oznaczył, że powstaje ona z datą datą wyrokowania w sprawie, gdyż orzeczeniu o zniesieniu małżeńskiej wspólności ustawowej skutek wsteczny powinien być nadawany w sytuacjach rzadkich i wyjątkowych (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 1995 roku, II CRN 162/94, OSNC 1995, nr 6, poz. 100) a powód nie wykazał żadnych okoliczności, które przemawiałyby za przyjęciem ustanowienia rozdzielności już z dniem wniesienia pozwu i żądanie w tym zakresie zostało oddalone (pkt II wyroku). Wyrok Sądu Rejonowego – III Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 6 grudnia 2018 r. III RC 190/18
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
