Zgodnie z art. 52 krio: „z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez Sąd rozdzielności majątkowej. Rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W wyjątkowych wypadkach Sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym, niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeśli małżonkowie żyli w rozłączeniu.”
Wspólność majątkowa między małżonkami powstaje z mocy samego prawa z chwilą zawarcia małżeństwa i co do zasady obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (art. 31 § 1 krio). Przyczyny ustania majątkowej wspólności małżeńskiej mogą być różne, jednak do najczęściej spotykanych należą rozwiązanie małżeństwa oraz zawarcie przez małżonków umowy w formie aktu notarialnego, ustanawiającej rozdzielność majątkową małżeńską.
Do ustanowienia rozdzielności majątkowej małżeńskiej art. 52 krio wymaga istnienia tzw. ważnych powodów. W literaturze podkreśla się, że owe ważne powody, o których mowa w powyższym przepisie, to istnienie takiej sytuacji, która w konkretnych okolicznościach faktycznych powoduje, że dalsze trwanie wspólności majątkowej między małżonkami pociąga za sobą naruszenie lub poważne zagrożenie interesu majątkowego jednego z małżonków lub także dobra rodziny. (M. Sychowicz (w:) K. Piasecki (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy z komentarzem, Warszawa 2002, s. 277). Ważny powód uzasadniający ustanowienie rozdzielności majątkowej może również stanowić separacja faktyczna małżonków uniemożliwiająca im współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym i najczęściej zarazem stwarzająca zagrożenie interesów majątkowych jednego lub nawet obojga małżonków. Obojętne jest przy tym, czy zachodzi trwały i zupełny rozkład pożycia małżonków.
Pojęcie „ważne powody” jest pojęciem niedookreślonym, w związku z czym zadaniem Sądu jest ustalenie, na czym one polegają, i czy zachodzą w konkretnej sprawie. W doktrynie i judykaturze przyjmuje się, że przesłankami do ustanowienia rozdzielności majątkowej małżeńskiej są: poważne zagrożenie lub naruszenie interesu majątkowego małżonka żądającego zniesienia wspólności, trwonienie majątku, alkoholizm, narkomania, hazard, rażąca niegospodarność, uporczywy brak przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, uporczywe dokonywanie szczególnie ryzykownych operacji finansowych zagrażających materialnym podstawom bytu rodziny, separacja faktyczna, która uniemożliwia małżonkom współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym.
Ważne powody w rozumieniu art. 52 § 1 krio, to nie tylko okoliczności natury majątkowej, jak trwonienie przez jednego z małżonków dochodów lub dokonywanie czynności powodujących uszczerbek we wspólnym majątku. Za ważne powody uznaje się również okoliczności, których źródła tkwią w rozdźwiękach między małżonkami natury osobistej, stwarzających taką sytuację, że wykonywanie przez każdego z małżonków zarządu nad ich wspólnym majątkiem jest niemożliwe lub w znacznym stopniu utrudnione, a wspólność majątkowa przestaje służyć dobru założonej przez małżeństwo rodziny.
Przytoczyć tu należy myśl zawartą przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu orzeczenia w sprawie o sygn. akt III CK 126/03. Podniesiono tam, że ważnym powodem uzasadniającym orzeczenie rozdzielności z datą wsteczną jest pozostawanie przez pozwanego małżonka w związku osobistym i majątkowym z inną osobą. Z kolei w uchwale III CZP/26/73 Sąd Najwyższy wskazał, że w sytuacji nieodwracalnej separacji faktycznej wspólność majątkowa nie spełnia już swojej funkcji. Może za to prowadzić do komplikacji w razie podejmowania przez każdego z małżonków we własnym interesie czynności prawnych. Sąd wskazał, że „ten stan jest niepożądany i z reguły w interesie każdego z małżonków, a przynajmniej jednego z nich leży zniesienie wspólności majątkowej. Sam fakt separacji, która na skutek zupełnego i trwałego rozkładu pożycia małżeńskiego jest nieodwracalna, może uzasadniać orzeczenie zniesienia wspólności majątkowej.”
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię
Sprawa sądowa opracowana przez KancelarięPrzedmiotem oceny Sądu w niniejszej sprawie stało się więc ustalenie, czy wystąpiły ważne powody uzasadniające ustanowienie rozdzielności majątkowej pomiędzy stronami oraz, czy zachodzi wyjątkowy wypadek przemawiający za ustanowieniem tej rozdzielności z dniem wcześniejszym niż data wytoczenia powództwa.
W ocenie Sądu zachodzą przesłanki ustanowienia rozdzielności majątkowej między stronami z dniem 1 czerwca tj. dniem wcześniejszym niż data wytoczenia powództwa. W tej dacie bowiem strony żyły już w rozłączeniu i każda z nich sama podejmowała decyzje finansowe. Małżonkowie nie dzielili się między sobą swoimi dochodami, a każdy z nich utrzymywał się samodzielnie z otrzymywanych przez siebie świadczeń emerytalnych. Małżonkowie po tej dacie podejmowali także samodzielne decyzje dotyczące majątku wspólnego, bez konsultacji ze współmałżonkiem. Pozwany B. C. zaciągał bowiem po tym okresie liczne zobowiązania o których nie informował powódki. Fakt samodzielnego zaciągnięcia kredytów w ocenie Sadu wypełnia przesłankę ważnego powodu istniejącego przed datą złożenia pozwu.
Jednocześnie jednak analiza zebranego w sprawie materiału dowodowego, nie wykazała, aby istniały podstawy do ustanowienia rozdzielności majątkowej małżeńskiej z datą wsteczną wskazaną w pozwie tj. od października 1998 r. W ocenie Sądu powódka, pomimo bezspornych okoliczności dotyczących kwestii prowadzenia odrębnych gospodarstw przez małżonków po rozstaniu w 1998 r., nie wykazała, aby ta okoliczność uniemożliwiała zarządzanie wspólnym majątkiem, jak również aby pozwany w tym okresie zaciągał zobowiązania finansowe, dokonywał rozporządzeń wspólnym majątkiem. Powódka nie przedstawiła w tym zakresie żadnego materiału dowodowego. Pozwany także potwierdził, iż powódka w październiku 1998 r. opuściła wspólne mieszkanie, to jednak często odwiedzała go w jego miejscu zamieszkania, sprawdzała o u niego itd. Nadto jest w brak jest jakichkolwiek okoliczności świadczących, iż pozwany w tym okresie trwonił majątek wspólny, zaciągał kredyty bez wiedzy i zgody powódki. Dopiero od czerwca 2015 r. pozwany podejmował nieracjonalne działania finansowe polegające na zaciąganiu zobowiązań finansowych, nie mając na to zgody i przyzwolenia powódki, czemu nie zaprzeczył. Sąd nie znalazł podstaw do ustanowienia rozdzielności majątkowej miedzy stronami od dnia 1 października 1998 r. tj. od dnia wyprowadzki powódki z wspólnego mieszkania stron. Nie można bowiem tracić z pola widzenia, że strony postępowania w 16 kwietnia wspólnie zawarli przez notariuszem umowę darowizny lokali mieszkalnego położonego w S. przy ul. (…). Strony powzięły zatem bardzo istotną decyzję majątkową. Skoro zatem w tym okresie małżonkowie byli w stanie podejmować tak ważne decyzje dotyczące ich majątku, to trudno było założyć, iż w tym czasie nastąpił pomiędzy nimi całkowity rozkład więzi gospodarczych i doszło do takich trudności we wzajemnej komunikacji, iż nie mogli już wspólnie decydować o swoim majątku.
W niniejszej sprawie, mając na uwadze powyższe rozważania, zniesienie wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej pomiędzy stronami nie pozostaje także w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego (art. 5 KC). W tym stanie rzeczy przyjąć należy, że wspólność ustawowa majątkowa małżeńska przestała służyć dobru założonej przez małżonków rodziny z dniem 1 czerwca 2015 r., to jest sprzed daty zaciągnięcia przez pozwanego zobowiązań kredytowych (zob.: wyrok SN z dnia 6 listopada 1972 r., III CRN 250/72). Wyrok Sądu Rejonowego – VIII Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 8 kwietnia 2019 r. VIII RC 473/18
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
