Legitymacja czynna Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej znajduje uzasadnienie w treści art. 110 ust. 5 Ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, zgodnie z którym kierownik ośrodka pomocy społecznej może wytaczać na rzecz obywateli powództwa o roszczenia alimentacyjne. W postępowaniu przed sądem stosuje się odpowiednio przepisy o udziale prokuratora w postępowaniu cywilnym. Materialna podstawą żądania jest natomiast art. 128 KRO, zgodnie z którym obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem; jeżeli jest kilku zstępnych lub wstępnych obciąża bliższych stopniem przed dalszymi (art. 129 § 1 KRO). Art. 133 § 1 KRO stanowi, że poza obowiązkiem rodziców utrzymania małoletniego dziecka uprawniony do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje się w niedostatku (§ 2).
Obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo (art. 128 KRO). Obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem; jeżeli jest kilku zstępnych lub wstępnych – obciąża bliższych stopniem przed dalszymi. Obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności, albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami (art. 132 KRO).
Zobowiązany może uchylić się od wykonania obowiązku alimentacyjnego względem uprawnionego, jeżeli żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Nie dotyczy to obowiązku rodziców względem ich małoletniego dziecka. Odwołanie się do zasad współżycia społecznego, jest uzasadnione tym, że konstrukcja oceny żądania alimentów nawiązuje do konstrukcji nadużycia prawa podmiotowego, wyrażonej w art. 5 KC, w którym wskazana została klauzula generalna zasad współżycia społecznego. Przepis ten chroni więc również uzasadniony interes zobowiązanego i środki jego utrzymania przed żądaniem niezasługującym na ochronę.
Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego do typów zachowań uprawnionego do alimentacji, które mogą być sprzeczne z zasadami współżycia społecznego można zaliczyć zachowania godzące w zdrowie, naruszające godność, dobre imię oraz inne godzące w osobowość człowieka; uporczywe uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego; zawinione popadnięcie w niedostatek lub umyślne wywołanie innych przesłanek żądania alimentów.
Art. 61 ust. 1 Ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2018 r. poz. 1508) stanowi, że obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej są w kolejności:
1 – mieszkaniec domu, a w przypadku osób małoletnich przedstawiciel ustawowy z dochodów dziecka,
2 – małżonek, zstępni przed wstępnymi,
3 – gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej
– przy czym osoby i gmina określone w pkt 2 i 3 nie mają obowiązku wnoszenia opłat, jeżeli mieszkaniec domu ponosi pełną odpłatność.
Art. 61 cytowanej ustawy określa kolejność zobowiązanych do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej. Jeżeli mieszkaniec domu nie jest w stanie ponosić kosztów pobytu, obowiązek wnoszenia opłat spoczywa na małżonku, a w następnej kolejności na zstępnych, a dalszej na wstępnych, a kolejno na gminie, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej.
Sprawa sądowa opracowana przez kancelarię
Sądu Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej nie udowodnił twierdzeń wniosku, w szczególności nie wykazał, aby przebywający w Domu Opieki Społecznej w Z. K. D. znajdował się w niedostatku, wymagającym wsparcia rodziców. Zarówno wnioskodawca, jak i reprezentujący uprawnionego opiekun prawny E. P. nie stawiali się na wyznaczone rozprawy, nie składali oświadczeń na piśmie, nie wnioskowali o przeprowadzenie dowodów. Zgodnie natomiast z art. 6 KC ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu wywodzi skutki prawne, zaś regulacji tej w przepisach proceduralnych odpowiada treść art. 232 KPC, zgodnie z którym to strony są zobowiązane wykazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Podkreślić należy, iż treść art. 6 KC i 232 KPC oznacza, że strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swych twierdzeń ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodu co do tych okoliczności na niej spoczywał.
Po przeprowadzeniu analizy materiału dowodowego, nie można stwierdzić, aby K. D. miał nie zaspokojone podstawowe i usprawiedliwione potrzeby. K. D. ma dochody, uzyskuje bowiem rentę w wysokości 900 zł miesięcznie. Nadto jego potrzeby mieszkaniowe są zaspakajane przez dom pomocy społecznej, w którym przebywa. Wnioskodawca nie wykazał, jakie w rzeczywistości są potrzeby uprawnionego, jaki jest jego średniomiesięczny koszt utrzymania, w jakim stopniu potrzeby miesięczne uprawnionego, nie zostają zaspokojone przez Dom Pomocy Społecznej w Z.. Zwłaszcza, że dom pomocy społecznej, ma obowiązek zaspakajać potrzeby całodobowej opieki osoby z powodu jej niepełnosprawności, w szczególności świadczyć usługi bytowe, opiekuńcze, wspomagające i edukacyjne na poziomie obowiązującego standardu, w zakresie i formach wynikających w indywidualnych potrzeb osób w nim przebywających.
Niemniej Sąd stosownie do dyspozycji art. 135 § 1 i 2 KRO badał również sytuację osobistą, finansową i możliwości zarobkowe pozwanych i przyjął, że pozwani sami znajdują się w trudnej sytuacji materialnej, wymagającej wsparcia. Są osobami w podeszłym wieku (65 i 67 lat), schorowanymi, nie posiadającymi sprawności fizycznej, umożliwiającej im podjęcie pracy zarobkowej. O. chorują na zaburzenia, związane z chorobami układu krążenia, są po lub przed zabiegami operacyjnymi w obrębie serca. Zważyć trzeba, że w toku niniejszego postępowania, z uwagi na stan zdrowia pozwanych, którzy z tego powodu z trudnością stawili się na wyznaczoną rozprawę, Sąd w oparciu o przepis art. 310 KPC, zabezpieczył dowód z przesłuchania pozwanych. Pozwani zaś oświadczyli, że nie są w stanie płacić alimentów w jakiejkolwiek wysokości, gdyż sami mają trudną sytuację, brakuje im pieniędzy na życie, a nie uzyskują żadnej pomocy. Niewątpliwie pozwani nie mają w obecnej sytuacji możliwości zarobkowych, a także majątku z którego dochodu mogliby alimentować syna, co powoduje, że zasądzenie od nich chociażby symbolicznej kwoty byłoby nieuzasadnione i stanowiło fikcję prawną, a także było nie zgodne z zasadami współżycia społecznego ( art. 144(1) kroi). Co więcej uzyskiwany przez pozwanych dochód z emerytury – łącznie w wysokości około 1.900 zł miesięcznie, przeznaczany jest w całości na niezbędne utrzymanie pozwanych. Z przesłuchania pozwanych wynika, że otrzymywane świadczenia nie pokrywają w całości wszystkich kosztów utrzymania.
Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd stwierdził, iż brak podstaw do zasądzenia alimentów w jakiejkolwiek kwocie, nawet symbolicznej od pozwanych na rzecz K. D. i powództwo, jako, że nie zostały spełnione przesłanki materialnoprawne konieczne do jego uwzględnia, przewidziane w art. 133 § 1 i 2 KRO i 135 § 1 KRO, a także żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego na podstawie art. 144 (1) krio. Wyrok Sądu Rejonowego – III Wydział Rodzinny i Nieletnich III RC 282/14
W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.
Z wyrazami szacunku.