Rodzinny wywiad środowiskowy lub jego aktualizacja jest nieodzownym elementem postępowania prowadzącego do wydania decyzji przyznającej, lub odmawiającej przyznania świadczenia z pomocy społecznej (vide: wyrok NSA z dnia 6 czerwca 2019 r. sygn. akt I OSK 3598/18; wyrok NSA z dnia 11 grudnia 2019 r. sygn. akt I OSK 33/19, www.orzeczenia.nsa.gov.pl). Jest to szczególny rodzaj dowodu przewidzianego w przepisach PomSpołU, który składa się na postępowanie wyjaśniające w sprawie świadczeń z pomocy społecznej. Ta obligatoryjna forma postępowania wyjaśniającego wymaga od strony postępowania szczególnej aktywności, a z uwagi na charakter ustaleń odnoszących się do sfery ściśle osobistej trudno ją zastąpić innymi środkami dowodowymi (vide: wyrok NSA z dnia 19 kwietnia 2011 r. sygn. akt I OSK 60/11, www.orzeczenia.nsa.gov.pl). Konieczność przeprowadzenia tego dowodu w sprawie, której przedmiotem jest zwolnienie z opłaty za pobyt w DPS jest poza sporem. Nie budzi także wątpliwości, iż rodzinny wywiad środowiskowy przeprowadza się z osobą lub rodziną starającą się o pomoc społeczną.
Odnosząc się do powyższej kwestii należy wskazać na ugruntowane stanowisko, iż specyficzny dowód, jakim jest rodzinny wywiad środowiskowy, pozostaje zarezerwowany dla wnioskodawcy i członków jego rodziny i nie może być wykorzystywany wobec bliżej nieokreślonego kręgu osób mogących mieć jakiekolwiek informacje o sytuacji życiowej wnioskodawcy. Jakkolwiek przeprowadzenie w sprawie pomocowej postępowania dowodowego z udziałem innych osób i wykorzystanie innych środków dowodowych jest możliwe, a w świetle art. 7 i art. 77 § 1 KPA nawet wskazane, to jednak nie można stosować do tego postępowania reżimu przewidzianego dla wywiadu środowiskowego, który ma znacznie węższy zakres podmiotowy. Tym samym inne osoby mające wiedzę o sytuacji rodzinnej, majątkowej lub dochodowej wnioskodawcy mogą stanowić źródło dowodowe, ale wyłącznie w zakresie uregulowanym przepisami KPA, np. jako świadkowie (art. 82 – 83 KPA) (vide: wyrok NSA z dnia 23 czerwca 2009 r. sygn. akt I OSK 1237/08, www.orzeczenia.nsa.gov.pl). Uwzględniając zatem, iż celem rodzinnego wywiadu środowiskowego jest nie tylko wszechstronne zebranie materiału dowodowego, ale również umożliwienie stronie czynnego udziału w postępowaniu, to z osobą wnioskującą o świadczenie dowód ten winien być przeprowadzony w pierwszej kolejności, a z innymi członkami rodziny, w sytuacji gdy o świadczenie ubiega się osoba w rodzinie (vide: I.Sierpowska, Pomoc społeczna. Komentarz, wyd. V, WKP 2020, uwagi do art. 107). Ze względu na charakter rodzinnego wywiadu środowiskowego nie może być on przeprowadzony z pełnomocnikiem wnioskodawcy lub za jego pośrednictwem (vide: M.Gąsiorek, Rodzinny wywiad środowiskowy w postępowaniu w sprawach pomocy społecznej, Wrocław 2011, s. 204 – 205; I.Sierpowska, Pomoc społeczna. Komentarz, wyd. V, WKP 2020, uwagi do art. 107).
W przypadku ubiegania się o przyznanie świadczenia z pomocy społecznej po raz kolejny, a także gdy nastąpiła zmiana danych zawartych w wywiadzie, sporządza się aktualizację wywiadu. W przypadku osób korzystających ze stałych form pomocy aktualizację sporządza się, mimo braku zmiany danych, nie rzadziej niż co 6 miesięcy, a w przypadku osób przebywających w domach pomocy społecznej – nie rzadziej niż co 12 miesięcy.
Przykład: Organ I instancji poinformował stronę, że pomimo odebrania wezwania z dnia 4.08.2017 r. w sprawie ustalenia terminu żądanego wywiadu środowiskowego i odbycia kilkukrotnych wizyt w miejscu zamieszkania (podczas których nikogo nie zastano), brak jest kontaktu ze strony skarżącej – wobec czego pouczono stronę, że w razie odmowy współpracy lub nieudostępnienia informacji o sytuacji majątkowej, dochodowej i rodzinnej, zostanie wydana decyzja w przedmiocie ustalenia wysokości opłaty za pobyt w DPS z pominięciem ww. ustaleń.
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji. Prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.
