Zgodnie z art. 840 § 1 pkt 2 KPC dłużnik może żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie. Zdarzenia objęte hipotezą przywołanego przepisu określają przepisy prawa materialnego.
Do zdarzeń powodujących wygaśnięcie zobowiązania zalicza się: wykonanie zobowiązania, zrzeczenie się roszczenia przez wierzyciela, potrącenie, świadczenie w miejsce wypełnienia, odnowienie, wydanie wyroku, który zapadł na korzyść jednego z dłużników solidarnych, jeżeli uwzględnia zarzuty, które są wszystkim dłużnikom solidarnym wspólne, zmianę wierzyciela, zmianę stosunków, z powodu których zobowiązanie albo obowiązek gaśnie lub ulega ograniczeniu, zmianę wierzyciela, dokonanie świadczenia przez dłużnika po wszczęciu egzekucji, ziszczenie się warunku rozwiązującego, odnowienie zobowiązania, dobrowolne zwolnienie dłużnika od długu lub rozwiązanie ugody. Natomiast skutek w postaci niemożności egzekwowania świadczeń wynikających z tytułu egzekucyjnego wywierają takie zdarzenia materialnoprawne, jak: odroczenie terminu spełnienia świadczenia, rozłożenie świadczenia na raty, przedawnienie roszczenia (zob. wyroki: Sądu Najwyższego z dnia 26.03.2009 r., I CSK 282/08; Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 23.03.2016 r., I ACa 1758/15).
Powództwo jednakże z art. 840 § 1 KPC kieruje się przeciwko wykonalności tytułu egzekucyjnego. Może ono więc osiągnąć swój skutek jedynie w sytuacji, gdy wykonalność tytułu wykonawczego w ogóle istnieje. Wykonalność tytułu wykonawczego istnieje, jeżeli pozostaje on w dyspozycji wierzyciela i zachodzi potencjalna możliwość przeprowadzenia na jego podstawie egzekucji. Wykonalność tytułu wykonawczego gaśnie natomiast, gdy stwierdzone w nim świadczenie zostało w całości wyegzekwowane w toku postępowania egzekucyjnego. Z tego względu przyjmuje się, że powództwo o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, który został przymusowo zrealizowany, jest bezprzedmiotowe. Kieruje się ono przeciwko wykonalności tytułu wykonawczego, która nie istnieje. Dłużnik nie ma w tej sytuacji interesu prawnego w domaganiu się pozbawienia wykonalności, gdyż wyrok uwzględniający takie żądanie nie zapewniałby jemu żadnej ochrony prawnej (por. E. W., P. powództwa dłużnika (powództwo opozycyjne), W. 1967, 17, F. Z., Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne. Komentarz, T. 1995, t. II, s. 260, H. P., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Część trzecia. Postępowanie egzekucyjne, W. 2006, s. 189 oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 1978 r., III CRN 310/77, z dnia 17 listopada 1988 r., I CR 255/88, oraz z dnia 4 kwietnia 2002 r., I PKN 197/01, Wokanda 2002/12, s. 27).
W tej kwestii wypowiedział się także wprost Sąd Najwyższy w postanowieniuz dnia 30 maja 2014 r. II CSK 679/13 podnosząc, iż powództwo przeciwegzekucyjne skierowane na pozbawienie lub ograniczenie wykonalności tytułu wykonawczego może być skutecznie wniesione tylko pod warunkiem, że istnieje potencjalna możliwość wykonania tytułu wykonawczego w całości lub w określonej jego części. Dłużnik traci możliwość wytoczenia powództwa opozycyjnego z chwilą wyegzekwowania świadczenia objętego tytułem wykonawczym w całości lub w określonej części w odniesieniu do już wyegzekwowanego świadczenia. Powództwo to jest więc niedopuszczalne w części, w której wykonalność tytułu wykonawczego wygasła na skutek jego zrealizowania.(publikacja LEX, L., (…) Art. 816 KPC nakazuje bowiem komornikowi zaznaczenie wyniku egzekucji na tytule oraz w przypadku skutecznej egzekucji pozostawienie tytułu wykonawczego w aktach, o czym orzekł także komornik w przedmiotowej sprawie.
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię
Wyrokiem Sądu Okręgowego w P. T. w pkt IV zasądzono od powoda na rzecz A. Z. alimenty w kwocie 600 zł miesięcznie płatnie do dnia 15 każdego miesiąca do rąk matki E. Z. z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat. A. Z. obecnie studiuje na pierwszym roku. W dniu 31 września, A. Z. złożył wniosek egzekucyjny wobec ojca M. Z. o wyegzekwowanie alimentów zaległych za okres od 1 września do dnia 31 sierpnia. w łącznej kwocie 14.400 zł oraz alimentów bieżących od 1 września. Postępowanie egzekucyjne co do świadczeń alimentacyjnych za okres od dnia 1 września do dnia 30 kwietnia , w dniu 8 stycznia zostało zawieszone do czasu prawomocnego zakończenia postępowania.
Powód w okresie od 1 września do dnia 30 kwietnia wpłacił na rzecz pozwanego alimenty w łącznej kwocie 11.226 zł. Uwzględniając powyższe, stwierdzić, należy, że zgłoszone przez M. Z. powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części.
Słusznym było żądanie powoda pozbawienie tytułu wykonawczego w postaci Wyrok Sądu Okręgowego wykonalności co do jego pkt IV z uwagi na jego częściowe spełnienie. W przypadku gdyby powód nie wytoczył powództwa, Komornik sądowy wyegzekwowałby ponownie pieniądze na poczet alimentów, które zostały już uiszczone.
W niniejszej sprawie powód uiścił należność z tytułu ww. wyroku dobrowolnie na rzecz syna A. Z., pozostając w ponownym małżeństwie z E. Z.. Powód przedłożył na tą okoliczność kopie przelewów, ponadto w okresie drugiego małżeństwa utrzymywał A. Z.. Tym samym uznać trzeba, że po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie wskutek którego zobowiązanie wynikające z pkt IV wyroku częściowo wygasło poprzez jego spełnienie. Sąd uznał, iż powód spełnił świadczenie od dnia 1 września do dnia 30 kwietnia. W tym zakresie, zdaniem Sądu powództwo M. Z. zasługiwało na uwzględnienie.
W pozostałym zakresie powództwo należało oddalić, gdyż powód w żaden sposób nie udowodnił, że świadczenie zostało przez niego spełnione bezpośrednio do rąk pozwanego we wskazanym okresie w całości. Powód nie przedstawił dowodów wpłat czy poświadczeń otrzymania alimentów od pozwanego za okresy nieuwzględnione w sentencji wyroku.
Reasumując, w ocenie Sądu nie zostały spełnione przesłanki do pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego wskazane w art. 840 § 1 KPC odnośnie całego okresu od 1 maja do 31 sierpnia i w związku z tym powództwo w pozostałym zakresie należało oddalić jako bezzasadne. Wyrok Sądu Rejonowego – III Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 23 maja III RC 295/15
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.