Polskie prawo nie przewiduje możliwości zrzeknięcia się praw do dziecka tylko i włącznie na podstawie woli jednego z rodziców. Przez zrzeknięcie się praw do dziecka tak naprawdę klienci rozumieją całkowite pozbawienie praw rodzicielskich. Należy w tym celu złożyć do Sądu rejonowego wniosek o pozbawienie władzy rodzicielskiej. Sąd orzeka postanowieniem w przykładowy sposób: Pozbawić władzy rodzicielskiej J. P. nad jego małoletnimi dziećmi : W. P. ur. (…) i M. P. ur. (…) nadto orzeka zakaz osobistej styczności ojca J. P. z małoletnimi W. P. i M. P.
Pamiętajmy, że artykuł 92 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stanowi, iż dziecko do pełnoletniości pozostaje pod władzą rodzicielską. Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw (art. 95 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Zgodnie z art. 95 § 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego władza rodzicielska powinna być wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny. Poprzez dobro dziecka należy rozumieć zapewnienie dziecku wszystkich tych wartości, które są konieczne do jego prawidłowego rozwoju fizycznego i duchowego, o czym stanowi art. 96 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Przy ocenie dobra dziecka nie można pomijać ani uwarunkowań obiektywnych (takich jak: wiek dziecka, jego płeć, cechy charakterologiczne rodziców, stosunek rodziców do siebie, do dziecka oraz do krewnych rodzica), ani subiektywnych (wrażliwości dziecka, wzajemnych relacji oraz więzi rodziców i dzieci, poczucia bezpieczeństwa dziecka). Właściwie rozumiane dobro dziecka wymaga starań o zapewnienie dziecku zdrowia fizycznego i psychicznego, polegających na właściwym ukształtowaniu jego charakteru i przygotowaniu do życia społecznego.
Zgodnie z art. 111 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody albo jeżeli rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej lub w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki względem dziecka, sąd opiekuńczy pozbawi rodziców władzy rodzicielskiej. Pozbawienie władzy rodzicielskiej może być orzeczone także w stosunku do jednego z rodziców.
Dokonując wykładni przepisu art. 111 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, trzeba mieć na uwadze, że do pozbawienia władzy rodzicielskiej upoważniają sąd tylko takie zaniedbania obowiązków względem dziecka, które mogą być ocenione jako rażące. Muszą to być poważne zaniedbania, bądź zaniedbania o mniejszej wadze, które nabierają cech niepoprawności i uporczywości. W przepisie art. 111 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego chodzi o zaniedbania rodziców, które cechuje uporczywość, niepoprawność i nasilenie złej woli. Zaniedbania o mniejszym ciężarze, nieosiągające takich cech, uzasadniają jedynie wydanie odpowiednich zarządzeń przewidzianych w art. 109 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Pozbawienie władzy rodzicielskiej to najsurowszy środek ingerencji sądu, który można zastosować dopiero wówczas, gdy stosowane dotychczas łagodniejsze środki okazały się nieskuteczne lub gdy w okolicznościach danego wypadku jest oczywiste, że stosowanie łagodniejszych środków jest niecelowe (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 czerwca 1997 roku, III CKN 122/97, LEX nr 1402785).
Rażące zaniedbywanie obowiązków to zaniedbywanie poważne lub wprawdzie zaniedbywanie o mniejszej wadze, lecz nacechowane nasileniem złej woli, uporczywością i niepoprawnością (postanowienie SN z 19 czerwca 1997, III CKN 122/97, niepubl .). Za naruszenie obowiązków wobec dziecka można uznać uchylanie się od świadczeń alimentacyjnych, nadużywanie alkoholu, uprawianie przestępczego procederu (postanowienie SN z 12 stycznia 2000 r., III CKN 834/99, Lexis.pl nr 1517567, w: G. Jędrejek , Komentarz do art. 111 k.r.o ., SIP 2014). Rażące zaniedbywanie obowiązków może również polegać na całkowitym zerwaniu więzi z dzieckiem, braku zainteresowania jego losem, wieloletnim nieutrzymywaniu kontaktów z dzieckiem z przyczyn leżących po stronie rodzica(Ewa Trybulska-Skoczelas Komentarz do art.111 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Należy mieć przy tym na względzie, iż w każdym przypadku okoliczności związane z możliwością pozbawienia jednego z rodziców władzy rodzicielskiej należy oceniać indywidualnie.
Pojęcie trwałej przeszkody, o której mowa w art. 111 § 1 k.r.o., doprecyzował SN w postanowieniu z dnia 2 czerwca 2000 r., II CKN 960/00 (LEX nr 51976), którego teza ma brzmienie: „Przez trwałą przeszkodę, uniemożliwiającą wykonywanie władzy rodzicielskiej, należy rozumieć taki układ stosunków, który wyłącza sprawowanie przez rodziców władzy rodzicielskiej na stałe w tym sensie, że albo według rozsądnego przewidywania nie można ustalić czasu trwania tego układu albo – co najmniej – że układ ten będzie istniał przez czas długi (…)Do trwałych przeszkód orzecznictwo zalicza (…) skazanie uczestnika na karę długoletniego pozbawienia wolności (postanowienie SN z dnia 10 maja 2000 r., III CKN 775/00, LEX nr 863069) (Grzegorz Jędrejek Komentarz do art.111 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).
[spacer]
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
