W myśl art. 133 § 1 KRO do świadczeń alimentacyjnych względem dzieci, które nie są w stanie utrzymać się samodzielnie, zobowiązani są ich rodzice, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. W kontekście powyższego należy zauważyć, że obowiązek alimentacyjny rodziców względem dziecka nie jest ograniczony przez żaden sztywny termin, w szczególności przez termin dojścia przez alimentowanego do pełnoletności, nie jest także związany z żadnym konkretnym stopniem wykształcenia, gdyż jedyną miarodajną okolicznością, od której zależy jego trwanie, jest możliwość samodzielnego utrzymania się dziecka (por. wyrok SN z dnia 14.11.1997, sygn. akt III CKN 217/97).
Wykładni przepisu art. 133 § 1 KRO dokonywać należy w nawiązaniu do art. 96 KRO, który wyznacza zakres potrzeb dziecka, jakie powinny być przez rodziców zaspokajane, i zgodnie z którym rodzice zobowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotować je należycie – odpowiednio do jego uzdolnień – do pracy dla dobra społeczeństwa. Nie budzi wątpliwości, że każde dziecko musi mieć zapewnione podstawowe warunki egzystencji w postaci mieszkania, wyżywienia zapewniającego jego prawidłowy rozwój fizyczny, stosowną do wieku odzież,
Podkreślenia jednak wymaga, iż zgodnie z art. 135 § 1 KRO zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Przez ustawowe określenie „możliwości zarobkowe i majątkowe” rozumie się nie tyko zarobki i dochody rzeczywiście uzyskiwane ze swojego majątku, lecz te zarobki i dochody, które osoba zobowiązana do alimentacji może i powinna uzyskiwać przy dołożeniu należytej staranności i przestrzeganiu zasad prawidłowej gospodarki oraz stosownie do swoich sił umysłowych i fizycznych. Możliwości zarobkowe zobowiązanego nie mogą być zatem zawsze utożsamiane z faktycznie osiąganymi zarobkami. Obejmują one także wysokość zarobków, które zobowiązany jest w stanie uzyskać, lecz których nie osiąga z przyczyn nie zasługujących na usprawiedliwienie.
Zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego można żądać w razie zmiany stosunków (art. 138 KRO), przy zachowaniu reguł wynikających z art. 135 KRO. Poprzez pojęcie „stosunków” należy rozumieć okoliczności istotne z punktu widzenia ustawowych przesłanek obowiązku alimentacyjnego i jego zakresu. Zatem zmiana stosunków to zmiana okoliczności, od których zależy istnienie i zakres obowiązku alimentacyjnego – rozumie się przez to zwiększenie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego lub istotne zmniejszenie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego, które uzasadniają potrzebę skorygowania -zmniejszenia lub zwiększenia- wysokości świadczeń alimentacyjnych. Należy wziąć pod uwagę okoliczności mogące świadczyć o zmianie stosunków majątkowych stron takie jak: zmiana stosunków własnościowych powodująca utratę bądź zwiększenie majątku, okoliczności świadczące o zmianie możliwości zarobkowych stron, a także stan faktyczny. Zaznaczyć trzeba, że zmiana stosunków będąca podstawą do zmiany orzeczenia musi zaistnieć po uprawomocnieniu się wyroku, w którym zasądzono alimenty (wyrok SN z dnia 25 maja 1999 r. w sprawie o sygn. akt I CKN 274/99).
Podkreślenia wymaga, że zmiana orzeczenia alimentacyjnego na podstawie art. 138 KRO jest dopuszczalna tylko w razie zmiany stosunków powstałych po wydaniu tego orzeczenia i porównania stanu istniejącego w dacie uprzedniego orzeczenia ze stanem obecnym. Przy czym dowodzenie w przedmiocie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz możliwości majątkowych zobowiązanego ma na celu wykazanie zmian w tym zakresie i nie może zmierzać do polemiki z ustaleniami poczynionymi w poprzedniej sprawie, które jak już wskazano objęte są powagą rzeczy osądzonej.
Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię
Sprawa sądowa opracowana przez KancelarięW ocenie Sądu, przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe w sposób jednoznaczny wykazało, że od ostatniego orzeczenia określającego obowiązek alimentacyjny powoda wobec pozwanej upłynęło 9 lat, na przestrzeni których nastąpiła istotna zmiana w zakresie możliwości zarobkowych i majątkowych A. L.. W tamtym czasie A. L. był osobą czynną zawodowo, pracował jako starszy marynarz i uzyskiwał dochód w wysokości 1700 USD. Natomiast aktualnie, z uwagi na stan zdrowia, powód przebywa na rencie w wysokości 1280 zł miesięcznie. Nie może dłużej pracować jako marynarz i uzyskiwać dochodów w dotychczasowej wysokości. Tym niemniej aktualnie nie jest on już osobą całkowicie niezdolną do pracy, ale jedynie częściowo. Oznacza to, że nie jest kategorycznie wykluczone podjęcie przez niego pracy zarobkowej. W tym kontekście powód wskazał jedynie dwóch potencjalnych pracodawców, u których szukał zatrudnienia. Nie ulega zatem wątpliwości, iż powinien zintensyfikować swoje starania o uzyskanie zatrudnienia, chociażby w niepełnym wymiarze czasu pracy. Wymiernie wpłynęłoby to na wysokość jego dochodu. Z drugiej strony, w porównaniu ze stanem faktycznym sprzed 9 lat, powód, jak sam przyznał, nie ma już na utrzymaniu nikogo, poza pozwaną. Stąd wszystkie swoje dochody może przeznaczać na utrzymanie własne i pozwanej. Po zaspokojeniu własnych potrzeb aktualnie pozostaje powodowi do dyspozycji kwota 355 zł miesięcznie, która stosownie wzrosłaby po uzyskaniu przez niego zatrudnienia.
Natomiast brak jest podstaw do uwzględnienia po stronie kosztów utrzymania powoda tych, które są związane z prowadzonym wobec niego postępowaniem egzekucyjnym. Należy bowiem wskazać, iż postępowanie egzekucyjne zostało wszczęte wobec powoda z uwagi na brak dobrowolnego wywiązywania się przez niego z obowiązku alimentacyjnego wobec córki. Trzeba także zauważyć, że fakt, iż powód posiada zaległość z tytułu nieuiszczania alimentów na rzecz pozwanej, nie może wpływać na ocenę jego stanu majątkowego, albowiem jest to okoliczność zawiniona przez powoda. Nie może on zatem na tej podstawie korzystać z dobrodziejstwa zmniejszenia swojego zakresu alimentacji.
Ponadto, Sąd nie dostrzega konieczności każdorazowego odbywania zarówno przez powoda, jak i przez pozwaną, prywatnych wizyt u lekarzy specjalistów. Taka konieczność może istnieć tylko w wypadku nagłego pogorszenia się stanu zdrowia i niemożności skorzystania w tym momencie z wizyty refundowanej przez NFZ. Natomiast konieczność oczekiwania na pozostałe, profilaktyczne wizyty u lekarzy specjalistów, refundowane przez NFZ, nie jest odosobniona i incydentalna w przypadku stron tego postępowania, ale dotyczy wszystkich ubezpieczonych. Ponadto, polski system ochrony zdrowia przewiduje zróżnicowane długości oczekiwania na refundowane wizyty lekarskie i rehabilitacje w zależności od stanu zdrowia pacjenta. Jeżeli zatem pacjent nie został zakwalifikowany do wizyt w krótszym czasie, to znaczy, że nie są one niezbędne. Istota wizyt profilaktycznych, które odbywają się cyklicznie, polega na tym, że można nawet z bardzo dużym wyprzedzeniem zapisać się na wizytę, która nastąpi we właściwym terminie. Środki wydatkowane na inne, dodatkowe wizyty, nie stanowią zatem wydatków usprawiedliwionych.
Przy uwzględnieniu powyższego, a także kosztów własnego utrzymania, jakie w toku postępowania przedstawił powód, należy stwierdzić, iż ma on możliwość świadczenia na utrzymanie córki kwoty 600 zł miesięcznie, jaka pozostawałaby mu przy pełnym wykorzystaniu jego możliwości zarobkowych.
Z drugiej strony Sąd zważył, iż na przestrzeni minionych 9 lat od poprzedniego orzekania w przedmiocie alimentów zwiększyły się również usprawiedliwione potrzeby pozwanej z kwoty 1566 zł do kwoty 2220 zł, czyli o 654 zł miesięcznie. Decydując się jednak w toku niniejszego postępowania na podjęcie II stopnia studiów dziennych w innym mieście, podczas gdy w S. jest dostępny ten sam kierunek tylko o innych specjalizacjach, pozwana doskonale znała aktualną sytuację zdrowotną i zarobkową pozwanego, wobec czego powinna była liczyć się z możliwością uzyskiwania od niego niższych alimentów. Ponadto pozwana jest osobą pełnoletnią, dlatego powinna korzystać z pomocy finansowej nie tylko powoda, ale także swojej matki, i to nie w częściach równych, ale takich, jakie odpowiadają indywidualnym możliwościom zarobkowym i majątkowym każdego z nich.
Mając na uwadze powyższe, Sąd obniżył alimenty ustalone ugodą sądową zawartą w dniu 3 grudnia przed Sądem Rejonowym od powoda A. L. na rzecz pozwanej S. L. z kwoty po 800 zł miesięcznie do kwoty po 600 zł miesięcznie, płatne z góry do 20. dnia każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat. Wyrok Sądu Rejonowego – VIII Wydział Rodzinny i Nieletnich z dnia 28 stycznia 2019 r. VIII RC 278/18
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
