Twoja sprawa z zakresu prawa rodzinnego jest już wystarczająco stresująca. Nie powinieneś rozbijać banku tylko po to, aby upewnić się, że jesteś chroniony

Podział majątku po rozwodzie, gdy małżonkowie mieszkali i pracowali poza granicą Polski

W myśl art. 31 § 1 KRO, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Do majątku wspólnego należą w szczególności:

1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków

2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;

3) środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;

4) kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2016 r. poz. 963 z późn zm.).

Do majątku osobistego każdego z małżonków należą:

1) przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;

2) przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;

3) prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;

4) przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;

5) prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;

6) przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;

7) wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;

8) przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;

9) prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;

10) przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Podział majątku po rozwodzie, gdy małżonkowie mieszkali i pracowali poza granicą Polski Poznań Warszawa Niemczech Anglii Hiszpanii Francji Czechach Norwegii Szwecji Holandii

Przedmioty zwykłego urządzenia domowego służące do użytku obojga małżonków są objęte wspólnością ustawową także w wypadku, gdy zostały nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił.

W związku z powyższym należy wskazać, iż oszczędności pochodzące z wynagrodzenia za pracę jednego lub obojga małżonków stanowią majątek wspólny, a tym samym również składnik majątkowy nabyty w zamian za te oszczędności również wchodzi w skład majątku wspólnego.

W trakcie postępowania o podział majątku wspólnego Sąd ustala skład majątku wspólnego oraz jego wartość (art. 684 KPC, w zw. art. 567 § 3 KPC) z tym, że skład majątku ustala się według stanu w dacie ustania wspólności, zaś według cen z chwili podziału majątku a w przypadku ruchomości – w zasadzie według cen rynkowych.

Przepisem regulującym ustalenie składu majątku wspólnego jest art. 567 KPC. W jego § 3 ustawodawca nakazuje odpowiednie stosowanie przepisów postępowania o dziale spadku, które to z kolei odsyłają do odpowiedniego stosowania przepisów o zniesieniu współwłasności (art. 688 KPC). Mając na uwadze to podwójne odesłanie w postępowaniu o podział majątku wspólnego małżonków sąd rozstrzyga o przynależności poszczególnych przedmiotów do dorobku, do oddzielnych mas majątkowych, o tym jakie wydatki i nakłady z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego – i odwrotnie – podlegają zwrotowi, o roszczeniach z tytułu posiadania rzeczy, pobranych pożytkach, długach i wierzytelnościach (tak: Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 19 maja 1989 r., III CZP 52/89, OSNC 1990/4-5/60).

Jest ugruntowaną zasadą, że przedmiotem podziału mogą być jedynie przedmioty majątkowe, które były objęte wspólnością ustawową małżeńską w chwili jej ustania i które nadal znajdują się w majątku małżonków (byłych małżonków), objęte ich współuprawnieniem w częściach ułamkowych. Rozliczeniu podlega więc całość stosunków majątkowych według stanu na dzień ustania wspólności ustawowej, natomiast podziałowi podlega stan czynny masy majątkowej w chwili dokonywania podziału (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 2004 r., IV CSK 356/04, system informacji prawnej).

Trzeba również wskazać, że w postępowaniu o podział majątku wspólnego sąd rozstrzyga także o wzajemnych rozliczeniach byłych małżonków. Natomiast w wypadku nieuzasadnionego wyzbycia się składnika majątku wspólnego i tym samym wyrządzenia drugiemu małżonkowi szkody, poszkodowanemu należy się odszkodowanie w wysokości połowy wartości wydatkowanych w sposób nieuzasadniony środków. Roszczenia z tego tytułu należy traktować analogicznie jak roszczenia z tytułu zwrotu wydatków z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z małżonków (tak trafnie: Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 19 czerwca 2009 r., V CSK 485/08).

Przy dokonywaniu podziału majątku wspólnego nie uwzględnia się jedynie tych wspólnych składników majątkowych, które w czasie trwania wspólności ustawowej lub po jej ustaniu zostały zużyte zgodnie z prawem (art. 36 – 40 KRO i art. 42 KRO). Każdy z małżonków może korzystać ze zgromadzonych w okresie małżeństwa środków finansowych, jednak rozliczeniu nie podlegają jedynie te, które zostały wydane na zaspokojenie usprawiedliwionych własnych potrzeb i potrzeb rodziny, do wykazania czego zobowiązana jest ta strona postępowania, która pieniądze zużyła. Uwzględnia się natomiast w ramach rozliczeń, tj. rachunkowo, składniki majątkowe, które zostały bezprawnie zbyte, zniszczone, zużyte lub roztrwonione przez jedno z małżonków. Następuje to jednak nie poprzez przydzielenie tego składnika któremuś z zainteresowanych, ale zasądzenie połowy kwoty stanowiącej równowartość danego składnika. Podstawą tej operacji są z reguły przepisy o czynach niedozwolonych (art. 415 KC.). Oczywiście, aby takiego rozliczenia dokonać niezbędne jest zgłoszenie stosownego żądania, odpowiednio skonkretyzowanego i dokładnie określonego zgodnie z art. 187 § 1 pkt 1 w zw. z art. 13 § 2 KPC.

Zgodnie z art. 46 krio i art. 567 § 3 KPC od chwili ustania wspólności ustawowej małżeńskiej do majątku, który był nią objęty stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu cywilnego o wspólności majątku spadkowego i o dziale spadku, a do postępowania o podział majątku wspólnego stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu postępowania cywilnego o dziale spadku. W związku z tym w doktrynie i orzecznictwie jednolite i utrwalone jest stanowisko, że do majątku wspólnego po ustaniu wspólności ustawowej ma odpowiednie zastosowanie także art. 1036 KC stanowiący, że rozporządzenie przez spadkobiercę udziałem w przedmiocie należącym do spadku wymaga zgody pozostałych spadkobierców, a w braku zgody któregokolwiek z nich rozporządzenie jest bezskuteczne o tyle, o ile naruszałoby uprawnienia przysługujące temu spadkobiercy na podstawie przepisów o dziale spadku.

Stosując odpowiednio powyższy przepis do majątku wspólnego po ustaniu wspólności ustawowej przyjmuje się, że jedynie rozporządzenie całym udziałem byłego małżonka w majątku wspólnym nie wymaga zgody drugiego byłego małżonka (art. 198 KC), natomiast rozporządzenie udziałem w przedmiocie należącym do majątku wspólnego wymaga zgody byłego współmałżonka, a przy jej braku jest wobec niego bezskuteczne, jeżeli naruszałoby uprawnienia przysługujące temu współmałżonkowi na podstawie przepisów o podziale majątku wspólnego (uchwały Sądu Najwyższego z dnia 15 października 1962 r., I CO 22/62, OSNC z 1964 r. Nr 1, poz. 2; z dnia 28 lipca 1993 r., III CZP 95/93, OSNC z 1994 r. Nr 2, poz. 30 oraz orzeczenia z dnia 16 marca 1994 r., II CRN 31/94; z dnia 8 października 1997 r., II CKN 357/97 i z dnia 7 listopada 1999 r., IV CKN 523/98, ; z dnia 26 września 2007 r., IV CSK 139/07).

W sytuacji, gdy jeden z byłych małżonków zbył po ustaniu wspólności ustawowej, bez zgody drugiego byłego małżonka, udział w przedmiocie należącym do majątku wspólnego, to czynność ta jest bezskuteczna wobec współmałżonka, jeżeli narusza uprawnienia przysługujące mu w wyniku podziału majątku wspólnego. Zgodnie z art. 1036 KC w zw. z art. 46 KRO, rozporządzenie to należy uznać za bezskuteczne w stosunku do drugiego byłego małżonka i dokonać podziału majątku wspólnego tak, jakby rozporządzenia tego nie było. Oznacza to, że ustalając zgodnie z art. 684 KPC w zw. z art. 567 § 3 KPC skład i wartość majątku wspólnego, Sąd orzeka tak jakby rozporządzenia tego nie było, a biorąc pod uwagę stan majątku wspólnego z chwili ustania wspólności ustawowej, zaś jego wartość z chwili orzekania, określa wartość zbytego przedmiotu według jego wartości rynkowej z chwili orzekania (porównaj między innymi uchwałę pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 1969 r. III CZP 12/69, OSNCP z 1970 r. Nr 3, poz. 39).

Podział majątku po rozwodzie, gdy małżonkowie mieszkali i pracowali poza granicą Polski Poznań Warszawa Niemczech Anglii Hiszpanii Francji Czechach Norwegii Szwecji Holandii

Każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności. Zwrotu dokonuje się przy podziale majątku wspólnego, jednakże sąd może nakazać wcześniejszy zwrot, jeżeli wymaga tego dobro rodziny. Regulacje powyższe stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy dług jednego z małżonków został zaspokojony z majątku wspólnego.

Przepisy Kodeksu Rodzinnego i opiekuńczego, podobnie jak przepisy Kodeksu cywilnego, nie definiują pojęć nakładów i wydatków, a jak zauważa się w literaturze, ich rozróżnienie może budzić wątpliwości. Przyjmuje się, że nakładami są koszty poniesione na zachowanie, eksploatację lub ulepszenie rzeczy już istniejącej w majątku, natomiast wydatkami są koszty związane z nabyciem danego przedmiotu (K. Pietrzykowski w: K. Pietrzykowski, Komentarz…, nb 4 do art. 45). Rozróżnienie tych dwóch kategorii nie ma jednak kluczowego znaczenia, gdyż zwrot wydatków i nakładów następuje według takich samych zasad.

Według poglądu przyjętego w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1980 roku, III CZP 46/80, OSNC 1981/11/206w postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej w wypadkach szczególnie uzasadnionych rozliczeniu mogą podlegać także nakłady z majątku odrębnego jednego małżonka na majątek odrębny drugiego małżonka. Według tego poglądu wprawdzie brzmienie art. 45 § 1 KRO prowadzi do wniosku, że w postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej nie mogą być rozliczane nakłady dokonane z majątku odrębnego jednego z małżonków na majątek odrębny drugiego, niemniej w sytuacji, gdy chodzi o rozliczenie sumy nakładów dokonywanych na daną nieruchomość, dokonywanie tego rodzaju rozliczeń w postępowaniu odrębnym od postępowania o podział majątku wspólnego okazuje się niecelowe. W przepisie art. 567 KPC uwidacznia się bowiem tendencja do całościowego rozliczania wszystkich nakładów w jednym postępowaniu.

Z przytoczonego przepisu wynika, że rozliczenia z tytułu przesunięć między majątkiem wspólnym a majątkiem osobistym są dokonywane w postępowaniu o podział majątku wspólnego dwukierunkowo. O ile przyjmuje się, że o nakładach i wydatkach z majątku wspólnego na majątek osobisty Sąd orzeka z urzędu (zob. uchwałę SN z 21 lipca 2008 r., III CZP 147/08, OSNC 2009 nr 2, poz. 23), o tyle nie ulega wątpliwości, iż rozstrzygnięcie o zwrocie wydatków i nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny następuje wyłącznie na wniosek małżonka. Ma to istotne znaczenie zarówno dla sposobu sformułowania żądania, jak i dla rozkładu ciężaru dowodu. Można bowiem przyjąć, że zgłaszany w sprawie o podział majątku wspólnego wniosek jednego z małżonków o zwrot wydatków i nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny pełni taką samą funkcję jak pozew (por. w tej kwestii uzasadnienie uchwały SN z 6 marca 2015 r., III CZP 115/14, OSNC 2016 nr 2, poz. 17), co oznacza, że ma do niego odpowiednie zastosowanie art. 187 § 1 pkt 1 i 2 KPC Uczestnik, który domaga się rozliczenia nakładów lub wydatków z majątku osobistego na majątek wspólny powinien więc wskazać nie tylko dokładną kwotę, ale także przytoczyć okoliczności faktyczne uzasadniające to żądanie. Co więcej, do żądania zwrotu wydatków i nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny ma zastosowanie wynikająca z art. 6 KC zasada ciężaru dowodu. Na uczestniku, który domaga się zasądzenia zwrotu wydatków bądź nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny spoczywa więc powinność udowodnienia nie tylko roszczenia co do zasady (czyli tego, że nakład bądź wydatek został w ogóle poniesiony), ale także co do wysokości (czyli konkretnej kwoty poniesionej z tego tytułu).

Oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Jednak zgodnie z art. 43 § 2 KRO stanowi, że każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. Przy ocenie, w jakim stopniu każdy z małżonków przyczynił się do powstania majątku wspólnego, uwzględnia się także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym (art. 43 § 3 KRO).

Wyrażona w art. 43 § 1 KRO zasada równości udziałów w majątku wspólnym małżonków stanowi konkretyzację jednej z podstawowych zasad prawa rodzinnego, którą jest wyrażona w art. 23 KRO zasada równego traktowania małżonków. W niektórych, szczególnych sytuacjach, zastosowanie tej zasady byłoby krzywdzące dla jednego z małżonków, dlatego na żądanie jednego z małżonków może być ona zmodyfikowana na podstawie konstytutywnego orzeczenia sądu. Przewidziana w art. 43 § 2 KRO możliwość ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym jest jednak sytuacją wyjątkową, co oznacza, że przepis ten nie może podlegać wykładni rozszerzającej, a jego zastosowanie musi być poprzedzone szczególnie skrupulatną oceną stanu faktycznego sprawy. Ustalenie przez sąd nierównych udziałów jest możliwe po łącznym spełnieniu dwóch warunków: przyczynienia się małżonków do powstania majątku wspólnego w różnym stopniu oraz istnienia ważnych powodów, które uzasadniają ustalenie nierównych udziałów. Jak obrazowo wyjaśnił tę kwestię Sąd Najwyższy, wymienione przesłanki muszą pozostawać w określonej relacji: „Z jednej strony żadne <<ważne powody>> nie uzasadniają same przez się ustalenia nierównych udziałów, jeżeli stopień przyczynienia się małżonków do powstania majątku wspólnego jest równy. Z drugiej – różny stopień przyczynienia się małżonków do powstania tego majątku bierze się pod uwagę dopiero wtedy, gdy za ustaleniem nierównych udziałów przemawiają <<ważne powody>>” (uzasadnienie postanowienia z 27 czerwca 2003 r., IV CKN 278/01; tak samo w postanowieniu z 24 kwietnia 2013 r., IV CSK 553/12). Obie wymienione przesłanki stanowią zwroty niedookreślone, które mogą zostać wypełnione konkretną treścią dopiero w odniesieniu do okoliczności konkretnej sprawy.

Jak wyjaśniono w doktrynie, „przez przyczynienie się do powstania majątku wspólnego rozumie się całokształt starań każdego z małżonków o założoną przez nich rodzinę i zaspokojenie jej potrzeb, a więc nie tylko wysokość zarobków czy innych dochodów osiąganych przez każdego z nich, lecz także i to, jaki użytek czynią oni z tych dochodów” (K. Pietrzykowski (red.) w: Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, wyd. 4. z 2015 r., nb 17, podkre. własne Sądu; podobnie E. Skowrońska – Bocian w: J. Wierciński (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, wyd. Lexis Nexis 2014, teza 23). Ważne jest spostrzeżenie, że przy ocenie stopnia przyczynienia się do powstania majątku wspólnego nie można ograniczyć się do kategorii czysto ekonomicznych, ale należy także – zgodnie z dyspozycją art. 43 § 3 KRO – uwzględnić osobistą pracę małżonków. SNie do przyjęcia jest próba oceny stopnia przyczyniania się obydwojga małżonków do powstania majątku wspólnego przez proste porównanie wysokości ich dochodów (tak trafnie m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z 23 września 1997 r., I CKN 530/97). Warto w tym miejscu przytoczyć wypowiedź K. P., z którą Sąd w składzie rozpoznający sprawę w pełni się utożsamia, że „gdy jeden z małżonków oddawał się pracy zarobkowej i staraniom o powstanie lub powiększenie majątku wspólnego, drugi zaś poświęcał swój czas wychowaniu dzieci i prowadzeniu wspólnego gospodarstwa domowego, odciążając w ten sposób współmałżonka i ułatwiając mu osiąganie dochodów, najczęściej uzasadnione okaże się przekonanie, iż małżonkowie w równej mierze przyczynili się do powstania majątku wspólnego i że już z tego względu nie wchodzi w rachubę możliwość ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym” (K. Pietrzykowski w: Kodeks…, nb 17 do art. 43).

Podział majątku po rozwodzie, gdy małżonkowie mieszkali i pracowali poza granicą Polski

Nawet stwierdzenie, że małżonkowie w różnym stopniu przyczynili się do powstania majątku wspólnego nie jest jednak wystarczające do ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym. Jak już wskazano, za takim rozstrzygnięciem muszą przemawiać „ważne powody”. Pojęcie to, stanowiące typową klauzulę generalną, odwołuje się do oceny etycznej skutków podziału majątku wspólnego. Pozwala bowiem na uwzględnienie okoliczności, które w świetle zasad współżycia społecznego sprzeciwiają się przyznaniu jednemu z małżonków korzyści z tej części majątku wspólnego, do powstania, której ten małżonek nie przyczynił się. W konsekwencji, przy ocenie istnienia ważnych powodów należy mieć na względzie całokształt postępowania małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej w zakresie wykonywania ciążących na nich obowiązków względem rodziny, którą przez swój związek założyli (zob. uzasadnienie postanowień SN z: 21 listopada 2002 r., III CKN 1018/00, z 19 grudnia 2012 r., II CSK 259/12, OSNC 2013 nr 7-8 poz. 92, z 24 kwietnia 2013 r., IV CSK 553/12). W orzecznictwie za „ważne powody” uzasadniające ustalenie nierównych udziałów w świetle zasad współżycia społecznego uznaje się zatem naganne postępowanie jednego z małżonków, który w sposób rażący lub uporczywy nie przyczynia się do powstania majątku wspólnego mimo sił i możliwości zarobkowych (zob. aktualne także w obecnych warunkach ustrojowych postanowienie SN z 26 listopada 1973 r., III CRN 227/73, OSNCP 1974 nr 11, poz. 189). Dlatego w praktyce sądowej przypadki zastosowania art. 43 § 2 KRO dotyczą przede wszystkim małżonków, którzy trwonią majątek, nadużywają alkoholu, znęcają się nad rodziną, a także z przyczyn zawinionych nie podejmują pracy zarobkowej.

Sprawa sądowa opracowana przez Kancelarię

M. R. wystąpiła z wnioskiem o podział majątku wspólnego byłych małżonków wskazując jako uczestnika postępowania G. R.. W uzasadnieniu wniosku podała, że zawarty związek małżeński zainteresowanych został rozwiązany przez rozwód prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w Wetzlar w Niemczech wydanym. Wnioskodawczyni wskazała, że w skład majątku wspólnego zainteresowanych mającego ulec podziałowi wchodzi nieruchomość zabudowana budynkiem mieszkalnym, dwoma budynkami usługowo-gospodarczymi i drewutnią, stanowiąca działkę gruntu oznaczoną nr geod. (…), położona w obrębie wsi P. w gminie P., dla której Sąd Rejonowy prowadzi księgę wieczystą nr (…), o wartości 372 986 zł. Wnioskodawczyni wniosła o dokonanie podziału majątku wspólnego zainteresowanych poprzez przyznanie opisanej wyżej nieruchomości na rzecz wnioskodawczyni i zasądzenie od niej na rzecz uczestnika spłaty w wysokości 50 000 złotych.

W uzasadnieniu wnioskodawczyni podniosła, że prawo własności opisanej wyżej nieruchomości nabyła za środki pochodzące z jej majątku osobistego, a uczestnik stał się jej współwłaścicielem na mocy umowy rozszerzenia wspólności ustawowej zawartej w formie aktu notarialnego. Wskazała, że uczestnik mieszka w Niemczech i od tego czasu nie czyni na przedmiotowej nieruchomości żadnych inwestycji i nie partycypuje w kosztach jej utrzymania. Wszelkie nakłady niezbędne do utrzymania nieruchomości, dokonywania napraw, modernizacji oraz konserwacji budynków ponoszone są wyłącznie przez wnioskodawczynię.

Uczestnik postępowania G. R. co do zasady przychylił się do wniosku o podział majątku wspólnego. Wniósł o ustalenie, że w skład majątku wspólnego zainteresowanych mającego ulec podziałowi wchodzi:

1. nieruchomość wskazana we wniosku,

2. nieruchomość składająca się z działek gruntu oznaczonych nr geod. (…) i (…), o łącznej powierzchni 34,2648 ha, położona w obrębie P., gmina P., dla której Sąd Rejonowy prowadzi księgę wieczystą nr (…).

Uczestnik wniósł o dokonanie podziału wskazanego wyżej majątku wspólnego zainteresowanych poprzez przyznanie wszystkich jego składników na rzecz wnioskodawczyni i zasądzenie od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika spłaty w kwocie stanowiącej 50 % wartości przedmiotowych nieruchomości ustalonej przez powołanego w sprawie biegłego sądowego. W uzasadnieniu uczestnik zaprzeczył, że środki na zakup opisanych wyżej nieruchomości pochodziły z majątku osobistego wnioskodawczyni.

Podział majątku po rozwodzie, gdy małżonkowie mieszkali i pracowali poza granicą Polski Poznań Warszawa

Podniósł, że obie powyższe nieruchomości stanowiły niegdyś jedną nieruchomość, gospodarstwo rolne, dla którego prowadzona była księga wieczysta nr (…), i zostały nabyte przez zainteresowanych w czasie trwania wspólności majątkowej za cenę 300 000 zł stanowiącą równowartość 150 000 marek niemieckich, co potwierdza zawarta w formie zwykłej pisemnej przedwstępna umowa sprzedaży oraz wystawione przez sprzedających zaświadczenie. Wskazał, że kwota 10 000 marek wpłacona tytułem zaliczki pochodziła z majątku wspólnego zainteresowanych, zaś kwota 140 000 marek z pożyczki zaciągniętej na ten cel przez uczestnika w S. W.. Dodał, że cudzoziemiec mógł w tamtych czasach ubiegać się o zezwolenie na nabycie w Polsce nieruchomości o ograniczonej powierzchni i dlatego nie wystąpił do ministra właściwego ds. wewnętrznych o zezwolenie na nabycie całej nieruchomości objętej księgą wieczystą (…), a tylko jej części obejmującej działkę (…).

W niniejszej sprawie zainteresowani zgodnie podali, że w skład ich majątku wspólnego podlegającego podziałowi wchodzi nieruchomości stanowiącej zabudowaną działkę gruntu oznaczoną nr geod. (…), dla której Sąd Rejonowy prowadzi księgę wieczystą nr (…). Wartość rynkową tej nieruchomości według stanu na dzień ustania wspólności majątkowej i według cen aktualnych, wobec braku zgodnego w tej kwestii stanowiska zainteresowanych Sąd ustalił na kwotę 423 030 zł w oparciu o opinię powołanego w sprawie biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości, która to opinia ostatecznie nie była przez zainteresowanych kwestionowana.

Spór w sprawie koncentrował się na ustaleniu, czy w skład majątku wspólnego zainteresowanych wchodzi nieruchomość składająca się z działek gruntu oznaczonych nr geod. (…) i (…), dla której Sąd Rejonowy prowadzi księgę wieczystą nr (…). Wnioskodawczyni konsekwentnie twierdziła, że prawo własności tej nieruchomości nabyła w prawdzie w czasie trwania wspólności ustawowej, ale za środki pochodzące z jej majątku osobistego, tj. za oszczędności zgromadzone przed zawarciem związku małżeńskiego oraz za pieniądze darowane jej przez rodziców. Twierdzeniom tym zaprzeczył uczestnik podnosząc, że środki na zakup tej nieruchomości pochodziły z pożyczek zaciągniętych w niemieckiej kasie oszczędności.

W ocenie Sądu wnioskodawczyni nie udowodniła swoich twierdzeń. Należy podkreślić, że przedłożone przez wnioskodawczynię i załączone do akt sprawy: informacja z ZUS oraz zaświadczenie z Urzędu Skarbowego (k. 194), z których wynikają okresy zatrudnienia wnioskodawczyni i prowadzenia przez nią działalności gospodarczej przed zawarciem związku małżeńskiego z uczestnikiem postępowania, w żadnej mierze nie stanowią dowodu posiadania przez wnioskodawczynię na dzień powstania wspólności oszczędności pozwalających na pokrycie ceny nabycia nieruchomości w P.. Oprócz powyższych dokumentów wnioskodawczyni nie przedstawiła żadnych innych dowodów.

Z załączonej do akt sprawy umowy przedwstępnej sprzedaży gospodarstwa rolnego położonego w P. wynika, że strony umówiły się na cenę 300 000 złotych odpowiadającą 150 000 marek niemieckich (DM), na poczet której to ceny wnioskodawczyni zapłaciła kwotę 10 000 marek (k. 117). J. i I. małżonkowie U. oświadczyli na piśmie, że otrzymali od M. i G. R. kwotę 140 000 DM tytułem reszty ceny nabycia gospodarstwa rolnego, dla którego w Sądzie Rejonowym prowadzona jest księga wieczysta o nr (…). W treści pisma zaznaczono, że jest ono wystawiane małżonkom R. i S. W. Tego samego dnia zawarta została umowa sprzedaży (k. 164-166). Pismem, wystawionym na wniosek G. R., S. W. potwierdziła, że obie zaciągnięte przez G. R. pożyczki w łącznej wysokości 200 000 DM służą do finansowania nieruchomości w Polsce (k. 119-120). Przesłuchany w charakterze strony uczestnik postępowania zeznał, że środki pochodzące z powyższej pożyczki zostały przeznaczone na zakup nieruchomości w P..

Sąd dał wiarę powyższym dokumentom i zeznaniom uczestniczka uznając, że są ze sobą spójne, a ich treść nie budzi wątpliwości. W konsekwencji Sąd uznał, że gospodarstwo rolne położone w P. zostało nabyte na środki pochodzące z majątku wspólnego zainteresowanych.

Kolejne dwie nieruchomości – działkę gruntu nr (…) – wnioskodawczyni nabyła odpowiednio w 2000 i 2001 roku. Wnioskodawczyni nie przedłożyła żadnych dowodów na wykazanie, że środki finansowe na zakup tych nieruchomości pochodziły z jej majątku osobistego, a przesłuchana w charakterze strony zeznała, że przez pierwsze trzy lata po ślubie nie pracowała (k. 310), natomiast uczestnik nieprzerwanie pracował w Niemczech. W tej sytuacji Sąd nie miał wątpliwości by uznać, że również te nieruchomości nabyte zostały za środki pochodzące z majątku wspólnego zainteresowanych.

Podział majątku po rozwodzie, gdy małżonkowie mieszkali i pracowali poza granicą Polski Niemczech Anglii Hiszpanii Francji Czechach Norwegii Szwecji Holandii

Nie budzi wątpliwości, że sporna nieruchomość, mimo, iż umowy sprzedaży zawarte zostały przez jednego z małżonków – wnioskodawczynię – a uczestnik nie uzyskał zezwolenia właściwego ministra na nabycie prawa własności do tej nieruchomości, jest objęta wspólnością ustawową. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 24 września 1970 roku, sygn. akt III CZP 55/70 (OSP 1973/6/120), stwierdził, że nieruchomość oddana w wieczyste użytkowanie w czasie trwania małżeństwa jednemu ze współmałżonków, którego drugi współmałżonek jest cudzoziemcem i nie uzyskał zezwolenia na nabycie nieruchomości w trybie ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, jest objęta ustawową wspólnością majątkową. Powyższa uchwała ma oczywiście analogiczne zastosowanie do prawa własności.

W tym stanie rzeczy, Sąd ustalił, że nabyta przez wnioskodawczynię w czasie trwania wspólności majątkowej nieruchomość, dla której Sąd Rejonowy prowadzi księgę wieczystą nr (…), wchodzi w skład podlegającego podziałowi majątku wspólnego zainteresowanych.

Wartość rynkową tej nieruchomości według stanu na dzień ustania wspólności majątkowej i według cen aktualnych, wobec braku zgodnego w tej kwestii stanowiska zainteresowanych Sąd ustalił na kwotę 1 012 160 zł w oparciu o opinię powołanego w sprawie biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości, która to opinia ostatecznie nie była przez zainteresowanych kwestionowana.

Sąd dokonał podziału majątku wspólnego zainteresowanych w sposób przez nich zgodnie wskazany, to jest poprzez przyznanie wszystkich jego składników wnioskodawczyni za spłatą na rzecz uczestnika postępowania.

Odnosząc się do roszczenia wnioskodawczyni o rozliczenie w niniejszym postępowaniu ciężarów i wydatków w kwocie 136 855,23 zł poczynionych przez wnioskodawczynię z jej majątku osobistego na majątek wspólny zainteresowanych, tj. na pokrycie kosztów utrzymania nieruchomości wspólnej (energia elektryczna, alarm, podatek od nieruchomości, ubezpieczenie, opał w postaci drewna i pelletu), wskazać w pierwszej kolejności należy, że wydatki i ciężary poniesione przez wnioskodawczynię do dnia orzeczenia rozwodu, a więc w czasie trwania wspólności majątkowej, nie podlegają rozliczeniu w postępowaniu o podział majątku wspólnego.

Z kolei poniesienie przez wnioskodawczynię wydatków i ciężarów w okresie od dnia orzeczenia rozwodu i ich wysokość, nie zostały w żaden sposób udowodnione. Wnioskodawczyni ograniczyła się jedynie do przedłożenia sporządzonego przez siebie tabelarycznego zestawienia obejmującego koszt energii elektrycznej, alarmu, podatku od nieruchomości, ubezpieczenia i opału), które to zestawienie – wobec kwestionowania przez uczestnika – nie może stanowić dowodu w sprawie. Wskazać przy tym należy, że ewentualnemu rozliczeniu podlegałyby jedynie koszty z tytułu ubezpieczenia i podatku od nieruchomości, jednakże wnioskodawczyni nie przedstawiła żadnych dowodów, że takowe koszty poniosła i w jakiej wysokości. Natomiast co do kosztów energii elektrycznej, opału i alarmu, to skoro od daty ustania wspólności majątkowej przedmiotowe nieruchomości znajdują się w wyłącznym posiadaniu uczestniczki postępowania, która na jednej z nich zamieszkuje i wynajmuje pokoje, a tym samym to wyłącznie uczestniczka pobiera pożytki z rzeczy wspólnej, to wymienione koszty obciążają uczestniczkę i nie podlegają rozliczeniu w niniejszej sprawie.

Podział majątku po rozwodzie, gdy małżonkowie mieszkali i pracowali poza granicą Polski Poznań Warszawa

Nie udowodnione przez wnioskodawczynię zostało również roszczenie o rozliczenie nakładów poczynionych przez zainteresowanych z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika położony w Niemczech. Wnioskodawczyni ograniczyła się w tym zakresie jedynie do lakonicznego sformułowania żądania, dlatego podlegało ono oddaleniu.

Oddaleniu podlegał również wniosek wnioskodawczyni o rozliczenie pożytków uzyskanych przez uczestnika z wynajmu stanowiących jego majątek osobisty nieruchomości położonych w Niemczech w miejscowości N. i W.. Tymczasem zgodnie z treścią art. 31 § 2 pkt 2 KRO, dochody z majątku osobistego każdego z małżonków osiągnięte w czasie trwania wspólności ustawowej stanowią majątek wspólny małżonków i w konsekwencji nie podlegają rozliczeniu w niniejszym postępowaniu. Poza tym, wnioskodawczyni nie udowodniła ani tego, że takie dochody uczestnik osiągnął, ani ich wysokości, ani tego, że nie zostały one zużyte w celu zaspokojenia potrzeb rodziny zainteresowanych i utrzymania ich wspólnego majątku.

Odnosząc się do żądania uczestnika postępowania o rozliczenie w niniejszym postępowaniu nakładów w kwocie 10 000 € poczynionych przez uczestnika z jego majątku osobistego na stanowiący majątek osobisty wnioskodawczyni lokal mieszkalny nr (…) położony przy ul. (…) w W., wskazać należy, że wspomniany lokal nie stanowi własności wnioskodawczyni, a osoby trzeciej, czego dowodem jest załączona do akt sprawy umowa najmu tego lokalu (k. 186), dlatego wniosek ten podlegał oddaleniu.

Oddaleniu podlegał również wniosek uczestnika o rozliczenie nakładów poczynionych przez uczestnika z jego majątku osobistego na majątek wspólny, tj. na nieruchomość w P., w kwocie 294 000 €, polegających na sfinansowaniu kompleksowego remontu budynków. Uczestnik nie przedstawił żadnych dowodów na potwierdzenie, że środki na remont pochodziły z jego majątku osobistego. Należy przy tym pamiętać, że pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków oraz dochody z majątku osobistego każdego z małżonków, stanowią majątek wspólny małżonków. Zatem, nawet gdyby materiał dowodowy zgromadzony w sprawie potwierdzał, że powyższe środki finansowe pochodziły z wynagrodzenia za pracę uczestnika lub dochodów osiągniętych ze stanowiących majątek osobisty uczestnika nieruchomości położonych w Niemczech, to nie podlegałyby one rozliczeniu w niniejszej sprawie albowiem należały one do majątku wspólnego i na majątek ten zostały zużyte.

Przechodząc do pobranych przez wnioskodawczynię pożytków z tytułu wynajmu pokoi w nieruchomości wspólnej, wskazać należy, że choć w sprawie bezspornie ustalono, że wnioskodawczyni wynajmuje pokoje, to zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie wykazał, jaki dochód wnioskodawczyni osiągnęła z tego tytułu od daty ustania wspólności majątkowej. Z załączonego do akt sprawy zaświadczenia Naczelnika Urzędu Skarbowego W.-W. wynika, że wnioskodawczyni osiągnęła dochód podlegający opodatkowaniu. Nie sposób jednak pominąć, że dochód z wynajmu pokoi osiągany jest wyłącznie dzięki osobistej pracy i staraniom wnioskodawczyni, która przygotowała pokoje pod wynajem, opiekuje się gośćmi, sprząta, zmienia, pierze, prasuje pościel itd., a także ponosi koszty związane z najmem (m.in. opłaty za wodę, ścieki, wywóz odpadów komunalnych, energię elektryczną). Dlatego też, uznając wniosek uczestnika o rozliczenie powyższych pożytków za nieudowodniony co do wysokości, Sąd wniosek ten oddalił.

Sąd oddalił również wniosek wnioskodawczyni o ustalenie nierównych udziałów zainteresowanych w majątku wspólnym. W oparciu o spójne i logiczne zeznania wnioskodawczyni i uczestnika postępowania, Sąd ustalił, że oboje małżonkowie przyczyniali się do powstawania majątku wspólnego. Środki finansowe na zakup przedmiotowych nieruchomości i remont posadowionych na nich budynków pochodziły z zaciągniętych przez małżonków pożyczek oraz bieżących oszczędności poczynionych z ich wynagrodzeń za pracę. Uczestnik nieprzerwanie pracował w Niemczech, zaś uczestniczka trzy lata po ślubie zaczęła ponownie pracować jako przewodnik turystyczny. Sąd nie znalazł szczególnych okoliczności, które przemawiałyby za dokonaniem nierównego ustalenia udziałów zainteresowanych w majątku wspólnym.

Podział majątku po rozwodzie, gdy małżonkowie mieszkali i pracowali poza granicą Polski Niemczech Anglii Hiszpanii Francji Czechach Norwegii Szwecji Holandii

Reasumując, łączna wartość majątku wspólnego zainteresowanych podlegającego podziałowi wynosi 1 435 190 złotych. Majątek ten w całości przyznany został wnioskodawczyni. Zatem, ponieważ udziały zainteresowanych w majątku wspólnym są równe, zaszła konieczność zasądzenia od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika spłaty w wysokości 717 595 złotych (1 435 190 zł : 2 = 717 595 zł).

O spłacie na rzecz uczestnika Sąd orzekł zgodnie z art. 212 § 3 KC oznaczając termin, sposób jej uiszczenia oraz wysokość odsetek należnych w przypadku zwłoki w płatności. W ocenie Sądu rok to czas odpowiedni, który pozwoli wnioskodawczyni na zgromadzenie kwoty zasądzonej na rzecz uczestnika. Postanowienie Sądu Rejonowego – I Wydział Cywilny z dnia 17 czerwca 2021 r. I Ns 217/19

W przypadku jakichkolwiek pytań bądź wątpliwości, pozostajemy do Państwa dyspozycji, prosimy przejść do zakładki kontakt.

Z wyrazami szacunku.

Adwokat Mateusz Ziębaczewski

Mateusz Ziębaczewski to doświadczony adwokat i specjalista od prawa rodzinnego. Swoją wiedzą i umiejętnościami służy klientom, pomagając im w najbardziej skomplikowanych sprawach rodzinnych. Gdy nie pisze artykułów na blogu, reprezentuje swoich klientów w sądzie, dążąc do osiągnięcia najlepszych dla nich rozwiązań.

email telefon LinkedIn

Zobacz pozostałe wpisy autora

Jarocin Gostyń Szamotuły Pleszew Czarnków Trzcianka Oborniki Chodzież Piła Gorzów Wielkopolski Konin Turek Nowy Tomyśl Leszno Wolsztyn Grodzisk Wielkopolski Gniezno Słupca Skoki Kalisz Śrem Buk Kostrzyn Duszniki Kościan Września Środa Wielkopolska Murowana Goślina Ostrów Wielkopolski Kórnik Luboń Swarzędz Opalenica Wągrowiec Krotoszyn Pobiedziska Pniewy Rogoźno Wronki Powidz S uchy Las Biedrusko Tarnowo Podgórne Komorniki Dopiewo Przykona Kleczew Czerwonak Stęszew Kleszczewo Rokietnica Międzychód, Łódź Wrocław Warszawa Katowice Kraków Rzeszów Lublin Gdańsk Szczecin Zielona Góra Opole Śląsk Kielce Olsztyn Bydgoszcz, Mińsk Mazowiecki Wołomin Pruszków Radom Otwock Legionowo Garwolin Grójec Ciechanów Grodzisk Mazowiecki Płońsk Ostrołęka, Dwór Mazowiecki Żyrardów Wyszków Mińsk Mazowiecki Łomianki Marki Ząbki Józefów Konstancin Sochaczew Nadarzyn Wólka, Kosowska Tarczyn Góra Kalwaria Wiskitki Teresin Zaborów Węgrów Warka Sokołów Przasnysz Pułtusk Raszyn Siedlce Białystok

Kancelaria Prawa Rodzinnego w Poznaniu