Żona lub mąż wymienił i zmienił zamki, klucze do drzwi mieszkania, lokalu, domu czy nieruchomości

Do chwili ustania wspólności majątkowej uprawnienie małżonka do współposiadania rzeczy wchodzących w skład majątku wspólnego wynika z art. 34¹ KRO Zgodnie z tym przepisem każdy z małżonków jest uprawniony do współposiadania rzeczy wchodzących w skład majątku wspólnego oraz do korzystania z nich w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez drugiego małżonka. Z kolei od chwili ustania wspólności ustawowej, uprawnienie to wynika z analogicznie brzmiącego art. 206 KC Jak stanowi bowiem z art. 46 KRO przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych, a więc między innymi art. 206 KC, stosuje się odpowiednio do majątku wspólnego od chwili ustania wspólności ustawowej. Na tle art. 206 KC przyjmuje się, że każdemu ze współwłaścicieli przysługuje uprawnienie do współposiadania i korzystania z rzeczy wspólnej, realizowane i chronione stosownie do natury rzeczy i rodzaju naruszeń. W orzecznictwie sądowym, w ostatnim czasie, przyjmuje się, że źródłem roszczenia o dopuszczenie współwłaściciela do współposiadania rzeczy jest art. 206 KC w zw. z art. 222 § 1 KC (tak Sąd Najwyższy np. w uzasadnieniu uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2013 r., sygn. III CZP 88/12).

Powołując się na te przepisy Sąd Najwyższy trafnie wywiódł w uzasadnieniu wyżej przywołanej uchwały, że pozbawiony współposiadania i korzystania z rzeczy współwłaściciel ma prawo wystąpić z roszczeniem windykacyjnym przeciwko pozostałym współwłaścicielom, którzy bezprawnie władają, w rozumieniu omawianego unormowania, rzeczą wspólną. W niniejszej sprawie powódka nie sformułowała klasycznego roszczenia windykacyjnego statuowanego w art. 222 § 1 KC (to jest żądania wydania jej przedmiotowego lokalu), lecz, z uwagi na istotę uprawnienia do współposiadania rzeczy wspólnej, wniosła o nakazanie pozwanemu m.in. wydania kluczy do furtki i drzwi wejściowych do nieruchomości. W ocenie Sądu tak sformułowane roszczenie o dopuszczenie do współposiadania było zasadne i należało je wobec tego uwzględnić w całości w oparciu o brzmiący analogicznie do art. 206 KC – art. 34¹ KRO w zw. z art. 222 § 1 KC, a w razie gdyby okazało się, że z dniem 22 listopada 2015 r. doszło do ustanowienia rozdzielności majątkowej między stronami – na podstawie art. 206 KC w zw. z art. 222 § 1 KC

Niezależnie od charakteru stosunków osobistych istniejących między małżonkami, czy też byłymi małżonkami – jako współwłaścicielami nieruchomości, każdy z nich ma – w zakresie uprawnienia do współposiadania – prawo do dysponowania, niezależnie od drugiego, kluczami, a co za tym idzie, ma prawo do niezależnego od drugiego współwłaściciela dostępu do nieruchomości. Wykonywanie uprawnienia do współposiadania wspólnej nieruchomości na tym odcinku, w każdym przypadku daje się pogodzić z wykonywaniem analogicznego uprawnienia drugiego współwłaściciela. Niekiedy, z uwagi na znaczne nasilenie osobistego konfliktu między współwłaścicielami, utrudnione może być osiągnięcie porozumienia jedynie co do zakresu w jakim uprawnienie do korzystania ze wspólnej nieruchomości służącej zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, daje się pogodzić z analogicznym uprawnieniem w tym względzie drugiego współwłaściciela. Czym innym jest jednak współposiadanie takiej nieruchomości, a czym innym korzystanie z niej (do podziału tego nawiązuje zresztą literalne brzmienie art. 206 KC i art. 34¹ KC).

Posiadanie jest warunkiem korzystania, ale nie zawsze posiadacz (lub współposiadacz) korzysta z nieruchomości. Jest bowiem do pomyślenia taka sytuacja, w ramach której współwłaściciel ma zapewnioną faktyczną możliwość korzystania z nieruchomości (np. polegającą na przechowywaniu na niej swoich rzeczy lub zamieszkiwaniu, ewentualnie pobieraniu z niego pożytków), ale nie czyni tego. W tym kontekście zauważyć zatem trzeba, że Sąd nie orzekał w tym procesie o zakresie w jakim każda ze stron może realizować uprawnienie do korzystania ze wspólnej nieruchomości. Wydany w niniejszej sprawie wyrok w żaden sposób tego nie przesądza. Strony muszą postępować w tym zakresie zgodnie z dyspozycją art. 206 KC lub art. 34¹ KC, a więc tak ułożyć między sobą wykonywanie tych uprawnień, aby wykonywanie uprawnienia przez jedno z nich dawało pogodzić się z wykonywaniem tego samego uprawnienia przez drugie. W razie sporu możliwa jest ochrona sądowa uprawnienia współwłaściciela do korzystania z rzeczy wspólnej.

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię nr 1

W dniu 24 maja D. W. wniosła w pozwie przeciwko S. W. o zobowiązanie pozwanego do dopuszczenia jej do współposiadania nieruchomości wspólnej położonej przy ul. (…) w W. zabudowanej budynkiem mieszkalnym, utraconego przez nią wskutek naruszenia przez pozwanego w listopadzie przez nakazanie pozwanemu przekazania powódce aktualnych kluczy do furtki i drzwi wejściowych do budynku mieszkalnego i zaniechanie dalszych naruszeń w postaci niewpuszczania powódki do wspólnego domu i nieblokowania wejścia oraz przywrócenie stanu zgodnego z prawem w terminie 3 dni od uprawomocnienia się wyroku. W uzasadnieniu wskazała, że jest współwłaścicielką przedmiotowej nieruchomości, a pozwany w listopadzie wymienił zamek w furtce, natomiast drzwi wejściowe zaczął zamykać na zamek, którego strony nigdy nie używały i do którego powódka nie posiada klucza, celem uniemożliwienia powódce dostania się do wspólnego domu.

Nie ulegało bowiem wątpliwości, że powódka nie ma możliwości posiadania przedmiotowej nieruchomości ponieważ nie dysponuje kluczami do furtki i drzwi wejściowych. Przyczyna, dla której tak się stało, jest przy tym bez znaczenia z punktu widzenia rozstrzygnięcia o przedmiotowym roszczeniu. Powództwo o dopuszczenie do współposiadania, kierowane przeciwko władającemu współwłaścicielowi, jest zdaniem Sądu uzasadnione niezależnie od tego, czy ów współwłaściciel pozbawił innego współwłaściciela współposiadania, czy też drugi współwłaściciel, np. zagubił klucze, a władający współwłaściciel nie chce mu ich wydać. Na gruncie przywołanych przepisów, wystarczającą przesłanką do uwzględniania roszczenia powódki jest bowiem fakt, że jest ona współwłaścicielką przedmiotowej nieruchomości i że jest pozbawiona możliwości jej współposiadania. Należy podkreślić, że nakaz wydania powódce kluczy do furtki i drzwi wejściowych nieruchomości, daje się pogodzić z uprawnieniem do współposiadania tego lokalu przysługującego pozwanemu.

Orzekanie o uprawnieniu współwłaściciela do współposiadania wspólnej rzeczy na podstawie art. 206 KC w zw. z art. 222 § 1 KC lub na podstawie art. 34¹ KRO w zw. z art. 222 § 1 KC może polegać na wydaniu jedynie takiego rozstrzygnięcia – w granicach żądania pozwu, które jest niezbędne do zapewnienia możliwość wykonywania tego uprawnienia, tj. zapewnienia możliwości współposiadania wspólnej rzeczy. Z zeznań świadków i stron, ale i z samych twierdzeń powódki zawartych w pozwie, nie wynika, aby w celu realizacji tego celu niezbędne było wykonanie przez pozwanego innych czynności, poza wydaniem powódce kluczy, lub też, aby niezbędne w celu przywrócenia powódce możliwości współposiadania było zakazanie pozwanemu określonych działań. Wyrok Sądu Rejonowego – I Wydział Cywilny z dnia 31 maja 2017 r. I C 1612/16

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię nr 2

W niniejszej sprawie powód, z uwagi na istotę uprawnienia do współposiadania rzeczy wspólnej, wniósł o zobowiązanie pozwanej do usunięcia wszelkich zabezpieczeń blokujących wejście do lokalu mieszkalnego stanowiącego współwłasność stron, ewentualnie wniósł o nakazanie pozwanej wydania kluczy do drzwi wejściowych do lokalu mieszkalnego. W uzasadnieniu powód wskazał, że strony pozostawały w związku małżeńskim, a opisany wyżej lokal mieszkalny wchodzi w skład ich majątku wspólnego. Małżeństwo stron zostało rozwiązane przez rozwód, a przed Sądem Rejonowym toczy się sprawa o podział majątku wspólnego. Podniósł, że w czerwcu wyprowadził się z przedmiotowego lokalu, w którym do dnia dzisiejszego zamieszkuje pozwana wraz z małoletnią córką stron. Około miesiąc po jego wyprowadzce, pozwana wymieniła zamki w drzwiach wejściowych, odmówiła udostępnienia powodowi kluczy i wpuszczenia go do lokalu, czym uniemożliwia powodowi korzystanie ze znajdujących się tam ruchomości oraz z rzeczy osobistych powoda. W ocenie Sądu tak sformułowane roszczenie w zakresie żądania ewentualnego o dopuszczenie do współposiadania było zasadne i należało je wobec tego uwzględnić w całości w oparciu o art. 206 KC w zw. z art. 222 § 1 KC.

W sprawie bezspornie bowiem ustalono, że powód nie ma możliwości posiadania przedmiotowego lokalu, ponieważ nie dysponuje kluczami do drzwi wejściowych. Przyczyna, dla której tak się stało, jest przy tym bez znaczenia z punktu widzenia rozstrzygnięcia o przedmiotowym roszczeniu.

Należy podkreślić, że nakaz wydania powodowi kluczy do drzwi wejściowych lokalu, daje się pogodzić z uprawnieniem do współposiadania tego lokalu przysługującym pozwanej. W ocenie Sądu, niezależnie od charakteru stosunków osobistych istniejących między byłymi małżonkami, jako współwłaścicielami nieruchomości, każdy z nich ma – w zakresie uprawnienia do współposiadania – prawo do dysponowania, niezależnie od drugiego, kluczami, a co za tym idzie, ma prawo do niezależnego od drugiego współwłaściciela dostępu do nieruchomości. Wykonywanie uprawnienia do współposiadania wspólnej nieruchomości na tym odcinku, w każdym przypadku daje się pogodzić z wykonywaniem analogicznego uprawnienia drugiego współwłaściciela. Niekiedy, z uwagi na znaczne nasilenie osobistego konfliktu między współwłaścicielami, utrudnione może być osiągnięcie porozumienia jedynie co do zakresu w jakim uprawnienie do korzystania ze wspólnej nieruchomości służącej zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, daje się pogodzić z analogicznym uprawnieniem w tym względzie drugiego współwłaściciela.

Wyrokiem Sąd nakazał pozwanej E. J., aby dopuściła powoda K. J. do współposiadania lokalu mieszkalnego nr (…) położonego w P. przy ul. (…) nabytego na zasadzie wspólności ustawowej małżeńskiej poprzez wydanie powodowi K. J. kluczy do przedmiotowego lokalu mieszkalnego. Wyrok Sądu Rejonowego – I Wydział Cywilny z dnia 19 listopada 2021 r. I C 48/21

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.